Modernizmden Postmodernizme İktisat

Neoklasik iktisat, günümüzün hâkim iktisat anlayışıdır. Pozitivist bir metodoloji üzerine temellenen Neoklasik iktisat, ortaya attığı teorilerin bilimsel, evrensel ve rasyonel olduğunu iddia etmektedir. Aydınlanma düşüncesinin temelinde yer alan, olgucu analiz ile insanın çevresine hâkim olacağı iddiası ve dolayısıyla modernizm, bu bakış açısının gelişmesinde önemli bir yere sahiptir. Ancak, modernizmin kişilerden bağımsız ve gözlemlenebilir olgularla açıklanan gerçek dünya görüşünü ifade eden pozitivist yönteme dayanan bu hâkim iktisat anlayışı, karşı argümanlarını da beraberinde getirmiştir. İnsanın sosyal çevresinin de doğal çevre gibi pozitif çıkarımlar ile kolaylıkla şekillendirilmesi düşüncesi sorunlu görülmektedir. İktisatta tek bir doğrudan söz edilemeyeceği tartışması başlatılmış ve farklı yaklaşımları da içeren çoğulcu bir bakış açısı daha sonra gündeme gelmiştir. Bu süreçle birlikte tek doğrunun yerini çeşitleme ve farklılık, temsili bireyin yerini holistik yaklaşım almakta, bireylerin duygu, düşünce dünyaları ve kültürel bağlam tekrar analiz konusu edilmektedir. Postmodernist bir ton taşıyan bu itirazın da dikkate alınması, iktisadın kendisine ilişkin kavrayışımızı kuvvetlendirmesi açısından önemlidir. Bu süreçte, holistik yaklaşımı savunan Orijinal Kurumsal İktisadın özellikle evrim vurgusuyla birlikte ön plana çıkması söz konusudur. Kurumsalcılığın yanında, yine ahlak-zihniyet-iktisat ilişkisini inceleyen Yorumsamacı yaklaşımın da tekrar ele alınması gerekmektedir. Bu çalışmanın amacı da modernizmden postmodernizme bir süreç olarak iktisadın serüvenini ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler:

Modernizm, Postmodernizm, İktisadi düşünce, Olguculuk, Metodoloji

Economics: From Modernism to Postmodernism

The dominant form of theory in the world of economics today, namely, the Neoclassical economics, claims its theories are universal, scientific and rational. Relying on the positivist methodology, the claim that humanity will be able to dominate the environment through positive analysis, which is one of the tenets of the enlightenment and hence modernism has an important place in the development of this perspective in economics. However, the idea that the social environment of man could easily be manipulated with positive inferences like those in the natural sciences seems problematic. The debate over whether it is possible to mention of single positive facts in economic life started long ago and more pluralistic points of view flourished later. Within this process, diversity and difference replaces the single fact positivism, and methodological individualism is replaced by a more holistic approach. At the same time individuals’ thoughts and emotions as well as cultural norms of different societies are subjects o scrutiny again. In this vein, the Original Institutional Economics and the Heuristic approach to economics and mentality came into the fore again. The aim of this study is to present the evolution of economics from modernism to postmodernism as a disciplined thought process.

Keywords:

