Ayşe Nur BALCI YAPALAK, Abdullah UÇAR, Servet YÜCE, Ömer ATAÇ

TIPTA UZMANLIK SEÇİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Amaç: Tıp fakültesi öğrencilerinin mezuniyet sonrası uzmanlık tercihlerini belirleyen faktörler ile sağlıkta insan gücü (SİG) ihtiyacının örtüşmesi verimlilik için oldukça önemlidir. Araştırmanın amacı tıp fakültesi öğrencilerinin uzmanlık tercihlerini etkileyen nedenleri tespit etmektir. Gereç ve Yöntem: Kesitsel türdeki araştırmanın evrenini İstanbul’da bulunan tıp fakültelerindeki (n=19) öğrenciler (n=13.740) oluşturmaktadır. Hazırlık sınıfları çalışmaya dahil edilmemiştir. Olasılıksız örnekleme yöntemiyle 14 fakültedeki 826 öğrenciye ulaşılmıştır. Literatürde bulunan 19 faktörün uzmanlık tercihlerini ne düzeyde etkilediği Likert tipi anketle sorulmuştur. Bulgular: Uzmanlık yapmayı düşünen öğrencilerin (n=799); %58,6’sı kadındır. %65,2’si devlet üniversitelerinde, %58’1’i ise klinik sınıflarda okumaktadır. Öğrencilerin en çok tercih etmek istedikleri branşlar iç hastalıkları (n=235), göz hastalıkları (n=214), çocuk sağlığı ve hastalıkları (n=208) olmuştur. Temel ve klinik sınıflar arası bölüm tercihleri sıralandığında klinik sınıflarda beyin ve sinir cerrahisi 20 sıra aşağı inmiş, fizik tedavi ve rehabilitasyon ise 13 sıra yukarı çıkmıştır. Tercihte en etkili faktörler sırasıyla “bölümü sevmek”, “kişisel yetenek ve ilgi” ve “mesleki tatmin imkânı” olarak bulunmuştur. Ancak “bölümü sevmek” ve “mesleki tatmin imkânı” biyokimyada uzmanlık yapmak isteyen öğrenciler için öncelikli değildir (sırasıyla p=0,032, p=0,005). Sınıflar arasında anlamlı farklılık gösteren 11 faktörden sadece “kişisel ilgi ve yetenek” branş seçiminde temel sınıflarda, klinik sınıflara göre daha çok etkilidir (p<0,001). Mesleğini yurt dışında yapma düşüncesi klinik sınıflarda, temel sınıflara göre istatistiksel olarak anlamlı derecede azdır (p<0,001). Sonuç: Kişisel ilgi ve yeteneklerin ileri sınıflarda geri plana atılması, koşulları daha rahat olan branşları tercih etmeyi düşünenlerin bölüme duydukları sevgiyi öncelikleri olarak görmemesi gibi bulgular öğrencileri kendi ilgi alanlarını seçmekten uzaklaştıran etkenlerin olabileceğini düşündürmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Tıpta uzmanlık, uzmanlık sınavı, kariyer seçimi

AN EVALUATION OF FACTORS AFFECTING THE SELECTION OF MEDICAL SPECIALTIES

Background: Coherence between the manpower needs in healthcare and factors which determine the specialization preferences of medical faculty students (MFS) is very important for efficiency. This study examines the determinants of specialization preferences of MFSs in Istanbul. Material and Method: This cross-sectional study included all students in all classes except preparatory class (n=13,740) in medical faculties (n=19) in Istanbul. Eight hundred twenty-six students from 14 faculties were reached using a non-probability sampling method. A Likert-type questionnaire was used to determine the effects of 19 factors mentioned in academic literature. Results: Fifty eight percent of students who wanted to be a specialist were women, 58.1% were in clinical classes (CC), and 65.2% were from state universities. The branches most preferred by students were: internal medicine (n=235), ophthalmology (n=214) and pediatrics (n=208), respectively. When the branch preferences were ranked in BC and CC, neurosurgery went down 20 steps in CC and physical therapy and rehabilitation went up 13 steps. The most influential factors were “loving the branch (LB)”, “personal talent/interest (PTI)”, and “possibility of professional satisfaction (PPS)”. However “LB” and “PPS” weren’t priorities for students who wanted to specialize in biochemistry (p=0.032, p=0.005, respectively). 11 factors differed significantly between classes. Among them only “PTI” were more effective in selection of branches in BC than CC (p<0.001). The idea of conducting the profession abroad was significantly lower in CC than in basic classes (BC) (p<0.001). Conclusion: Findings such as “PTI is not a priority for CC” or “students who wanted comfortable branches are less care about LB”, suggest that there may be some factors that distract students from choosing their interests.

