MUTFAK BAĞLAMINDA VAN EVİ TASARIMI
Konut insanoğlunun barınma ihtiyacı olarak ortaya çıkmış ve mimarlık tarihinin ilk nesnel örnekleridir. İlk çağlardan günümüze kadar değişik şekillerde evreler geçirerek gelişmiş, bulunduğu yere göre farklılıklar göstermiş ve yapıldığı dönemlerin izlerini taşıyarak ekonomik, siyasi, kültürel, dinsel, iklimsel, topografik, sosyolojik gibi her türlü etkenler ile yoğrulmuştur. Sanayi devrimi, toplumsal temin biçimlerinde ve ilişkilerinde meydana getirdiği değişiklikler mutfak, kültürlerini de etkilemiştir. Bunun nedeni Anadolu’ da sahiplik yaptığı uygarlıkların yemek kültürleri ile bütünleşmesini sağlamıştır. Türklerin ana yurdu olan Orta Asya, göç ettikleri Anadolu’da temel olan besinlerin çoğunu kendileri yetiştirilerek dünyanın başka yörelere taşımışlardır[1]. Bunları yöre şartlarına uygun olarak yetiştirmişler ve basit teknikler ile depolayıp kış aylarında kullanmışlardır[2]. Göç ettikleri her bölge de yöreye ait olan hayvan ve bitkilerden yararlanmışlardır. Türkler beslenmeye çok önem veren bir toplumdur. Toplumların tarihsel gelişimi olan yemek sadece karın doyurmak değil kültürel kalıpların bir parçası olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu anlamda yemek dinsel merasimlerin, düğünlerin, eğlencelerin, ölümlerin ve birçok toplumsal davranışların bir olgusudur. Van ilimizde mutfakların özgün etkilerini içinde barındıran köklü ve çok yönlü bir mutfak tasarımı bulunmaktadır. Bu çalışmada Van mutfak kültürünün etkilediği mimari yapısı ile yeni yapılan TOKİ (Başbakanlık Toplu Konut İdaresi) Topaktaş Köyünde yaptığı köy evleri karşılaştırılması yapılmış ve öneriler getirilmiştir.
Anahtar Kelimeler:
Van kültürü, Tandır, Van mutfağı, Van Evleri, TOKİ Köy Evleri
___
- [1] Baysal A.,1993b, “Türk Yemek Kültüründe Değişmeler, Beslenme ve Sağlık Yönünden Değişmeler”. Türk Mutfak Kültürü Üzerine Araştırmalar, Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları Yayın No:3, s.12-20, Ankara.
- [2] Tuncel M., 2000, “Fast Food (Hızlı Yemek) Sisteminin Türk Mutfağına Uyarlanması ve Bir Uygulama”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm ve Otel İşletmeciliği Anabilim Dalı. Eskişehir
- [3] TUİK araştırmaları( Türkiye İstatislik Kurumu) verileri: Şekil ve Tablo(3) Özbir N.,2014
- [4] Sabri Paşa S., 1960, Van Tarihi ve Kürtler Hakkında Tetebbulalar, Altınok , Ankara, s.99; Akşener, H.S., 1996, Van’dan Vaniköy’e, Mapsan Matbaası, İstanbul, ss.14-15; Öztürk, Ş., 1998, “Mimari Açıdan Tarihi Van Evleri”, Dünyada Van Dergisi, S: 12, Ankara, ss.26-28.
- [5] Çelebi E., 2000, Seyahatname, C: III-IV, Üçdal Neşriyat, İstanbul, ss.554-555.
- [6] Güzeloğlu S., 1996, Van ve Çevresine Tarihi ve Arkeolojik Bir Bakış, Kent Matbaacılık, İstanbul, s.16.
- [7] Güzeloğlu, S., 1996, s.17.
- [8] Aydın T, 1996., Yıkılan Bir Şehrin Anatomisi, Van Belediyesi Yayınları 5, İstanbul, ss.117-139.; Uluçam, A., 1996, s.19.
- [9] Şekil 2. XIX. Yüzyıl Eski Van Şehri Vaziyet Planı; Şahabettin ÖZTÜRK, Van Evlerinin Plan Oluşumu ve Gelişimi’ I.Van Gölü Havzası Sempozyumu,
- [10] Basar Z., 1976, “Halkımızın Yasamında Tandır” Türk Folklor Arastırmaları Yıllıgı 1975, Ankara, 27-40
- [11] Köse M.,1965,“Tandır”Türk Folklor Arastırma Dergisi,C.9, 3714-3719
- [12] Öztürk Ş.,2009, M.S.Bekiroülu, I. Uluslararası D.a.Böl.Geneleksel Kültürü ve Sempozyumu 24-26 Haziran, Bitlis
- [13] Köşklü Z.,’Eski Erzurum Mutfağında Tandır: Yapılışı, Kullanımı ve Doğu Anadolu’daki Yeri Üzerine’
- [14] www. Van Toki İle Yenileniyor 34249 Toplu Konut İdaresi, 01/06/2014, saat:01:00
- [15] Topaktaş Köyü Köy Ev Planı; Başbakanlık Toplu Konutları Arşivi
- [16] www.TOKİ, Emlak Kulisi.12/01/2015
- [17] NTVMSNBC ve ajanslar (24 Ekim 2011). "Van 7,2'yle yıkıldı: Ölü sayısı 250'yi aştı". NTVMSNBC. Erişim tarihi: 24 Ekim 2011
- [18] ICOMOS Türkiye Mimari Mirası Koruma Bildirgesi“2013”
- ISSN: 2757-7252
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 2009
- Yayıncı: İstanbul Aydın Üniversitesi