Sosyal Politikaların Finansallaşması Bağlamında Hanehalkı Borçluluğu

Neoliberalizm ve küreselleşmeyle birlikte hız kazanan ve kapsayıcılık alanını genişleten finansallaşma sürecinde finansal kurumlar ve bankalar, devletler ve şirketlerden sonra hanehalkı borçluluğu üzerinden kendilerine yeni bir kazanç kapısı açmıştır. Bu durum zihniyet yapısı bakımından doğa felsefesinden bilim devrimine geçişte ortaya çıkan kontrol etme isteğinin ve kapitalizmin teorik temellerine bürünerek toplum ve insanlık ile örtüşmeyen bir iktisat anlayışının gelişmesi ile ilgilidir. Bu bağlamda niceliğe ve niteliğe yönelik finansallaşma stratejileri neredeyse her gelir grubundan insanı kapsar hale gelmiştir. Nitekim finansallaşmanın hanehalkı borçluluğu üzerinden hedefine aldığı bazı bireyler, aynı zamanda sosyal politikaların varlık amacı olan bireylerden başkası değildir. Dolayısıyla bu çalışmanın amacı hanehalkı borçluluğu üzerinden kazanç sağlayan finansal yapının sosyal politikalar üzerindeki etkilerini ve hanehalklarına yönelik olarak geliştirilen borçlandırma stratejilerini incelemektir. Literatür taraması neticesinde refah devletlerinin yerini borç refahı devletlerinin, sosyal içermenin yerini finansal içermenin aldığı ve bu durumun sosyal politikaların finansallaşması şeklinde yorumlandığı görülmektedir. Finansallaşma ve finansal yeniden yapılanma kapsamında geliştirilen borçlandırma stratejileri, piyasa iktidarına güç kazandırırken aynı zamanda sosyal devleti güçten düşürmektedir. Ayrıca sosyal devletlerin refah temininde eksiklerle karşılaşan hanehalklarının temel gereksinimlerini finanse etmek için bireysel kredilere başvurması; borçlu bir toplum yapısı meydana getirmektedir

Anahtar Kelimeler:

Sosyal politikalar, Borçlandırma stratejileri, Hanehalkı borçluluğu

Household Indebtedness in the Context of the Financialization of Social Policies

Following governments and corporations, financial institutions and banks opened a new path for themselves through household indebtedness during the financialization process, which accelerated with neoliberalism and globalization and expanded the scope of inclusiveness. Regarding this mentality, this situation is related to the desire for control that emerged during the transition from natural philosophy to the scientific revolution. It is also related to developing an economic mentality that does not overlap with society and humanity by embracing capitalism’s theoretical foundations. In this context, quantitative and qualitative financialization strategies have emerged to cover people from almost every income group. Some of the people who are targeted by financialization through household indebtedness are also the people for whom these social policies exist. Therefore, this study aims to examine the transformative effect of the financial structure that provides income through household indebtedness on social policies and lending strategies developed for households. Result of the literature review reveals that welfare states and social inclusion are replaced by debtfare states and financial inclusion, respectively. Moreover, this situation is interpreted as the financialization of social policies. Financialization and lending strategies developed as part of financial restructuring strengthen market power while weakening the social state. Furthermore, households facing deficiencies in social state welfare provision and seeking individual loans to meet their basic needs constitute an indebted society.

Keywords:

