Okul Müdürlerinin Eğitimsel Liderlik Standartlarını Karşılama Düzeyleri ile Öğretmenlerin Okul İklimi Algıları ve Motivasyonları Arasındaki İlişki
Bu araştırma, okul müdürlerinin eğitimsel liderlik standartlarını
karşılama düzeyi ile öğretmenlerin okul iklimi algıları ve motivasyonları
arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma örneklemini
İstanbul’un Sultanbeyli ilçesinde 2018-2019 eğitim-öğretim yılında görev
yapmakta olan 352 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama
aracı olarak Eğitimsel Liderlik Ölçeği, Okul İklimi Öğretmen Ölçeği ve
İş Motivasyonu Ölçekleri kullanılmış; toplanan veriler SPSS programı
aracılığıyla analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre eğitimsel liderlik
olgusuyla okul iklimi olgusu arasında yüksek, eğitimsel liderlik olgusuyla
motivasyon olgusu arasında orta, okul iklimi olgusuyla motivasyon
olgusu arasında yüksek ilişki vardır. Öğretmenlerin eğitimsel liderlik, okul
iklimi ve motivasyona yönelik algıları cinsiyet, kıdem, eğitim durumu
ve daha önce yöneticilik görevinde bulunma değişkenleri bakımından
farklılaşmamaktadır ancak öğretmen motivasyonu görev yapılan okulun
türü bakımından farklılaşmaktadır. Eğitimsel liderlik, okul iklimini ve
öğretmen motivasyonunu, okul iklimi öğretmen motivasyonunu anlamlı
bir şekilde etkilemektedir.
___
- Acar, G. (2011). Okul Yöneticilerinin Etik Liderlik Davranışlarına İlişkin
Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Örgütsel Adalet ve Motivasyon
Düzeyleriyle İlişkisi. Yayımlanmış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi/
Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Acarbay, F. Y. (2006). Kapsamlı Okul İklimini Değerlendirme Ölçeği’nin
(Öğrenci Formu) Türkçe Dilsel Eşdeğerlik Güvenirlik ve Geçerlik
Çalışması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe
Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü/Ankara.
Açıkalın, A., Şişman, M., Turan, S. (2007). Bir İnsan Olarak Okul Müdürü.
Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Akçakaya, M. (2010). 21. Yüzyılda Yeni Liderlik Anlayışı. Ankara: Adalet
Yayınevi.
Akyar, A. (2013). Etkili Yönetim ve Yöneticilik. İzmir: İlya Yayınevi.
Arslanoğlu, Ş. (2016). Lise Müdürlerinde Liderlik Düzeylerinin
Öğretmenlerin Motivasyonuna Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek
Lisans Tezi. KTO Karatay Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Konya.
Aydın, M. (2000). Etkili Okul, Okul Geliştirme, Kuram, Uygulama ve
Araştırma. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Ayık, A., Şayir, G. (2014). İlköğretim Kurumlarında Görevli Okul
Müdürlerinin Öğretimsel Liderlik Davranışlarının Çeşitli
Değişkenler Açısından İncelenmesi. Ekev Akademi Dergisi, 60, 15-
30.
Aypay, A. (2011). İlk ve Ortaöğretim Öğretmenlerinin Davranış
Alışkanlıkları ve ‘İyi Öğretmen’ Özelliklerine İlişkin Algıları,
İlköğretim Online, 10(2), 620-645.
Balcı, A. (2007). Etkili Okul, Okul Geliştirme, Kuram, Uygulama ve
Araştırma. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Barutçugil, İ. (2004). Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi. İstanbul:
Kariyer Yayıncılık.
Başaran, İ. E. (2008). Örgütsel Davranış İnsanın Üretim Gücü. Ankara
Siyasal Kitabevi.
Başaran, İ. E. (2013). Türkiye Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi. Ankara:
Siyasal Kitabevi.
Beytekin, O. F. (2004). İlköğretim Okul Müdürleri İçin Eğitim Liderliği
Standartlarının Araştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi,
Kocaeli Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
Bilge, B. (2013). Öğrenci Başarısını Arttırmada Okul Müdüründen
Beklenen Liderlik Özellikleri. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim
Dergisi, 1(2), 12-23.
Boyraz, A. (2018). Özel Eğitim Okul Müdürlerinin Liderlik Stillerinin
Okul Kültürü ve İklimine Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans
Tezi. Yeditepe Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Bursalıoğlu, Z. (2013). Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve Davranış. Ankara:
Pegem Akademi Yayıncılık.
