Uluslararası Hukuk Belgeleri Işığında Türk Borçlar Hukukunda Çıkar Çatışması
Çalışmamızda çıkar çatışması konusuna ilişkin olarak uluslararası düzenlemelerde yer alan hükümlerin ve varılan hedeflerin hukuk sistemimiz ile karşılaştırmalı olarak incelenmesi gaye edinilmiştir. Türk hukuku, uluslararası belgelerden farklı olarak çıkar çatışmasını pozitif olarak düzenlememiştir. Bu durum hukuki istikrarsızlığa yol açmaktadır. Çıkar çatışması içerisinde hareket eden temsilcinin yaptığı işlemin temsil olunana karşı ileri sürülemeyeceği, ancak belirli koşullarda temsil olunanın muvafakati ile geçerli hale getirilebileceği kabul edilmektedir. Uluslararası belgelerde çıkar çatışmasının varlık koşulları, muvafakat süreci ve yaptırım rejimi sistematik bir şekilde düzenlenmiştir. Bu hukuk düzenlerinde çıkar çatışması içerisinde yapılan işlemlere iptal edilebilirlik yaptırımı uygulanmaktadır. Hukuk sistemimizde ise çıkar çatışmaları yetkisiz temsil kapsamında çözümlendiğinden, temsil olunanın takdirine ağırlık veren BK. m. 46’nın öngördüğü katı yaptırım rejimi uygulanmaktadır. Çıkar çatışmasına ilişkin hükümlerin Borçlar Kanununda pozitif olarak düzenlenmesi, bu konuda uluslararası belgelerde ve İtalyan Medeni Kanununda yer alan hükümlerin kaynak olarak dikkate alınması yerinde olacaktır.
Anahtar Kelimeler:
Çıkar Çatışması, Temsilci, Temsil Olunan, İptal Edilebilirlik, Geçersizlik, Türk Borçlar Kanunu, Avrupa Sözleşme Hukuku İlkeleri, Uluslararası Ticari Sözleşmelere İlişkin İlkeler
Conflict of Interest in Turkish Law of Obligations in the Light of International Law Documents
In our study, it has been aimed to examine the provisions in international regulations regarding the conflict of interest and the goals achieved in comparison with our legal system. Turkish law, unlike international documents, has not regulated the conflict of interest positively. This causes legal instability. It is accepted that the transaction of the representative acting in a conflict of interest may not be asserted against the principal, but may be validated with the consent of the principal in certain circumstances. In international documents, the conditions of existence of the conflict of interest, the consent process and the sanction regime are regulated systematically. In these legal orders, a sanction of revocability is applied for the transactions made within the scope of conflict of interest. In our legal system, since conflicts of interest are resolved within the scope of unauthorized representation, the strict sanction regime stipulated in Article 46 of the Civil Procedures Law, which focuses on the discretion of the principal, is applied. It would be appropriate to positively regulate the provisions on conflict of interest in the Law of Obligations and to take into account the provisions set forth in the international documents and the Italian Civil Law as a reference in this regard.
Keywords:
Conflict of Interest, Agent, Principal, Revocability, Invalidity, Turkish Code of Obligations, Principles of European Contract Law, Principles of International Commercial Contacts,
___
- ATAAY, A. (1981), Borçlar Hukukunun Genel Teorisi, 3. Bası, İstanbul.
- BECKER, H. (1941), Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, Band IV: Obligationenrecht, I. Abteilung: Allgemeine Bestimmungen (Art. 1-183), 2. Auflage, Bern.
- BUCHER, E. (1988), Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil ohne Deliktsrecht, 2. Auflage, Zürich.
- BUSCH, D. (2005), Indirect Representation in European Contract Law, The Hague: Kluwer Law International.
- EREN, F. (2010), Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 10. Bası, İstanbul.
- ESENER, T. (1973), Yetkisiz Temsil, Ankara.