Social policies, lending strategies, household indebtedness,

PDF

___

Alvaredo, F., Chancel, L., Piketty, T., Saez, E., & Zucman, G. (2018). Dünya eşitsizlik raporu. Erişim adresi: https://wir2018.wid.world/files/download/wir2018-summary-turkish.pdf google scholar
Angeles, L. (2015). Credit expansion and the economy. Applied Economics Letters, 22(13), 1-19. google scholar
Atalay-Soygök, P. (2019). Borçlanmanın bireyin gündelik hayatına etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Bilgi Üniversitesi Lisansüstü Programlar Enstitüsü, İstanbul. google scholar
Atamtürk, B., Demiröz, D. M. & Kaymakçı, Ö. B. (2021). İktisattan çıkış. İstanbul: Der Yayınları. google scholar
Aytürk, Y. (2011). Finansallaşma ve reel ekonomi. H. Kozanoğlu (Ed.), Uç(ur)amayan balon: Finans kitabı içinde (s. 60-90). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
Bahire, E. (2020). Financialization, solidarity, and conflict. Economic Anthropology, 7, 159-161. google scholar
Balasubramanian, P. (2021). Debt in everyday life: A critique on the increasing role of finance in social policy. German Development Institute, 1-1. Retrieved from https://www.die-gdi.de/uploads/ media/German_Development_Institute_Balasubramanian_2021-12-15.pdf google scholar
Bergen, L. (2012). Ahlak ayaklanması. İstanbul: Ayışığı Yayınları. google scholar
Bilen, M. (2018). İslami iktisat ve insan. M. K. Arıcan, M. E. Kala, Y. E. Aydınbaş (Ed.), İnsan, ahlâk ve iktisat: “Prof. Dr. Sabahattin Zaim Hocanın Aziz Hatırasına” kitabı içinde (s. 187-193). Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları. google scholar
Buğday, E. B., Şener, A. & Güzel, Y. (2020). Tüketicilerin bireysel kredi kullanım davranışlarının analizi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(2), 1130-1148. google scholar
Buğra, A., Keyder, Ç. & Erdem, I. (2012). Sosyal yardım uygulamaları ve topluma yararlı faaliyet karşılığında asgari gelir desteği uygulaması. Ankara: UNDP Erişim adresi: http://www.undp.org.tr/ publicationsDocuments/socialassistancereports.pdf google scholar
CADTM (2022). Retrieved from https://www.cadtm.org/About-CADTM google scholar
Churchill, S. A., & Marisetty, V. B. (2019). Financial inclusion and poverty: A tale of forty-five thousand households. Applied Economics, 52(16), 1777-1788. google scholar
Crouch, C. (2014). The governance of labour market insecurity during the crisis. Stato e mercato, 34(1), 69-86. google scholar
Çelik, S. (2021). İdeolojileri tanımak seküler dinler: İdeolojiler. İstanbul: Etiket Yayınları. google scholar
Çetin, B. I. (2013). İktisadi sistemler bağlamında gelir dağılımı - kredi ekonomisi ilişkisi ve Türkiye. Ankara: ÇASGEM Yayınları. google scholar
Çetin, B. I. (2017). Sosyal politika ve vatandaşlık: Türkiye için asgari gelir desteği. İstanbul: Filiz Kitabevi. google scholar
Debt Collective (2022). Retrieved from https://debtcollective.org/ google scholar
Demirel, Y. (2020). Kredili hayatlar: Toplumsal dayanışma ve borçlanma kültürü üzerine sosyolojik bir araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. google scholar
Dienst, R. (2015). Borç bağları (S. Karadoğan, Çev.). İstanbul: Açılım Kitap. google scholar
Dilik, S. (1976) Servetin geniş kitlelere yayılması. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları. google scholar
DPT (1963). Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1963-1967). google scholar
Durmuş, M. (2010). Aşırı birikim-finansallaşma ilişkisinin 2008 krizi bağlamında analizi. Ekonomik Yaklaşım, 21(77), 1-48. google scholar
Dymski, G. A (2009). Racial exclusion and the political economy of the subprime crisis. Historical Materialism, 17, 149-179. google scholar
Eğilmez, M. (2020a). Örneklerle kolay ekonomi (25.bs). İstanbul: Remzi Kitabevi. google scholar
Eğilmez, M. (2020b). Tarihsel süreç içinde dünya ekonomisi (11.bs). İstanbul: Remzi Kitabevi. google scholar
El-Attâs, S. M. N. (2016). İslâm sekülerizm ve geleceğin felsefesi (4.bs). (M. E. Kılıç, Çev.). İstanbul: İnsan Yayınları. google scholar
