Bursalı İbrahim Râzî Divanı'ndaki Tarih Manzumeleri
Klasik Türk edebiyatı sanatçıları, matematikle dil estetiğini birleştirerek bir olayın veya durumunzamanını göstermek için tarih düşürme sanatına başvurmuşlardır. Tarih düşürme sanatı ebcedhesabına dayanır. Klasik Türk şairi doğum, ölüm, evlenme, sünnet, mansıb ve tayin durumları,zaferler, fetihler, mimarî yapıların tamiri veya inşası başta olmak üzere akla gelebilecek hemenhemen her konuda bu sanata başvurmuştur. 18. yüzyılın sonu ile 19. yüzyılın başında yaşayan,kaynaklarda kendisine dair herhangi bir bilgiye rastlanmayan Bursalı İbrahim Râzî, Divan’ında51 tarih manzumesine yer vererek bu türdeki maharetini bizlere göstermiştir. 1202-1249(1787/1788-1833/1834) tarihleri arasında 46-47 yıllık bir zaman diliminin şahitliğini yansıtanbu tarih manzumeleri, taşıdığı estetik ve edebî değerinin yanı sıra dönemin sosyal, siyasî, tarihîve mimarî görünümünü yansıtması açısından da önemlidir. Bu çalışmada Bursalı İbrahim RâzîDivanı’ndaki tarih manzumeleri biçim, muhteva ve yöntem gibi farklı açılardan ele alınıp değerlendirilmeye çalışılacak, ortaya konulan görüşler tablolar ve sayısal veriler yardımıyla somut birşekilde gözler önüne serilmeye çalışılacaktır.
The Chronograms in The Divan Of Bursali Ibrahim Razi
The artists of Classical Ottoman / Turkish Literature have applied to chronogram in order to show the time of an event or situation by combining mathematics and language aesthetics. The art of chronogram is based on ebced account. The classical Turkish poet applied to this art in almost every conceivable subject, especially in the subjects of birth, death, marriage, circumcision, assignment and appointment, construction or repair of architectural structures. Bursalı Ibrahim Razi, who lived in the end of the 18th century and the beginning of the 19th century and did not have any information about him in the sources, showed us his ability in this genre by presenting 51 chronograms in his Divan. These chronograms reflecting the testimony of a period of 46-47 years between 1202 (1787/1788) and 1249 (1833/1834) are important in terms of reflecting the social, political, historical and architectural appearance of the period as well as its aesthetic and literary value. In this study, the chronograms in the Divan of Bursalı Ibrahim Razi will be studied from different perspectives such as form, content, method and style and the views expressed will be tried to be presented in a concrete way with the help of tables and numerical data.
___
- » Altınışık, Kezban. Nakşîbendî-i Atîk Dergâhı ve Açıkbaş Mahmud Efendi. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, 2006.
- » Baykal, Kazım. Bursa ve Anıtları. Bursa: Aysan Matbaası, 1950.
- » Canım, Rıdvan. Divan Edebiyatında Türler. Ankara: Grafiker Yayınları, 2016.
- » Demirel, Şener. “Antepli Aynî Divanı’ndaki Tarih Manzumeleri Üzerine Bir İnceleme”. Turkish Studies 3(4) (Summer 2008): 372-398.
- » Dostoğlu, Neslihan Türkün- Dostoğlu, Hamdi. Bursa Kültür Varlıkları Envanteri:
- » Anıtsal Eserler. Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 2011.
- » Elaldı, Mehmet. Bursalı İbrahim Râzî Divanı (İnceleme-Transkripsiyonlu Metin). Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, 2017.
- » Ersoy, Ahmet A. “XIX. Yüzyılda Osmanlı Mimarlık Tarihi ve Kuramsal Söylemin İnşası”. Journal of Turkish Studies (In Memoriam Şinasi Tekin), 31/1 2007: 333-344.
- » İpekten, Haluk. Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2010.
- » Kaplanoğlu, Raif. Bursa Anıtlar Ansiklopedisi. Bursa: Yenigün Yayınları, 1994.
- » Karabey, Turgut. Türk Edebiyatında Tarih Düşürme. Ankara: AKM Yayınları, 2015.
- » Karabey, Turgut - Mehmet Atalay. Ahmet Cevdet Paşa Belâgat-ı Osmaniyye. Ankara: Akçağ Yayınları, 2000.
- » Mercanlıgil, Muharrem. Ebced Hesabı. Ankara: Doğuş Limited Şirketi Matbaası, 1960.
- » Uzun, Mustafa. "Ebced", Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 10: 68-70. İstanbul, TDV Yayınları, 1994.
- » Yakıt, İsmail. Türk İslam Kültüründe Ebced Hesabı ve Tarih Düşürme. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2017.
- ISSN: 1304-0618
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2003
- Yayıncı: N.E.Ü.İlahiyat Fakültesi İslam Tarihi ve Sanatları Bölümü