- FELLMANN, W. (1992), Berner Kommentar, Band VI: Das Obligationenrecht, 2. Abteilung: Die einzelnen Vertragsverhältnisse, 4. Teilband: Der einfache Auftrag (Art. 394-406 OR), Bern.
- FEYZİOĞLU, F. N. (1976), Borçlar Hukuku Genel Hükümler, c. I, 2. Bası, İstanbul.
- GAUCH P., SCHLUEP W. R. (1995) Schweizerisches Obligationenrecht. Allgemeiner Teil ohne ausservertragliches Haftplichtrecht, Zürich.
- GAUSCH P., SCHLUEP W. R., SCHMID J., SCHMID J., REY H. (2003), Schweizeriches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, 8. Auflage, Zürich .
- GUHL T., MERZ H., KUMMER M., (1980), Das Schweizerische Obligationenrecht, 7. Auflage, Zürich.
- HOFSTELLER J. (2000) Schweizerisches Privatrecht, Band VII/6, Der Auftrag und die Geschäftsführung ohne Auftrag, Bern.
- HUGUENIN C., HILTY R. M. (2013), Schweizer Obligationenrecht 2020, Entwurf für einen neuen allgemeinen Teil, Zürich.
- İNCEOĞLU M. (2010), Borçlar Hukukunda Doğrudan Temsil, İstanbul.
- KELLER M., SCHÖBI C. (1988), Das Schweizerische Schuldrecht, Band I, Allgemeine Lehren des Vertragsrecht, 3. Auflage, Basel/Frankfurt am Main.
- KOCAYUSUFPAŞAOĞLU N. (1990), Bir yetki belgesi ile Kanıtlanan Temsil Yetkisinin Geri Alınmasında Üçüncü Kişilerinin İyiniyetinin Korunması, Prof. Dr. Haluk Tandoğan Hatırasına Armağan, Ankara.
- KOLLER A. (1996), Schweizeriches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, Bern.
- KOLLER A. (1985), Der gute und der böse Glaube im allgemeinen Schuldtrecht, Freiburg.
- LANDO O., CLIVE E., PRÜM A., ZIMERMANN R. (2003), Principles of European Contract Law, Kluwer Law International, Part III, The Hague.
- OĞUZMAN M. K., ÖZ M. T. (2009), Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 6. Bası, İstanbul.
- PESTALOZZİ H. A. (1927), Die indirekte Stellvertretung, Zürich.
- REİSOĞLU S. (2008), Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, 20. Bası, İstanbul.
- ROUILLER N. (2007), Droit suisse des obligations et Principes du droit europèen des contrats, Publication Cedidac, Lausanne.
- SAYMEN F. H., ELBİR H. K. (1958), Türk Borçlar Hukuku, Umumi Hükümler, İstanbul.
- SCHWENZER I. (2006), Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, 4. Auflage, Bern.
- SUNGURBEY A. K. (1988), Yetkisiz Temsil, Özellikle Culpa in Contrahendo ve Olumsuz Zarar, İstanbul.
- VON BÜREN B. (1964), Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, Zürich.
- VON TUHR A., PETER H. (1979), Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrecht, Erster Band, Dritte Auflage, Zürich.
- WATTER R., SCHNELLER Y. (2007), Basler Kommentar, Obligationenrecht I, Art. 1-529, Hrsg. Honsell/Vogt/Wiegand, 4. Auflage, Basel.
- YAVUZ C. (1983), Türk-İsviçre ve Fransız Medeni Hukuklarında Dolaylı Temsil, İstanbul.
- ZÄCH R., KÜNZLE H. R. (1990): Berner Kommentar, Kommentar zum schweizerischen Privatrecht, Band VI: Das Obligationenrecht, 1. Abteilung: Allgemeine Bestimmungen, 2. Teilband, 2. Unterteilband: Stellvertretung, Kommentar zu Art. 32-40 OR, Bern.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2018
- Yayıncı: SAM A.Ş. Yayıncılık