ÇAYIRHAN (ANKARA) NEOJEN HAVZASININ STRATİGRAFİSİ VE NEOTEKTONİK ÖZELLİKLERİ

Orta Anadolu Neojen Çökelleri’nin yaygın şekilde gözlenebildiği, böylelikle Türkiyenin Neojen dönemindeki jeolojik evrimininincelenebileceği bir bölgedir. Bu bölgenin batısındaki Çayırhan (Nallıhan/Ankara) beldesi kuzeyini kapsayan çalışma alanında,Paleozoyik’ten Senozoyik’e kadar uzanan kaya birimleri yer almaktadır. Paleozoyik yaşlı Metamorfik Birimler, bu birimlerletektonik dokanaklı kırmızı renkli çakıltaşı-kumtaşı-şeyl aradalanmasından oluşan Paleojen yaşlı Kızılçay Formasyonu ve andezitbazalt-aglomera’dan oluşan Sarıcakaya Volkanitleri çalışma alanı Neojen istifinin tabanındaki temel kaya birimlerinioluşturmaktadır. Temel birimler üzerine uyumsuz olarak göl, bataklık ve akarsu ortamını temsil eden birimler gelmektedir. Bunlar,konglomera-kumtaşı-silttaşı ardalanmalı ve yer, yer organik kömür seviyeleri içeren Hırka Formasyonu ile başlar. Bu biriminüzerinde uyumlu-geçişli olarak bulunan ve silisifiye kireçtaşı ve marndan oluşan Akpınar Formasyonu yeralır. Bu birimlerinüstünde paralel uyumsuzlukla (parakonformite) bulunan zayıf çimentolu marn-kumtaşı-çamutaşı’dan oluşan Çayırhan Formasyonuve onun üzerinde ise uyumsuzlukla çökelmiş olan, tabanda kumtaşı-konglomera ile başlayıp tavan seviyelerinde anhidrit vekireçtaşına doğru geçiş gösteren, Bozbelen Formasyonu vardır. Bölgede Geç Kretase-Paleosen’de Neotetis okyanusununkapanmasıyla gerçekleşen orojenezi takip eden evrede gelişen (post orojenik) havzada çökelen bu birimleri Kuvaterner yaşlıalüvyon uyumsuzlukla örtmektedir.İnceleme alanı çeşitli jeolojik süreçlere ait kaya gruplarının yanı sıra, bir çok yapısal unsuru da barındırmaktadır. Örtü birimleriiçerisinde belirgin olarak gözlenen Sekli, Davutoğlan, Çatalkaya Fayları; asimetrik Davutoğlan ve Nalçabayır Antiklinalleribölgedeki ana yapısal unsurlara örnektir.Sedimenter ve tektonik özellikler birlikte değerlendirildiğinde, çalışma alanındaki Neojen yaşlı havzanın birimlerinin ve tektonikyapılarının oluşum şekli, gelişimi ve yaşıyla ilgili yeni veriler derlenmiştir. Bu çalışma ile, incelenen alanın; Erken Miyosen’denönce sıkışmalı tektonik rejim etkisi ile yükselerek etkin bir aşınma evresine girmiş olduğu, Erken-Orta-Geç Miyosen’detranstansiyonel/tansiyonel tektonik rejim etkisi altında yarı-kapalı bir Neojen havzalar özelliği kazandığı ve Geç Miyosensonrasında ise; KKB-GGD yönünde genişlemeli tektonik rejimin etkisinde kalmış olduğu anlaşılmıştır.

___

  • Tarvirdi, M., 2013. Mineralojik, Petrografik ve Element İçeriklerinin İşletilen İki Kömür Damarı İçindeki Değişimlerinin İncelenmesi, Çayırhan- Beypazarı, Ankara, Yüksek lisans tezi, 271 s., Hacetepe Üniversitesi, Ankara