Çift Taraflı Defter Tutmanın Zihniyet Kökenleri
Çift taraflı defter tutma düşüncesinin gerisinde yatan düşünce, son derece basittir, alacaklar bir tarafa ve borçlar da öbür tarafa olmak üzere her bir işlem iki ayrı deftere yazılır, gelirler sağ sayfada yer alırken harcamalar sol sayfaya yazılır. Günün sonuna gelindiğinde, bu defterin sağ ve sol sayfaları toplanır, her iki toplamın mutlaka birbirine eşit olması gerekir, varlıklar ile borçlar mutlaka denk olmalıdır. Şayet gelirler ile hasılatlar giderler ile harcamaları aşarsa, veya alacaklar ve satışlar borçlar ve alışlardan fazlaysa, bu firma kâr etmiştir, aksi durumda da zarara uğramıştır. Çift taraflı defter tutma sayesinde bir girişimin hesapları arasında kopmaz bir bağ kurulduğu ve aralarında sıkı bir bağlantı sağladığı için; rasyonel ekonomik etkinlik ile çift taraflı defter tutma, kesinlikle birbirinden ayrılamaz, ikisi arasındaki bağıntı birbiriyle sağlanacak uyum şeklini gösterir. Çift taraflı defter tutmanın ahlaki ve dini dayanakları, imanlı ortaçağ girişimcisinin günah hakkında çok özenli ve dürüst bir içerikteki zihin meşguliyetinden kaynaklanmıştır. Bu makale araştırmasının gayesi, çift taraflı defter tutma hesaplama uygulamasının son dönem ortaçağ ahlak çevrelerinden nasıl çıktığını göstermek, skolastik ahlak dogmasının geliştirdiği günah çıkartma ayininin yansımasıyla nasıl ticari hayata yerleşmiş olduğunu açıklamaktır.
Anahtar Kelimeler:
Sermaye piyasaları, borsalar, halk kapitalizmi, servetin yaygınlaştırılması
The Origins of Double-Entry Bookkeeping
The idea behind double-entry bookkeeping is extremely simple: each transaction is recorded in two separate books, as a credit (earning) in one and a debit (expenditure) in the other. At the close of daily business, the sum of both should balance, that is, the assets and the liabilities should be equal. If earnings and returns exceed outgoings and expenditure then that firm has made a profit, otherwise a loss. The relationship between rational economic action and double-entry bookkeeping is absolutely indissoluble: through double-entry bookkeeping, an enterprise’s accounts are inextricably linked and tightly bound together. The moral and religious foundations of double-entry bookkeeping arose from a scrupulous preoccupation with sin on the part of the faithful medieval entrepreneur. The aim of this article is to explore how the double-entry bookkeeping methodology emerged from the moral milieus of the late Middle Ages; how scholastic moral dogma insinuated itself into commerce mirrored by sacramental confession.
___
- Aho, J. (2005). Confession and bookkeeping: The religious moral and rhetorical roots of modern accounting. New York, NY: State University of New York Press.
- Akalın, K. H. (2007). Yahveizmdeki vahiy yasasının yaşama tarzını rasyonelleştirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(5), 1-14.
- Cleve, C. (1964). Principles of double-entry bookkeping. New York, NY: Transaction Publishers.
- Dobb, M. (1992). Kapitalizmin gelişimi üzerine incelemeler. İstanbul: Belge Yayınları.
- Fanfani, A. (1972). Catholicism, protestantism and capitalism. New York, NY: Arno Press.
- Fromm, E. (1993). Özgürlükten kaçış (S. Budak, Çev.). Ankara: Öteki Yayıncılık.
- Steven, M., & Roselyn, M. (2010). Ethical obligations and decision making in accounting. London: McGraw Hill.
- Poggi, G. (1987). Calvinism and the capitalist spirit: Max Weber’s protestant ethic. London: Macmillan Press.
- Robertson, H. M. (1933). Aspects of the rise of economic ındividualism: a criticism of Max Weber and his school. Cambridge: Cambridge University Press.
- Sombart, W. (1967). The quintessence of capitalism. New York, NY: Howard Fertig.
- Troeltsch, E. (1981). The social teaching of the christian churches. Chicago: The University of Chicago Press.
- Weber, M. (1950). General economic history. Illinois, IL: Glencoe Free Press.
- Weber, M. (1964). The sociology of religion. Boston, MA: Beacon Press.
- Weber, M. (2012). Ekonomi ve toplum (Cilt 1) (L. Boyacı, Çev.). İstanbul: Yarın Yayınları.
- Weber, M. (1984). The protestant ethic and the spirit of capitalism. London: George Allen and Unwin.
- ISSN: 2602-4152
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1939
- Yayıncı: İstanbul Üniversitesi