Can, H., Azizoğlu, Ö. A., Aydın, E. M. (2015). Örgütsel Davranış. Ankara:
Siyasal Kitabevi.
Cerit, Y. (2009). Öğretmenlerin Örgütsel Güven Düzeyleri ile İşbirliği
Yapma Düzeyleri Arasındaki İlişki. Uludağ Üniversitesi Eğitim
Fakültesi Dergisi, 22(2), 637-657.
Çalık, T., Kurt, T. (2010). Okul İklimi Ölçeğinin (OİÖ) Geliştirilmesi.
Eğitim ve Bilim, 35(157), 167-180.
Çelik, V. (1995). Eğitim Yöneticisinin Vizyonu ve Misyonu. Kuram ve
Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 1(1), 47-53.
Çelik, V. (2002). Sınıf Yönetimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Çelik, V. (2013). Eğitimsel Liderlik. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Çetin, M., Özcan, K. (2004). Okul Yöneticilerinin Etik Davranışlarının
Öğretmenlerin İş Doyumuna Etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk
Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 20, 21-38.
Çevik, N. (2010). İlköğretim Kurumlarında Örgütsel İklim ile İş Doyumu
Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi
Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Çınkır, Ş., Çetin, S. K. (2010). Öğretmenlerin Okullarda Mesleki Çalışma
İlişkileri Hakkındaki Görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim
Yönetimi, 3(3), 353-371.
Çolak, İ. (2016). Okul İklimi ile Öğretmenlerin Özerklik Davranışları
Arasındaki İlişki. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Muğla Sıtkı
Koçman Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
Doğan, S. (2011). Genel Lise Öğrencilerinin Algılarına Göre Okul
Tahripçiliği ile Okul İklimi Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış
Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Döş, İ. (2013). Mutlu Okul. Eğitim ve Bilim, 38(170), 267-280.
Döş, İ., Kır, E. (2013). İlköğretim ve Ortaöğretim Okullarında Sosyal
Etkinlik ve Yönetimi. Gaziantep University Journal of Social
Sciences, 12(3), 527-544.
Drucker, P. F. (1997). Liderler Düşünselliği Harekete Dönüştürürler,
Ececutive Excelence. İstanbul: Rota Yayın.
Erbil, O. (2004). Öğrenci Merkezli Eğitim Uygulama Modeli. Ankara:
Milli Eğitim Basımevi.
Erçetin, Ş. (2000). Lider Sarmalında Vizyon. Ankara: Nobel Akademik
Yayıncılık.
Erdem, A. R., Gözel, E. (2014). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik
Mesleğine İlişkin Motivasyon Düzeyleri. Akademik Sosyal
Araştırmalar Dergisi, 2(1), 49-60.
Eren, E. (2010). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi. İstanbul: Beta
Basım A.Ş.
Genç, N. (2012). Yönetim ve Organizasyon. İstanbul: Seçkin Yayınları.
Gök, S. (2009). Örgüt İkliminin Çalışanların Motivasyonuna Etkisi Üzerine
Bir Araştırma. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 587-605.
Gümüşeli, A. İ. (2001). Çağdaş Okul Müdürlerinin Liderlik Alanları.
Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 28(1), 531-548.
Gündüz, H. (2008). İlköğretim Okullarında Örgütsel İklim ile Öğretmenlerin
İş Doyumu Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Gaziantep Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
Güney, S. (2012). Örgütsel Davranış. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Hansen, E. J., Stephens J. A. (2000). The Ethics of Learner-Centered
Education: Dynamics That Impede the Process. Change, 32(5), 40-47.
Hoy, W. K., Miskel C. G. (2010). Eğitim Yönetimi: Teori, Araştırma ve
Uygulama. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Jazzar, M., Algozinne, B. (2006). Critical Issues in Educational Leadership.
Boston: Pearson Publications.
Kapusuzoğlu, Ş. (2008). Okula Dayalı Yönetimde Denetim Sisteminin
İşlevselliği ve Katkısının Değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(16), 143-155.
Karaman, F. (2010). İşletmede Motivasyon ve Verimlilik. İstanbul: Etap
Yayınevi.
Karataş, S. (2008). Okul Müdürlerinin Etkililiği ve Okul İkilimi.
Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi/Sosyal
Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Kılıç, S. (2010). Akran İstismarının İlköğretim Öğrencilerindeki Okul İklimi
Algıları Üzerindeki Etkisi: Esenyurt İlçesi Örneği. Yayımlanmamış
Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü,
İstanbul.