Epstein, G. A. (2005). Introduction: Financialization and the world economy. G. A. Epstein (Ed.), Financialization and the world economy, Cheltenham: Edward Elgar Publishing. google scholar
EUROFOUND (2017). European Quality of Life Survey 2016: Quality of life, quality of public services, and quality of society Publications Office of the European Union, Luxembourg. Retrieved from https://www.eurofound.europa.eu/sites/default/files/ef_publication/field_ef_document/ ef1733en.pdf google scholar
Ferretti, F., & Vandone, D. (2019). Personal debt in Europe: The EU financial market and consumer insolvency. Cambridge: Cambridge University Press. google scholar
Fine, B. (2012). Financialization and social policy. In P. Utting, S. Razavi & R. V. Buchholz (Eds.), The global crisis and transformative social change (pp. 103-122) London: Palgrave Macmillan. https:// doi.org/10.1057/9781137002501_6 google scholar
Fromm, E. (2019). Sahip olmak ya da olmak: İki varoluş biçimi üzerine bir inceleme (8.bs). (A. Arıtan, Çev.). İstanbul: Say Yayınları. google scholar
Gündoğdu, A. (2018). Etik bankacılık ve Türkiye’de uygulanabilirliği. İş Ahlakı Dergisi, 11(2), 255273. google scholar
Güngen, A. R. (2021). Borçlandırma siyaseti: Türkiye’de finansal içerilme. İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
Güven, S. (2001). Sosyal politikanın temelleri (3.bs). Bursa: Ezgi Kitabevi. google scholar
Harari, D. (2018). Household debt: statistics and impact on economy. House of Commons Library, Briefing Paper No: 7584, 1-26. google scholar
Henry, J. (2011). Bilim devrimi ve modern bilimin kökenleri (3.bs) (S. Değirmenci, Çev.). İstanbul: Küre Yayınları. google scholar
IMF (2017). Household debt and financial stability. Global financial stability report October 2017: Is growth at risk? Retrieved from https://www.imf.org/en/Publications/GFSR/Issues/2017/09/27/ global-financial-stability-report-october-2017 google scholar
Kaplan, M. (2014). Rasyonel insanın problemli ekonomik dünyası. Konya: Aybil Yayıncılık. google scholar
Karaçimen, E. (2015). Türkiye’de finansallaşma: Borç kıskacında emek. İstanbul: Sosyal Araştırmalar Vakfı. google scholar
Karakaya, M. F. (2021). Bir toplumsal ilişki biçimi olarak borçla satın alma: Tarihsel ve mikro-sosyolojik bir inceleme. (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. google scholar
Karataş, T. (2018). Bir finansallaşma göstergesi olarak Türkiye ekonomisinde borçların dönüşümü: 2002-2017. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 40(2), 255-273. doi:10.14780/ muiibd.511031 google scholar
Kozanoğlu, H. (2011). Finansallaşma ve Türkiye. H. Kozanoğlu (Ed). Uç(ur)amayan balon: Finans kitabı içinde (s. 11-59). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
Köse, A. H. & Öncü, A. (2006). Tahsildarlar ve borçlular: Karşı iktisat gözüyle dünya kapitalizmi ve Türkiye. İstanbul: Evrensel Basım Yayın. google scholar
Kuş, B. (2015). Sociology of debt: States, credit markets, and indebted citizens. Sociology Compass, 9(3), 212-223. google scholar
Kuş, B. (2016). Financial citizenship and the hidden crisis of the working class in the “New Turkiye”. Middle East Report, 278, 40-48. Retrieved from https://works.bepress.com/basak_kus/19/ google scholar
Lapavitsas, C. (2011). Theorizing financialization. Work, Employment and Society, 25(4), 611-626. doi:10.1177/0950017011419708 google scholar
Lavinas, L. (2017). The takeover of social policy by financialization: The Brazilian paradox. New York: Palgrave Macmillan. google scholar
Lavinas, L. (2018). The collateralization of social policy under financialized capitalism. Development and Change 0(0), 1-16. doi:10.1111/dech.12370 google scholar
Lavinas, L., Bressan, L., Rubin, P., & Cordilha, A. C. (2022). The financialization of social policy: An overview. IE-UFRJ Discussion Paper 001/2022, 1-28. Retrieved from https://www.ie.ufrj.br/ publicacoes-j/textos-para-discussao.html google scholar
Lazzarato, M. (2015). Borçlandırılmış insanın imali (2.bs). (M. Erşen, Çev.). İstanbul: Açılım Kitap. google scholar
LeBaron, G. (2014). Reconceptualizing debt bondage: Debt as a class-based form of labor discipline. Critical Sociology, 40(5), 763-780. google scholar
