Kur’ân’da Cehâlet Kavramının Anlam Alanı

Bu çalışma cehalet kavramının Kur’ân, klasik mucemler ve Arap şiirindeki kullanımlarını incelemektedir. Çalışmada bu kökten müştak kelimeler dilbilim ve etimolojik tahlil metodu ile ele alınarak tarihi süreçte kazandığı yeni manalar ortaya konulmuştur. Öte yandan Kur’ân’ınaçıklaması mesabesinde olan bazı rivayetlerde (hadîs-i şerîf) cehaletkavramının farklı kullanımları da aynı analiz metoduyla incelemeyedâhil edilmiştir. Yine kavramın Kur’ân’da kazandığı yeni anlamlar ileCâhiliyye dönemi Arap dilindeki manaları arasındaki anlam farklılıkları çalışmada irdelenen bir başka husustur.

THE MEANING AREA OF THE JAHELEYYA CONCEPT IN THE QURAN

This study discusses the use of the word Jaheleyya which means (to ignore) in the classical dictionaries of the Arabic language, especially in the Qur’an and in the Arabic poetry. This study will examine the word’s derivatives and tried to analyze etymological by taking into account the new meanings of this concept. Moreover, the concept of Jaheleyya (ignorance) explained the different reflections of some narrations from the history (Hadith) which is considered as a kind of explanation of the Qur’an. The study discusses also the semantic differences between the new meanings of this concept and the different meanings between the words used in the Arabic language for the era of the Qur’an with the Qur’an’s point of view