Kırsoy, İ. (2015). Okul Müdürlerinin Öğrenen Liderlik Becerileri ile
Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılık ve Motivasyon Düzeyleri Arasındaki
İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Zirve
Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
Korkmaz, M. (2008). Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri ile Öğrenen
Örgüt Özellikleri Arasındaki İlişki Üzerine Nicel Bir Araştırma.
Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 14(1), 75-98.
Kuş, Z., Karatekin, K. (2009). Öğrencilerin Okul Ortamında Kurallara
Uygun Davranma Yeterliklerinin Çeşitli Değişkenler Açısından
İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi
Dergisi. 10(1), 183-196.
Kurt, B. (2013). İlkokul ve Ortaokul Yöneticilerinin Öğretim Liderliği
Davranışlarının Öğretmen Motivasyonuna Etkisi. Yayımlanmamış
Yüksek Lisans Tezi/Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri
Enstitüsü, İstanbul.
Küçük, M. (2008). Eğitim Kurumlarında Yöneticilerin Liderlik
Davranışlarının Örgüt İklimi Üzerine Eğiticilerin Performansına
Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi/
Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Küçükali, R. (2011). Yönetim Felsefesi. Nobel Akademik Yayıncılık.
Maxwell, JC. (2010). Liderlik 101 Her Liderin Bilmesi Gereken Şeyler.
İstanbul: Arıtan Yayınevi.
Özdemir, A., Yılmaz, O. (2009). İlköğretim Okulları Bahçelerinin Çocuk
Gelişimi ve Sağlıklı Yaşam Üzerine Etkilerinin İncelenmesi. Milli
Eğitim Dergisi, 181, 121-130.
Özden, Y. (2010). Eğitimde Yeni Değerler. Ankara: Pegem Akademi
Yayıncılık.
Öztaş, N. (2010). Okul Müdürlüğünden Eğitim Liderliğine Geçiş
ve Karaman İli Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Karaman.
Öztürk, E. (2008). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Okul
Yöneticilerinin Vizyoner Liderlik Özelliklerine Sahip Olmaları ile
Okul İklimi Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Onsekiz Mart Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
Özyürek, M. (2001). Sınıf Yönetimi. Ankara: Karatepe Yayınları.
Polat, D. D. (2018). Öğretmenlerin Yılmazlık Düzeyleri ile İş Doyumu,
Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri ve Örgüt İklimi Algıları Arasındaki
İlişkilerin İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Sakarya Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
Sabuncuoğlu, Z., Tüz, M. V. (2008). Örgütsel Davranış. Bursa: Aktüel
Yayınları.,
Sağlam, A. (2007). Eğitim Örgütlerinde Kuramdan Uygulamaya
Güdüleme. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Sarıçiçek, L. (2014). Gaziantep İli Şehitkamil İlçesindeki İlkokullarda
Öğretmen Görüşlerine Göre Paylaşılan Liderlik ve Okul İklimi.
Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Zirve Üniversitesi, Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
Selçuk, M. (2016). İlk ve Ortaokul Öğretmenlerinin Okul İklimi Algıları ile
İş Motivasyonları Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans
Tezi. Düzce Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Düzce.
Sezer, Ş. (2018). Okul Müdürlerinin Eğitimsel Liderlik Standartlarını
Karşılama Düzeyi: Ölçek Geliştirme ve Uygulama Çalışması. Ahi
Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 818-
836.
Sezgin, F. (2005). Örgütsel Vatandaşlık Davranışları: Kavramsal Bir
Çözümleme ve Okul Açısından Bazı Çıkarımlar. Gazi Eğitim
Fakültesi Dergisi, 25(1), 317-339.
Sezgin, F., Kılınç, A. Ç. (2011). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Örgüt
İklimine İlişkin Algılarının İncelenmesi. GÜ Eğitim Fakültesi
Dergisi, 31(3), 743-757.
Sönmez, E. (2016). Öğretmenlerin Okul İklimi Algılarının Çeşitli
Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi. Yayımlanmamış
Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi/Eğitim bilimleri Enstitüsü,
Ankara.
Sönmez, H. (2018). Okul Müdürlerinin Motivasyonel Dil Kullanımı ile
Öğretmenlerin Okul İklimi Algısı Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış
Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim
Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Sucu, A. (2016). Öğretmenlerin Motivasyonu ile Okul Yöneticilerinin
Öğretimsel Liderlik Davranışları Arasındaki İlişkinin Analizi.
Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi/Eğitim
Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
Şahin, A. (2011). Öğretmen Algılarına Göre Etkili Öğretmen Davranışları.
Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 239-259.
Şahin, F. (2014). Ortaöğretim Kurumlarında Örgütsel Öğrenmeyi
Destekleyici ve Engelleyici Faktörler. Yayımlanmamış Yüksek
Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü/Ankara.
Şenel, T. (2015). İlkokullarda Okul İklimi ile Okul Etkililiği Arasındaki
İlişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi/Eğitim
Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Şimşek, M. Ş., Çelik, A. (2012). Yönetim ve Organizasyon. Konya: Eğitim
Yayınevi.
Şişman, M., Taşdemir, İ. (2008). Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi.
Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık
Şişman, M. (2014). Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi (8. Baskı).
Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Tahaoğlu, F. (2007). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Liderlik Rollerinin
Örgüt İklimi Üzerine Etkisi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi.
Gaziantep Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
Tanrıverdi, S. (2007). Katılımcı Okul Kültürünün Yabancı Dil
Öğretmenlerinin İş Motivasyonuyla İlişkisine Yönelik Örnek Bir
Çalışma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi/
Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Tavşanlı Ö. F., Birgül, K., Oksal, A. (2016). Ortaokul Öğrencilerinin Okul
İklimine Yönelik Algılarını Yordayan Değişkenlerin İncelenmesi.
Turkish Studies, 11(9), 821-838.
Taymaz, H. (2009). Okul Yönetimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Tezcan, M. (2016). Eğitim Sosyolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Uçar, R. (2017). İlkokul Müdürlerinin Dağıtımcı Liderlik Davranışları
ile Öğretmenlerin Motivasyon ve Yaratıcılık Düzeyleri Arasındaki
İlişki. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(60), 198-216.
Uğurol, Y. (1998). Öğrenen Sınıfta Öğretmen-Öğrenci Davranışları.
Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15(15), 335-346.
Urhan, F. (2018). Öğretmenlerin Motivasyon Düzeylerine Etki Eden
Değişkenlerin Analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Necmettin Erbakan Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Üstün, E. Y. (2010). Etkili Aile-Toplum İlişkileri. Temel, Z.F. (ed.), Aile
Eğitimi ve Erken Çocukluk Eğitiminde Aile Katılımı Çalışmaları
içinde. Ankara: Anı Yayıncılık.
Varlı, S. (2015). İlkokul Müdürlerinin Liderlik Davranışları ile Okul İklimi
İlişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi/
Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
Vural, G. (2016). Okul Yöneticilerinin Liderlik Stillerinin Çalışanların
Motivasyonu Üzerindeki Etkisi Rize İli Örneği. Yayımlanmamış
Yüksek Lisans Tezi. Avrasya Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü,
Trabzon.
Yavuz, C., Karadeniz, C. B. (2009). Sınıf Öğretmenlerinin Motivasyonunun
Tatmin Üzerindeki Etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi,
2(9), 507-519.
Yavuzer, Y. (2011). Okullarda Saldırganlık/Şiddet: Öğretmenle İlgili Risk
Faktörleri ve Önleme Stratejileri. Milli Eğitim Dergisi, 41(192), 43-
61.
Yılmaz, F. (2009). Eğitim Örgütlerinde Örgüt Kültürünün Öğretmenlerin
İş Motivasyonu Üzerindeki Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans
Tezi. Selçuk Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Yılmaz, E., Aslan, H. (2013). Öğretmenlerin İş Yerinde Yalnızlıkları ve
Yaşam Doyum Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Pegem Eğitim ve
Öğretim Dergisi, 3(3), 56-69.
Yılmaz, F., Demir, S. (2016). Revize Edilmiş Okul İklimi Öğretmen
Ölçeğinin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması.
International Journal of Assessment Tools in Education, 3(1), 84-99.
Yiğit, B., Bayrakdar, M. (2006). Okul Çevre İlişkileri. Ankara: Pegem
Akademi Yayıncılık.
Yurdakul, R. (2007). Büyükçekmece İlçesi Orta Öğretim Kurumları
Yöneticilerinin Liderlik Özelliklerinin Çalışanların
Motivasyonlarına Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Beykent Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Yüksel, G. (2003). İlköğretim Öğrencilerinin Gelişim Alanları, Gelişim
Alanlarının İşaretçisi Olan İhtiyaçlar ve Geliştirilmesi Gereken
Beceriler: Bu Süreçte Rehber Öğretmenin İşlevleri: Kurumsal Bir
İnceleme. Milli Eğitim Dergisi, 159.