MEVLÂNÂ’NIN SOYUNDAN GELEN REFORMCU BİR OSMANLI VEZİRİAZAMI KARAMANÎ MEHMED PAŞA

Karamani Mehmed Paşa, A Reformist Ottoman Grand Vizier Coming From Mevlana’s Lineage

Known as the nickname of “Karamanî” because he came from Konya, Mehmed Paşa is the son of Postnişin Arif Çelebi (D. 1421) who came from Mevlana’s lineage. Having completed his education in Konya, he went to Ottoman State and after working as a mudarris for some time he was assigned to the office of shooter in 1464. In 1478 he was appointed as the grand vizier by Fatih Sultan Mehmed and his ideas helped much within the framework of the reconstruction started in Ottoman State with the conquest of Istanbul. Known as Fatih Kanunnamesi, the law regulation was actually written by Karamanî Mehmed Paşa. Karamanî Mehmed Paşa’s reformist attitudes bothered the mystic people, scholars and statesman of Ottoman State, and as a result he was murdered by janissaries in Istanbul a day after Fatih’s death on 4th May in 1481. Coming from an intellectual family, Karamanî Mehmed Paşa. was a wise statesman who produced new ideas. He used to protect and support those who dealt with science, particularly the young scientists thinking in a different perspective. He used Turkish very well and he used to write Arabic, Persian and Turkish poems under the pen name of “Nişanî”. He has two Arabic books about Ottoman State named as “Risâle fî-Tevârîhi’s-Salâtîni’l-Osmaniyye” and “Risâle fî-Târîhi Sultân Mehmed b. Murad Han min-Âli Osman”. He also has some charity works in various places in Istanbul.