Keywords:

Medical specialty, specialty exam, career choice,

PDF

___

1. World Health Organization. Human resources for health (draft) (Internet); 2009 (cited 2019 Nisan 7). 19 s. Available from: https://www.who.int/healthinfo/statistics/toolkit_hss/ EN_PDF_Toolkit_HSS_HumanResources_oct08.pdf?ua=1
2. World Bank Group (Internet). Physicians (per 1,000 people) (Image on the Internet) 2019 (cited 2019 Nisan 7). Available from: https://data.worldbank.org/indicator/SH.MED.PHYS. ZS?end=2016&start=1999
3. World Health Organization. Density of physicians (total number per 1000 population, latest available year) (Internet). 2019 (cited 2019 Nisan 7). Available from: https://www.who. int/gho/health_workforce/physicians_density/en/
4. Bora Başara B, Soytutan Çağlar İ, Aygün A, Özdemir TA. Sağlık istatistikleri yıllığı 2017. Ankara: Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü Sağlık Bakanlığı; 2018. 257 s. Rapor No. 1106.
5. Akdağ R, Nazlıoğlu S, Mollahaliloğlu S, Kosdak M, Öncül HG, Erkoç Y et al. Sağlıkta insan kaynakları 2023 vizyonu. Ankara: Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Sağlık Bakanlığı; 2011. Tablo 14, Personel ihtiyacı projeksiyonları; s. 48
6. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı. TUS: Tıpta Uzmanlık Eğitimi Giriş Sınavı (Internet). 2016 (cited 2019 Nisan 7) Available from: http://www.osym.gov.tr/ TR,4520/tus-ile-ilgili-sorular.html
7. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı. 2018 TUS 2. Dönem Yerleştirme Sonuçlarına İlişkin Sayısal Bilgiler (Internet). (cited 2019 Nisan 7) Available from: https:// dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2018/TUS2DONEM/ SayisalBilgiler11102018.pdf
8. Kaya A, Aktürk Z, Çayır Y, Taştan K. 2007-2013 arası tıpta uzmanlık sınavları: bir trend analizi. Ankara Med J 2014;14(2):53-8. [CrossRef]
9. Yaşayancan Ö, Bulut YE, Usta İ, Çıtıl R, Eğri M. Araştırma görevlilerinin yaşam biçimleri ve şiddete maruz kalma durumları. Gaziosmanpaşa Tıp Dergisi 2015;7(1):46-61.
10. Querido SJ, Vergouw D, Wigersma L, et al. Dynamics of career choice among students in undergraduate medical courses. A BEME systematic review: BEME Guide No. 33. Med Teach 2016;38(1):18-29. [CrossRef]
11. Avcıoğlu GŞ. Sosyal bilimlerde internet anketi uygulamaları: cevaplama oranı, veri kalitesi, örneklem sorunları ve çözümleri. Journal of Human Sciences 2014;11(2):89-113. [CrossRef]
12. Alessi EJ, Martin JI. Conducting an ınternet-based survey: benefits, pitfalls, and lessons learned. Soc Work Res 2010;34(2):122-8. [CrossRef]
13. Çan G, Kapucu M, Türk H. Karadeniz Teknik Üniversitesi Tıp Fakültesinden mezun olacak öğrencilerin gelecek kaygıları. Deneysel ve Klinik Tıp Dergisi 2000;17(4):246-51.
14. Öcek Z, Gürsoy ŞT, Türk M, Çiçeklioğlu M, Aksu F. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi dördüncü sınıf öğrencilerinin kariyer planları ve genel pratisyenliğe yönelik tutumları. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi 2007;16(10):146-52.
