Osmanlı ormancılığında kanunlaştırma hareketleri ve yabancı uzmanların bu alandaki etkileri
XIX. yüzyıl ortalarına kadar Osmanlı Devleti’nin ormanlara olan ilgisinde Tersâne ve Tophâne gibi askerî kurumların ihtiyaçları belirleyici olmuştur. Bu doğrultuda donanmanın kullanabileceği nitelikte ve miktarda kerestenin temini için sahile yakın yerlerdeki ormanlık alanlar koruma altına alınarak Tersâne’ye tahsis edilmiştir. Geri kalan ormanlar yüzyıllarca tahrip edildikten sonra Osmanlı ormanlarının bilimsel kurallara dayalı olarak idaresi amacıyla ilk ciddi adım Kırım Savaşı’ndan sonra atılmıştır. 1857’den itibaren Fransa’dan farklı tarihlerde üç grup halinde getirilen orman mühendislerinin çalışmalarıyla Türkiye ormancılığının temelleri atılmıştır. Fransız orman mühendisleri ülkedeki orman varlığının tespitine yönelik yaptıkları arazi çalışmalarının yanı sıra, bir Orman Mektebi’nin kurulmasını da öncülük etmişlerdir. Ayrıca hazırladıkları lâyıha ve nizamnâme ile Osmanlı ormanlarının hukukî altyapıya kavuşturulmasında da etkin rol almışlardır.
Legislation activities in Ottoman forestry and influence of foreign experts in this subject
The Ottoman interest to the forests was limited to military requirements until the midnineteenth century. Apart from the reserved forests for the Tersâne (The Imperial Dockyard) and Tophâne (The Imperial Arsenal), the forested lands were open for unlimited public usage and had hardly protection. It was not until the Tanzimat period that the Ottoman Empire regulated the forest management and took measures to protect the forests from arbitrary using. Except for the short-lived experience of Directorate of Forestry (1840-1841), the first comprehensive and outstanding plan based on scientific principles was put into practice after the Crimean War (1854-1856). Thanks to the efforts of French forest engineers amongst whom Lois Tassy stood out, the Turkish forestry was founded between 1857 and 1870. Besides exploring and mapping of the forests of Sinop, Gallipoli, Midilli, Teselya and Çanakkale, Tassy promoted the establishment of the Forestry School in 1857. Also he prepared two proposals for the forest management in 1862. Despite the fact that his proposal was put into practice only in the coastal areas between Kuşadası and İskenderun and in Varna for security reasons, 1862 arrangement was an important experience prior to the 1870 Forest Regulation. Tassy also contributed to the preparation of this Regulation which was a milestone for the Turkish forest management.
___
- Ahmed Lütfi Efendi, 1999. Vak’anüvis Ahmed Lütfi Efendi Tarihi, Eski Yazıdan Aktaran; Yücel Demirel, Tarih Vakfı-Yapı Kredi Yayınları, C.7, İstanbul.
- Akyıldız, Ali, 1993. Tanzimat Dönemi Osmanlı Merkez Teşkilatında Reform,Eren, İstanbul.
- Bostan, İdris, 1992. Osmanlı Bahriye Teşkilâtı: XVII. Yüzyılda Tersâne-i Âmire, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
- Çağlar, Yücel, 1985. Tanzimat’tan cumhuriyete ormancılık ve gelişimi, Tanzimattan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, C.6, İletişim Yayınları, İstanbul.
- Demirel, Fatmagül, 2008. Adliye Nezareti Kuruluşu ve Faaliyetleri 1876–1914, Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, İstanbul.
- Diker, Mazhar, 1947. Türkiye’de Ormancılık Dün-Bugün-Yarın, Ankara.
- Ergin, Osman, 1977. Türkiye Maarif Tarihi, C.1–2, İstanbul.
- Güran, Tevfik, 1989. Tazimat Döneminde Osmanlı Maliyesi: Bütçeler ve Hazine Hesapları (1841–1861),Belgeler Dergisi C.XIII, S.17’den ayrı basım, Türk Tarik Kurumu, Ankara.
- İhsan,S., 1333. Ormanlarımızın tarihçesi, Orman Mekteb-i Âlisi Mecmuası,S,3 Dersaadet: 91-95
- Jonquiere, LeVte, 1914. Histoire de L’Empire Ottoman, Paris.
- İktisadiyât Mecmuası. 1916.Yıl 1, (11): 5–8
- Karakoç, Sarkiz, Külliyât-ı Kavânîn, C.24, Nr:4481.
- Karal, Enver Ziya, 1995. Osmanlı Tarihi, Türk Tarih Kurumu, C.VIII, Ankara.
- Keskin, Özkan, 2006. Osmanlı ormancılığı’nın gelişiminde Fransız uzmanların rolü, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, 44: 123–142.
- Koç, Bekir, 1999. Osmanlı devleti’ndeki orman ve koruların tasarruf yöntemleri ve idarelerine ilişkin bir araştırma, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, S.10: 139–158.
- Koç, Bekir, 2005. 1870 orman nizamnâmesi’nin Osmanlı ormancılığına katkısı üzerine bazı notlar, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi, C.XXIV, S.37: 231–257.
- Köprülü, M.Bülent, 1950. 11 Şevval H.1286 tarihli orman nizamnâmesi’nin getirdiği yenilikler, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C.16,S.1-2: 237-271.
- Kutluk, H.Nadir, 1942 a. Ahmet şükrü bey ve zamanı, Orman ve Av, S.2: 41–49.
- Kutluk, Halil Nadir, 1942 b. Ormancılıkta Kanunlaştırma Hareketi, Orman ve Av, S.6–7–8: 129–135.
- Kutluk, Halil, 1948. Türkiye Ormancılığı İle İlgili Tarihi Vesikalar, İstanbul.
- Kutluk, Halil, 1957. Fransız ormancıları nasıl getirildi? orman mektebi kimlerin isteği ile ve ne suretle açıldı?”,Türk Ormancılığı Yüzüncü Tedris Yılına Girerken 1857–1957, Ankara.
- Mehmed Fahreddin, 1927. Ziraat Vekaleti Mütehassıs Raporları Orman Kısmı, Milli Matbaa, İstanbul.
- Öztuna, Yılmaz, 2005. Devletler ve Hanedanlar Türkiye (1074–1990), C.2,Ankara.
- Seyitdanlıoğlu, Mehmet, 1999. Tanzimat Devrinde Meclis-i Vâlâ (1838–1868), Türk Tarih Kurumu, Ankara.
- ISSN: 0535-8418
- Yayın Aralığı: 2
- Yayıncı: Prof.Dr.Murat Demir
Sayıdaki Diğer Makaleler
Osmanlı ormancılığında kanunlaştırma hareketleri ve yabancı uzmanların bu alandaki etkileri
Influence of anthropogenic activity on vital state and productivity of pine stands
Nadezhda V. TORLOPOVA, Sergey V. Ilchukov
Masif ağaç malzemenin bükülmesi
Bird species and their abundance in Istanbul-Belgrad Forest