Modernism, Postmodernism, Economic Thought, Positivism, Methodology,

PDF

___

Acar, G. T. (2008). İktisadı değiştirmek: Neoklasik iktisada eleştirel bir yaklaşım. İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
Arslan, M. (2015). İktisatta yeni yaklaşımlar, heterodoks iktisat ve yapıçözüm: Karmaşıklığın bilimi ve postmodern bilim söylemi bağlamında bir değerlendirme. E. Eren & M. Sarfati (Eds.), İktisatta Yeni Yaklaşımlar kitabı içinde (s.47-57). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
Bauman, Z. (2003). Yasa koyucular ile yorumcular. (Kemal Atakay, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları. google scholar
Beed, C. (1991). Philosophy of science and contemporary economics: An overview. Journal of Post Keynesian Economics, 13(4), 459 - 494. google scholar
Bell, D. & Kristol, I. (2003) Models and reality in economic discourse in the crisis in economic theory (Ed.). New York: Free Press. google scholar
Bilir, H. (2019). Postmodernizmin iktisada yansımaları. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 27, 221-241. google scholar
Cassirer, E. (1979). The philosophy of the enlightenment. (Fritz C.A. Koelin & J. P. Pettegrove, Trans.). Princeton: Princeton University Press. google scholar
Cevizci, A. (2017). Aristoteles hayatı ve eserleri. (Furkan Akderin, Çev.). Nikomakhos’a Etik kitabının içinde. İstanbul: Say Yayınları. google scholar
Çiğdem, A. (2004). Bir imkan olarak modernite, weber ve habermas. İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
Çiğdem, A. (2009). Aydınlanma düşüncesi. İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
Demir, Ö. (1996). İktisatta yöntem tartışmaları. Ankara: Vadi Yayınları google scholar
Demir, Ö. (2009). Bilim felsefesi. Ankara: Vadi Yayınları. google scholar
Demir, Ö. (2019). İktisat metodolojisi. Bursa: Sentez Yayınları. google scholar
Dow, C. S. (1991). Are there any signs of postmodernism with economics ? Methdos, 3(1) ( June), 81-5. google scholar
Dulupçu, A. M. (1998). Modernizm - iktisat - retorik ve metafor üzerine post - epistemolojik bir deneme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3, 15-34. google scholar
Eagleton, T. (2011). Postmodernizmin yanılsamaları. (Mehmet Küçük, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
Eck, A. (2017). Physicists confirm that we’re not living ın a computer simulation. https://www.pbs.org/ wgbh/nova/article/physicists-confirm-that-were-not-living-in-a-computer-simulation/ (Erişim tarihi: 05.07.2019). google scholar
Eren, E. (2011). Yeni iktisatta ortak noktalar. İçinde E. Eren & M. Sarfati (Eds.), iktisatta yeni yaklaşımlar (ss.13-45). İstanbul: İletişim Yayınları. google scholar
Esgün, T. G. (2006). Postmodernizme rağmen aydınlanma. Kaygı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 0(6), 96-103. google scholar
Featherstone, M. (2005). Postmodernizm ve tüketim kültürü. (M. Küçük, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
Feyerabend, P. K. (1994). Against method. London: Verso. google scholar
Feyerabend, P. K. (2017). Özgür bir toplumda bilim. (A. Kardam, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
Friedman, M. (2008). The methodology of positive economics. In D. M. Hausman (Ed.), The Philosophy of Economics: An Anthology (s. 145-178). Cambridge University Press. google scholar
Galeon, D. (2017). Sorry, Elon. Physicists say we definitely aren’t living in a computer simulation. https://futurism.com/sorry-elon-physicists-say-we-definitely-arent-living-in-a-computer-simulation, (Erişim tarihi: 05.07.2019). google scholar
Goody, J. (2008). Kapitalizm ve mdernlik. (İ. Durdu, Çev.). İstanbul: Küre Yayınları. google scholar
Görün, F. (1979). İktisatta kapsam ve yöntem. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Yayınları. google scholar
Habermas, J. (1996). Modernity: An unfinished project. In M. Passerin d’Entreves & Seyla Benhabib (Eds.), Habermas and the unfinished projet of modernity (pp. 38-58). Polity Press. google scholar
Hale, E. E. (2001). Lecture notes from economics 327: Comparative economic systems. In W. J. Samuels (Ed.), Edward Everett Hale: The Writings of an Economic Maverick - Research in the History of Economic Thought and Methodology (pp. 105-138). Emerald Group Publishing Limited: Bingley. google scholar
Harvey, D. (2010). Postmodernliğin durumu. (Sungur Savran, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları. google scholar
Hausman, D. & McPherson, M. (1994). Economics, rationality and ethics. In D. M. Hausman (Ed.) The philosophy of economics: an anthology (pp. 252 - 274). Cambridge University Press. google scholar
İlkorur, K. (2009, 24 Aralık). İktisat tartışmaları ... (2), Radikal gazetesi. http://www.radikal.com.tr/ yazarlar/korkmaz-ilkorur/iktisat-tartismalari-2-970846/ (Erişim tarihi: 4.03.2021). google scholar
Jevons, S. W. (1888). The theory of political economy. London: Macmillan. google scholar
Kara, A. (1996). Neoklasik iktisatta pozitivist metodoloji: Eleştirel bir yaklaşım. Ö. Demir (Ed.). İktisatta Yöntem Tartışmalar içinde (s. 105-131). Ankara: Vadi Yayınları. google scholar