PDF

___

Akgündüz, Ahmet, Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukukî Tahlilleri, I., İstanbul 1990. · Âşık Paşa-zâde, Tevârîh-i Âl-i Osman, (Yay. Âlî Bey), İstanbul 1332. Atâî, Zeyl-i Şakayık, I., İstanbul 1268. · Âyânoğlu, F. İsmail, “Fâtih Devri Ricali Mezar Taşları ve Kitabeleri”, VD., Sayı: 4,
(Ankara 1958), s. 193-208. Ayvansarayî, Hadîkatü’l-Cevâmi, I., İstanbul 1281. Ayverdi, Ekrem Hakkı, Fâtih Devri Mimarisi, İstanbul 1953.
__________, Fâtih Devri Sonlarında İstanbul Mahalleleri, Şehrin İskânı ve Nüfusu, Ankara 1958. · Babinger, Franz, Mahomet II Le Conérantet Son Tamp 1432-1481, Paris 1955.
__________, Aufsätze und Abhandlungen zar Geschichte Südosteuropas und der Levante,
II., München 1966. ————
Ayasofya Ktb., A.Y. nr. 3204; Süleymaniye Ktb., Âşir Efendi, A.Y. nr. 234.
Ayvansarayî, 880 (1475) tarihinde inşa edildiğini yazmaktadır. Bkz. Hadîkatü’l-Cevâmi, s. 209.
E. H. Ayverdi, Fatih Devri Sonlarında İstanbul Mahalleleri, Şehrin İskânı ve Nüfusu, s. 42.
Aynı eser, II, s. 535. Münşeat, s. 61.
Meselâ, bkz. Ş. Tekindağ, aynı madde, s. 590. __________
, Mehmed the Congueror and his time, Princelon 1978.
, Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri, (Çev. Coşkun Üçok), Ankara 1992. __________
Barkan, Ömer Lütfi, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu
Olarak Vakıflar ve Temlikler I. İstilâ Devrinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zâviyeler”,
VD., Sayı: 2, (Ankara 1942), s. 279-353. Baysun, M. Cavid, “Cem”, İA., III., s. 69-81. Behiştî, Tevârîh-i Âl-i Osman, Add. Or. ms. 7869. Câmî, Nefehâtü’l-Üns, İstanbul 1270. · Cenâbî Mustafa Efendi, el-Aylemü’z-Zâhir, Nuru-Osmaniye Ktb., nr. 3100. · Danişmend, İsmail Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, V., İstanbul 1971. De Groot, A.H., “Mehmed Pasha, Karamanî”, The Encyclopaedia of İslam, VI.,
Leiden 1991, s. 995-996. Eflâkî, Menâkibü’l-Ârifîn, (Yay. Tahsin Yazıcı), I., Ankara 1976; II., Ankara 1980. Erel, Şerafettin, Önemli Birkaç Kitabe, İstanbul 1971. Evliya Çelebi, Seyahatnâme, I., İstanbul 1314. Feridun Bey, Münşeâtü’s-Selâtîn, I., İstanbul 1264. Gelibolulu Mustafa Âlî, Künhü’l-Ahbâr, Beyazıt Ktb., Veliyüddin Efendi, nr. 3526. Gökbilgin, M. Tayyib, XV-XVI. Asırda Edirne ve Paşa Livâsı, İstanbul 1952. Hâmidî, Dîvân, (Yay. İ. H. Ertaylan), İstanbul 1949. Hammer, Geschichte des Osmanischen Reiches, Pest 1828. __________
, Devlet-i Osmaniye Tarihi, (Terc. Mehmed Ata), III., İstanbul 1329.
Hoca Sadeddin, Tâcü’t-Tevârîh, II., İstanbul 1280.
Hulvî, Lemezât, Süleymaniye Ktb., Düğümlü Baba, nr. 565. · İbn Kemâl, Tevârîh-i Âl-i Osman, VII. Defter, (Yay. Haz. Şerafettin Turan), Ankara 1991. · İdris-i Bitlisî, Târîh-i Âl-i Osman, Millet Ktb., Ali Emiri, F.Y. nr. 860. İsen, Mustafa, Künhül-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı, Ankara 1994. · Kabulî, Dîvân, (Yay. İ.H. Ertaylan), İstanbul 1948. Karamanî Nişancı Mehmed Paşa, “Osmanlı Sultanları Tarihi”, (Terc. İ. Hakkı Konyalı),
Osmanlı Tarihleri, I., İstanbul 1949, s. 323-367. Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkiretü’ş-Şuara, II., (Yay. Haz. İbrahim Kutluk), Ankara 1989. · Kıvâmî, Fetihnâme-i Sultan Mehmed, (Yay. Franz Babinger), İstanbul 1955. Kiel, Hedda Reindl, “Gedik Ahmed Paşa”, DİA., XIII., İstanbul 1996, s. 543-544. Konyalı, İbrahim Hakkı, Âbideleri ve Kitabeleri ile Konya Tarihi, Konya 1964. · Küçükdağ, Yusuf, Vezîr-i Âzam Pîrî Mehmed Paşa, Konya 1994. __________
, II. Bâyezid, Yavuz ve Kanûnî Devirlerinde Cemâlî Ailesi, İstanbul 1995.
, “Konya Mevlânâ Dergâhı ve Türbe Hamamı’na Dair İki Mevlevi Vakfiyesi”, __________
VD., Sayı: 23, s. 75-102. · Latifî, Tezkire, İstanbul 1314. · Lütfi Paşa, Tevârîh-i Âl-i Osman, İstanbul 1341. · Mazıoğlu, Hasibe, “Sinan Paşa”, İA., X., s. 666-670. · Mehmed b. Mehmed, Nuhbetü’t- Tevârîh ve’l- Ahbâr, İstanbul 1276. · Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmanî, IV., İstanbul 1308. · Mirmiroğlu, Vl., Fâtih Sultan Mehmet Han Hazretlerinin Devrine Ait Vesikalar,
İstanbul 1945. · Müneccimbaşı, Tercüme-i Sahâifü’l-Ahbâr, III., İstanbul 1280. · Neşrî, Cihannümâ, (Nşr. Taeschner), Leipzig 1951. Nişancı Mehmed Paşa, Menâkıb-ı Enbiyâ ve Menâkıb-ı Evliyâ ve Menâsiku’l-Hacc,
Konya Yusuf Ağa Ktb., nr. 474/II. · Nişancı-zâde Mehmed, Mir’at-ı Kâinât, II., Kahire 1258. Oruç b. Âdil, Tevârîh-i Âl-i Osman, (Nşr. Franz Babinger), Hannover 1925. Osman-zâde Tâib, Hadîkatü’l-Vüzerâ, İstanbul 1271. Özcan, Abdülkadir, “Fâtih’in Teşkilât Kanunnâmesi ve Nizam-ı Âlem İçin Kardeş Katli
Meselesi”, Tarih Dergisi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Sayı: 33, (Mart
Basım), Ankara 1984.
__________, Osmanlı Tarihi, II., Ankara 1984.
______, Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu Karakoyunlu Devletleri, Ankara, 1984 Ünal, Tahsin, “Karamanî Mehmet Paşa”, Anıt, Sayı: 5, (Haziran 1949), s. 14-17;
Sayı: 6, (Temmuz 1949), s. 12-15; Sayı: 7, (Ağustos 1949), s. 19-21.
(Yinanç), Mükrimin Halil, “Millî Tarihimize Dair Eski Bir Vesika”, T.T.E.M., Sayı: 2
(79), 1 Mart 1340, s. 85-94; Sayı: 3 (80), 1 Mayıs 1340, s. 142-155.