15. Ergin A, Dikbaş E, Bozkurt Aİ, Atçeken G, Gürbüz H, Yılmaz C et al. Tıp fakültesi öğrencilerin mezuniyet sonrası kariyer seçimi ve etkileyen faktörler. Tıp Eğitim Dünyası 2011 Ekim;32:8-17.
16. Budakoğlu İI, Karabacak O, Coşkun Ö, Karabacak N. Personality and learning styles of final-year medical students and the impact of these variables on medical specialty choices. Gazi Medical Journal 2014;25(4):138-41. [CrossRef]
17. Göktaş Dörtyol B. Tıp fakültesi son sınıf öğrencilerinin mezuniyet sonrası ile ilgili düşünceleri, kariyer seçimleri ve etkileyen faktörler. Tıp Eğitimi Dünyası 2017;50:12-21. [CrossRef]
18. Satar S, Cander B, Avcı A, Açıkalın A, Orak M, Acın M et al. Why speciality in emergency medicine is not preferred? EAJEM 2013;12(4):234-6. [CrossRef]
19. Başkan S, Çakmak A, Göksoy E, Abbasoğlu O, Çelebi AE, Güllüoğlu E et al. Genel cerrahi uzmanlık eğitimine farklı bir bakış. Turk J Surg 2009;25(4):142-5.
20. Yılmaz A, Demiral G, Şahin G, Yener O, Kocataş A, Bölük S. 2005 yılında yürürlüğe giren Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) cerrahi branş hekimleri üzerindeki etkisi. ATD 2013;27(3):158-72. [CrossRef]
21 Özata M, Özer K, Akkoca Y. Konya il merkezinde çalışan hekimlerde defansif (çekinik) tıp uygulamalarının araştırılması. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2018;7(1):132-9.
22. Aynacı Y. Hekimlerde defansif (çekinik) tıp uygulamalarının araştırılması (tıpta uzmanlık tezi). Günaydın İG, Konya: Selçuk Üniversitesi 2008.
23. Büyükbayram A, Okçay H. Sağlık çalışanlarına yönelik şiddeti etkileyen sosyo-kültürel etmenler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi 2013;4(1):46-53.
24. Yeşiltaş A, Erdem R. Şiddet ve defansif tıp uygulamaları üzerine nitel bir çalışma. ASOS Journal 2018;74:486-500. [CrossRef]
25. Sağlık-Sen AR-GE Birimi. Sağlık çalışanları şiddet araştırması. Ankara: Sağlık-Sen; 2013 Aralık. 152 s.
26. Erşan EE, Doğan O, Doğan S. Analyzing of factors related to burnout in health professionals of Sivas Numune Hospital. Cumhuriyet Tıp Dergisi 2011;33:33-41.
27. Tekir Ö, Çevik C, Arık S, Ceylan G. Sağlık çalışanlarının tükenmişlik, iş doyumu düzeyleri ve yaşam doyumunun incelenmesi. KÜ Tıp Fak Derg 2016;18(2):51-63. [CrossRef]
28. Ozkula G, Durukan E. Burnout syndrome among physicians: the role of socio-demographic characteristics. Dusunen Adam 2017;30(2):136-44. [CrossRef]
29. Tıbbi Kötü Uygulamaya İlişkin Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasında Kurum Katkısına İlişkin Usul ve Esaslara Dair Tebliğ. (2010, 21 Temmuz), T.C. Resmi Gazete, (Sayı: 27648). Available from: http://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2010/07/20100721-17-1.htm
30. Kasap H, Akar H, Demirel B, Dursun AZ, Sarı S, Özkök A et al. Tıbbi uygulama hatası riski yüksek olan uzmanlık dallarının tıpta uzmanlık sınavında tercih edilme önceliklerinin yıllara göre değişimi. Adli Tıp Bülteni 2015;20(1):34-7. [CrossRef]