Hüseyin Zahit SELVİ, Gaye BEKİROĞLU KESKİN

MATRAKÇI NASUH’UN GALATA VE İSTANBUL MİNYATÜRLERİNİN HARİTA TEKNİĞİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Harita tüm insanlık tarihi incelendiğinde insanlar için çok önemli olmuştur. Osmanlı tarihi incelendiğinde de harita niteliği taşıyan birçok eserle karşılaşmak mümkündür. Özellikle Piri Reis’in çizmiş olduğu dünya haritası günümüzde dahi niteliği açısından çok değerli görülmektedir. Ancak aynı dönemde yaşamasına rağmen Matrakçı Nasuh’un minyatürlerinin harita niteliği Piri Reis’in eserleri kadar ön plana çıkmamıştır. Halbuki Piri Reis’in eserleri deniz haritacılığı açısından ne kadar önemliyse, Matrakçı’nın minyatürleri de kara haritacılığı açısından oldukça değerlidir. Bu çalışmada kendine has bir uslupla çizdiği minyatürlerle tarihten günümüze ışık tutan Matrakçı Nasuh’un minyatürleri haritacılık tekniği açısından incelenmiştir. Bu kapsamda minyatürlerdeki kale, cami, kilise, köprü, han, hamam, akarsu, dağlar vb. önemli yerler günümüz teknolojisiyle elde edilen Google Earth görüntüleriyle karşılaştırılarak, minyatürler geometrik ve topolojik doğruluk açısından incelenmiştir. XVI. Yüzyıl dönemindeki şartlar dikkate alındığında Matrakçı Nasuh’un minyatürlerinin topolojik doğruluk anlamında oldukça iyi olduğu gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Matrakçı Nasuh, Osmanlı’da haritacılık, Minyatürler, Google Earth, Tarihi haritalar

PDF

___

Ak, Mahmut, Osmanlı’nın Gezginleri, İstanbul, 2004 Atasoy, Nurhan, Matrakçı Nasuh ve Menzilnamesi, İstanbul, 2015
Binark, İsmet, Türklerde Resim ve Minyatür Sanatı, İstanbul, 1978
Brassel, K.1990, "Der Generalisierungsbegriff in der Kartographie und anderen Disziplinen", in Kartographisches Generalisieren, Schweizerische Gesellschaft für Kartographie, Zürich, 3-5.
Duchêne C, Ruas A, Cambier C (2012) The cartACom model: transforming cartographic features into communicating agents for cartographic generalisation. Int J Geogr Inf Sci 26(9):1533–1562. doi:10.1080/13658816.2011.639302
Erkan, Davut, Osmanlı eserleri, Sayı37,İstanbul,2011
Erkan, Davut, Habertürk Tarih Dergisi, Sayı43,İstanbul, 2011
Jenny, B., 2006, MapAnalyst – A Digital Tool for the Analysis of the Planimetric Accuracy of Historical Maps, e-Perimetron, 1(3), 239-245.
Jenny, B., Weber, A., Hurni, L., 2007, Visualizing the Planimetric Accuracy of Historical Maps with MapAnalyst, Cartographica, 42(1), 89-94.
Jenny, B., 2010, New Features in MapAnalyst, e-Perimetron, 5(3), 176-180.
Jenny, B., Hurni, L., 2011, Studying Cartographic Heritage: Analysis and Visualization of Geometric Distortions, Computers & Graphics, 35(2), 402-411.
Gökgöz T., Karahan B., Kuzucu B. 2016. 1878 Tarihli Davutpaşa Haritasının Planimetrik Doğruluk Analizi, 6. Uzaktan Algılama-CBS Sempozyumu (UZAL-CBS 2016), 5-7 Ekim 2016, Adana
Mackaness W., Burghardt D. ve Duchêne C. (2014) Map Generalisation: Fundamental to the Modelling and Understanding of Geographic Space, Chapter 1, Abstracting Geographic Information in a Data Rich World (edt. Dirk Burghardt Cécile Duchêne William Mackaness)
Önder, Mustafa, Geçmişten Günümüze Resimlerle Türk Haritacılık Tarihi, Ankara, 2002
Uçar D. ve Uluğtekin N. (2006) Kartografyaya Giriş ders notu
Yurdaydın, Hüseyin Gazi, Beyan-ı Menazil-i Sefer-i Irakeyn, İstanbul, 2014