Kara, A. (2001). İktisat kuramında pozitivizm ve post modernizm. Ankara: Vadi Yayınları. google scholar
Keyder, Ç. (1979). İktisatta kapsam ve yöntem. içinde fikret görün (Ed.) İktisatta kapsam ve yöntem: Seçme yazılar. Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Yayınları. google scholar
Kılınçoğlu, D. T. (2018). İbn Haldun: Sistem kuran düşünür. İçinde A.A. Eren ve E. Kırmızıaltın (Ed.). İktisat sosyolojisi (ss. 41-82). Ankara: Heretik Yayınları. google scholar
Lyotard, J. F. (2000). Postmodern Durum: Bilgi Üzerine Bir Rapor. Çev. Ahmet Çiğdem. Ankara: Vadi Yayınları. google scholar
Mankiw, G. (2014, March 23rd). When the scientist is also a philosopher. The New York Times.https:// www.hks.harvard.edu/centers/mrcbg/programs/growthpolicy/when-scientist-also-philosopher. (Erişim Tarihi:18.06.2021). google scholar
Marshall, A. (1920). Principals of economics. London: MacMillan. google scholar
Nietzsche, F. (2015). Böyle söyledi zerdüşt. (Mustafa Tüzel, Çev.). İstanbul: İş Bankası Yayınları. google scholar
Niggle, C. (2006). Evolutionary keynesianism: A synthesis of ınstitutionalist and post-keynesian macroeconomics. Journal of Economic Issues, 40 (2), 405-412. google scholar
Nijkamp, P. & Poot, J. (2005). The last word on the wage curve. Journal of Economic Surveys, 19 (3), 421-450. google scholar
Friedman, M. (2000). Pozitif iktisadın metodolojisi (Çev. Mehmet Orhan). İçinde Ö. Demir (Ed.). Devlet, rekabet, mülkiyet ve iktisat (11-60). Adapazarı: Değişim Yayınları. google scholar
Özatay, F. (2009). İktisat kuramı deprem geçiriyor. Radikal gazetesi. http://www.radikal.com.tr/ yazarlar/fatih-ozatay/iktisat-kurami-deprem-geciriyor-970305/ (Erişim tarihi: 5.03.2021). google scholar
Özel, H. (2006). İktisat, ideoloji ve iktidar [Konuşma metni]. Bilim ve İktidar başlıklı konferansta yapılan konuşma, Hacettepe Üniversitesi, Ankara. Erişim adresi: http://yunus.hacettepe.edu. tr/~ozel/Bilim_iktidar_Karaburun.pdf (Erişim tarihi: 5.03.2021). google scholar
Peters, O. & Adamou, A. (2018). Ergodicity economics [Blog yazısı]. Erişim adresi: https:// ergodicityeconomics.files.wordpress.com/2018/06/ergodicity_economics.pdf (Erişim tarihi: 5. 03. 2021) google scholar Peterson, W.C. (1977). Institutionalism, Keynes and the real world. Journal of Economic Issues, 11:2, 201-221. google scholar
Reinert, E.S. (2012). Neo-classical economics: Atrail of economic destruction since the 1970s, Real-World Economics Review, 60, 2-17. google scholar
Rosenberg, A. (2020). Bilim felsefesi: Çağdaş bir giriş. Ankara: Dipnot Yayınları. google scholar
Ruccio, D.F. (1991). Postmodernism and economics. Journal of Post Keynesian Economics, 13(4), 495510. google scholar
Sarfati, M. (2006). Rasyonalite ve neoklasik kuram. Ekonomik Yaklaşım, 16(57), 103-130. google scholar
Sarıbay, A. Y. (2004). Modernitenin ironisi olarak globalleşme, İstanbul: Everest Yayınları. google scholar
Schulte-Sasse, J. (1986). Introduction: Modernity and modernism, postmodernity and postmodernism: Framing the Issue. Cultural Critique, 5, 5 - 22. google scholar
Screpanti, E. (2000). The postmodern crisis in economics and the revolution against modernism. Rethinking Marxism, 12(1), 87-111. google scholar
Serdaroğlu, U. (2010). Feminist iktisatın bakışı postmodernist mi? Ankara: Efil Yayınevi. google scholar
Simon, H. (1986). Rationality in Psychology and Economics. The Journal of Business, 59(4),S209-S224. google scholar
Skidelsky, R. (2009, 15 Aralık). Economic Theory: How to rebuild a newly shamed subject. Financial Times. https://www.ft.com/content/098e5930-e843-11de-8a02-00144feab49a (Erişim tarihi: 5.03.2020) google scholar
Slovic, P.& Sarah, L. (1983), Preference reversals: A broader perspective. The American Economic Review, 73(4), 596 - 605. google scholar
Smith, A. (2006). Milletlerin zenginliği. (H. Derin, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları. google scholar
Smith A. (2018). Ahlaki duygular kuramı. (D. Kızılay, Çev.). İstanbul: Pinhan Yayınları. google scholar
Snow, A. J. (1924). Psychology in economic theory. The Journal of Political Economy, 32(4), 487 - 496. google scholar
Tauheed, L. F. (2011). A proposed methodological synthesis of Post-Keynesian and Institutionalist Economics. Journal of Economic Issues, 45(4), 819-838. google scholar
Tweeten, L. & Zulauf, C. (1999). The challenge of postmodernism to applied economics. American Journal of Agricultural Economics, 81(5), 1166 - 1172. google scholar
Wagner, P. (2015). Interpretations of modernity and the problem of World - making. Papers: Revista de Sociologia, 100(3), 267-279. google scholar
Walras, L. (1965). Elements of pure economics. (W. Jaffe, Çev.), London: George Allen and Unwin LTS. google scholar
Wilber, C.K. (2003). Ethics and economic actors. Post - Autistic Economics Review, 21(3). google scholar
Yılmaz, F. (2009). Rasyonalite iktisat özelinde bir tartışma. İstanbul: Paradigma Yayınları. google scholar