Leicht, K. T., & Fitzgerald, S. T. (2014). The real reason 60 is the new 30: Consumer debt and income insecurity in late middle age. The Sociological Quarterly, 55, 236-260. google scholar
OECD (2021). OECD economic surveys: Turkiye 2021. Retrieved from https://www.oecd-ilibrary. org/sites/73effaa5-en/index.html?itemId=/content/component/73effaa5-en google scholar
OECD (2022). Household debt (indicator). Retrieved from https://data.oecd.org/hha/household-debt.htm doi:10.1787/f03b6469-en google scholar
Orhangazi, Ö. (2008). Keynesgil finansal düzenlemelerden finansallaşmaya: İktisat literatürü ve ABD ekonomisinin finansallaşmasına tarihsel bir bakış. ODTÜ Gelişme Dergisi, 35, 133-159. google scholar
Özel, M. (2018). Modern iktisat, din ve ahlâk. M. K. Arıcan, M. E. Kala, Y. E. Aydınbaş (Ed.), İnsan, ahlâk ve iktisat: “Prof. Dr. Sabahattin Zaim Hocanın Aziz Hatırasına” kitabı içinde (s. 163-172). Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları. google scholar
Ross, A. (2013). Krediokrasi ve borç reddi davası. (E. Ataseven, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
Saad-Filho, A. (2016). Social policy beyond neoliberalism: From conditional cash transfers to pro-poor growth. Journal of Poverty Alleviation and International Development, 7(1), 67-93. google scholar
Sapancalı, F. (2009). Toplumsal açıdan yaşam kalitesi. İzmir: Altın Nokta Basım Yayın Dağıtım. google scholar
Sen, A. (2003). Etik ve ekonomi (A. Süha, Çev.). İstanbul: Doğan Kitap. google scholar
Soederberg, S. (2014). Debtfare states and the poverty industry: Money, discipline and the surplus population, New York: Routledge. google scholar
Strike Debt (2022). Retrieved from https://strikedebt.org/ google scholar
Şener, A., Yücel, S. & Gündüzalp, A. A. (2020). Covid-19 sürecinde tüketicilerin finansal durum ve davranışlarına ilişkin bir değerlendirme. Pearson Journal of Social Sciences & Humanities, 5(7), 62-81. google scholar
Tabakoğlu, A. (2018). İktisat ve ahlâk. M. K. Arıcan, M. E. Kala, Y. E. Aydınbaş (Ed.), İnsan, ahlâk ve iktisat: “Prof. Dr. Sabahattin Zaim Hocanın Aziz Hatırasına” kitabı içinde (s. 30-123). Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları. google scholar
Tufail, Z. N. (2019). Who is in debt? The role of social class, the welfare state, and a culture of finance. (Doctoral dissertation). University of California, Irvine, CA. google scholar
TÜİK (2020a). Gelir ve yaşam koşulları araştırması, 2019. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/ Index?p=Gelir-ve-Yasam-Kosullari-Arastirmasi-2019-33820 google scholar
TÜİK (2020b). Hanehalkı tüketim harcaması (bölgesel), 2019. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/ Bulten/Index?p=Hanehalki-Tuketim-Harcamasi-(Bolgesel)-2019-33594 google scholar
TÜİK (2021). Gelir ve yaşam koşulları araştırması, 2020. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/ Index?p=Gelir-ve-Yasam-Kosullari-Arastirmasi-2020-37404 google scholar
Walker, C., & Değirmencioğlu, S. M. (2015). Introduction. In S. M. Değirmencioğlu & C. Walker (Eds.), Social and psychological dimensions of personal debt and the debt industry (pp. 1-15) London: Palgrave McMillan. google scholar
Y enice, A. C. & Genç, A. T. (2019). Hanehalkı borçlanma davranışlarında karz-ı hasen’in yeri. S. Kaya, M. Özdemir, A. T. Genç (Ed.), Karz-ı Hasen’in Kurumsallaşması kitabı içinde (s. 101-128), İstanbul: Ensar Neşriyat. google scholar
Y ılmaz, M. & Genel, Z. (2021). Neoliberalizm ve çalışma hayatının biyopolitik inşası. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 23(41), 252-265. google scholar
Y ılmaz, S. (2009). John Kenneth Galbraith: İktisadi düşüncenin değişimine bir katkı. İstanbul: Kalkedon Yayınları. google scholar
Y umuşak, İ. G. (2018). Para - kur sistemi ve ahlâk: “Kötü para iyi parayı kovar”. M. K. Arıcan, M. E. Kala, Y. E. Aydınbaş (Ed.), İnsan, ahlâk ve iktisat: “Prof. Dr. Sabahattin Zaim Hocanın Aziz Hatırasına” kitabı içinde (s. 360-376). Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları. google scholar