PDF

___

Abdülbakî, Muhammed Fuâd. Mu‘cemü’l-Müfehres li-Elfâzı’l-Kur’ân. 4. Baskı. Beyrut: Dâru’l Ma’rife, 1414/1994.
Abdüsselam Harun vd. el-Mucemu’l-Vasît. Kahire: Mısır Matbaası, 1380/1960.
Ahfeş es-Sagîr. Kitabu’l-İhtiyareyn. Thk. Fahruddin Kabâva. Dımeşk: Matbaatu Dımeşk, 1394/1974.
Akman, Mustafa. Kur’an’da Cehalet. Yüksek Lisans Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1999.
Aktaş, Faruk. Kur’an’da Cehalet Kavramı. İstanbul: Ekin Yayınları, 2001.
Âlûsî, Şihâbüddîn Mahmûd b. Abdillâh b. Mahmûd el-Hüseynî. Rûhu’l-Meânî fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm. Thk. Muhammet el-Arab. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1417/1997.
Askerî, Ebû Hilâl. Kitabu’l-Evâil. Thk. Velid Kassab-Muhammed el-Mısrî. Beyrut: Darul-Mutavassıt, 1400/1980.
Asmaî, Ebû Saîd. el-Esmaiyyat. Thk. Ahmet Şakir-Abdüsselam Harun. 7. Baskı. Kahire: Daru’l-Maarif, 1993.
Avde Halil Ebû Avde. et-Tatavvurü’d-Delali beyne Lugati’ş-Şi‘ri’l-Cahili ve Lugati’l-Kur’âni’l-Kerim. 1. Baskı. Ürdün: Mektebetü’l-Menâr, 1405/1985.
Azimâbâdî, Ebü’t-Tayyib Muhammed Şemsü’l-Hak b. Emîr Âlî ed-Diyânüvî. Avnu’l-Ma’bud Şerhu Ebî Dâvud. Beyrut: el-Mektebetu’s-Selefiyye, 1969.
Bâhilî, Abdurrahman b. Rebîa. Dîvânu Amr Ahmer el-Bâhilî. Thk. Hüseyin Atvân. Dımeşk: Mecmau’l-Lugati’l-Arabiyye, ts.
Çalışkan, Muhammed Selman. “Kur’ân’da Mekke Müşriklerinin Ahiret İnançları ile Hayra Engel Olmaları Arasındaki İlişki”. İslâmî İlimler Dergisi 11/1 (2016): 67-91.
Dabbî, el-Mufaddal b. Muhammed. el-Mufaddaliyyat. Thk. Hasan Sandûbî, Kahire: Matbaatü’r-Rahmaniyye, 1926.
Ebussuûd, Mehmet. İrşadüAkli’s-Selîm ilâ Mezâya’l-Kur’ân’il-Kerîm. 4. Baskı. B.y.: Daru İhyai’t Türâsi’l-Arabî, 1994.
Ebu Zehra, Muhammed. Zehratü’t-Tefâsîr. B.y.: Daru’l-Fikri’l-Arabî, ts.
Emin, Ahmed. Fecru’l-İslam. 10. Baskı. Beyrut: Daru’l-Kitabi’l-Arabi, 1969.
Hâlidî, Salâh. et-Tefsîru’l-Mevzûî. 1. Baskı. Amman: Dâru’n-Nefâis, 1418/1997.
Hamevî, Yakut. Mu’cemu’l-Büldan. Beyrut: Daru’l-Fikr, ts.
Hassân b. Sâbit. Dîvanu Hassan b. Sabit. Thk. Velîd Arafât. Beyrut: Daru Sâdır, 1974.
Hilâlî, Hamid b. Sevr. Divânu Hamid b. Sevr. Thk. Abdulaziz Meymenî. 1. Baskı. Mısır: Daru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1371/1951.
Hüzelî, Ebû Züeyb. Dîvânu’l-Hüzeliyyîn. Kahire: Daru’l-Kavmiyye li’t-Tıbâati ve’nNeşr, 1965.
Iraki, Zeynüddin Abdürrahim. Takribu’l-Esanid ve Tertîbu’l-Mesânid. Thk. Abdurrahman Muhammed Ali. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2000.
Izutsu, Toshihiku. Allah ve’l-İnsan fi’l-Kur’ân. Çev. Hilal Muhammet el-Cihad. 1. Baskı. Beyrut: Merkezü Dirasâti’l-Arabiyye, 2007.
İbn Âşur, Muhammed et-Tâhir. et-Tahrîr ve’t-Tenvîr. Tunus: ed-Dâru’t-Tunusiyye li’nNeşr, 1984.
İbn Fâris, İbu’l-Hüseyn Ahmed. Mu’cemu Mekâyisi’l-Lüğa. Beyrut: Darü’l-Cîl, 1991.
İbn Kuteybe, Abdullah b. Müslim. Te’vîlu Müşkili’l-Kur’ân. Thk. Ahmet Sakr. 5. Baskı. Kahire: Matbaatü Mustafa Bâbî el-Halebî, 1373/1954.
İbn Manzûr, Ebû’l-Fadl Muhammed b. Mükerrem b. Ali. Lisânu’l-‘Arab. Beyrut: Daru Sadır, 1983.
İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Cemâluddin Abdurrahman b. Ali. Zâdü’l-Mesîr. 1. Baskı. Dımeşk: el-Mektebetü’l-İslâmi, 1384/1964.
İzzüddin Abdulaziz b. Abdusselam. Tefsîru’l-Kur’ân. Thk. Abdullah el-Vehîbî. 1. Baskı. Lübnan: Dâru İbn Hazm, 1426/1996.
Karagöz, İsmail. “Kur’an’da Cehalet Kavramı”. Diyanet İlmi Dergi 38/3 (2002): 173- 190.
Kefevî, Ebu’l-Bekâ. el-Külliyyât. Bulak-Mısır: 1281.
Kurtubî, Ebu Abdullah Muhammed b. Ahmed. el-Câmi’ li Ahkâmi’l-Kur’ân. Thk. Şeyh
Hişam Semîr el-Buhârî. Suudî Arabistan: Dâru Alemi’l-Kütüb, 1423/2003.
Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd. Tevîlâtü’l-Kur’ân. Thk. Hatice Boynukalın. İstanbul: Daru’l-Mîzan, 2006.
Merzûkî, Ebû Ali Ahmed b. Muhammed. Şerhu Dîvâni’l-Hamâse. Thk. Ahmet Emin ve Abdüsselam Harun. 2. Baskı. Kahire: Matbaatu Lecneti’t-Te’lif ve’t-Terceme ve’n-Neşr, 1387/1967.
Muhammed Fadlullah. Min Vahyi’l-Kur’ân. 2. Baskı. Beyrut: Daru’l-Melâk, 1419/1998.
Müslim b. Haccac el-Kuşeyrî. Sahihu’l-Müslim. Thk. Muhammed Fuad Abdülbaki. Beyrut: Daru İhyai’t-Türasi’l-Arabî, ts.
Nevfel, Ahmet. Suretu Yusuf Diraseten Tahliliyyeten. 2. Baskı. Amman: Dâru’l-Furkân, 1420/1999.
Râgıb el-Isfahânî. el-Müfredât fî Ğarîbi’l-Kur’ân. Kahire: el-Matbaatü’l-Meymeniyye, 1306.
Reşid Rıza. Tefsîru’l-Menâr. 1. Baskı. Mısır: Mektebetü’l-Kahire, 1931.
Semîn el-Halebî, Ahmed b. Yusuf. ‘Umdetu’l-Huffâz fî Tefsîri Eşrâfi’l-Elfâz. Thk. Muhammed Tütüncü. Beyrut: Alemü’l-Kütüb, ts.
Suyutî, Celaluddin. el-Müzhir fî Ulumi’l-Luga ve Adâbiha. Thk. Muhammed Ahmed Cadu’l-Mevla. Kahire: Matbaatü’l-Babi’l-Halebi, ts.
Tabatabaî, Muhammed Hüseyin b. Muhammed b. Muhammed Hüseyin. el-Mîzân fi Tefsîri’l-Kur’ân. Kum: Müessese Matbûâti İsmâiliyyân, 1394/1974.
Taberî, Ebu Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-Beyân fi Te’vili Âyi’l-Kur’ân. Kahire: Mustafa el-Babi el-Halebi ve Evladuhu, 1954.
Tûsî, Ebû Ca’fer Muhammed b. el-Hasan. et-Tibyân fi Tefsîri’l-Kur’ân. 1. Baskı. Beyrut: Müessesetü’l-A’lemî li’l-Matbûât, 1999.
Ümmü Amr Tümadır bint Amr b. Haris b. Şerid Hansa. Dîvânü’l-Hansâ. Beyrut: Matbaatü Dari’t-Turâs, 1388/1968.
Vahidî, en-Nîsâbûri. el-Vasît fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Mecîd. Thk. Adil Abdülmevcûd v.d. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1415/1995.
Yılmaz, M. Faik. “Kur’an’da Cehalet Kavramı”. Dini Araştırmalar Dergisi 5/15 (Ocak-Nisan 2003): 181-198.
Zebîdî, Ebû Nasr İsmail b. Hammâd el-Cevherî. Tâcu’l-Arûs min Cevahiri’l-Kâmus. 1. Basım. B.y.: Matbaatu’l-Hayriyye, 1306.
Zemahşerî, Cârullâh Ebu’l-Kâsım Mahmut. el-Keşşâf. Thk. Abdusselam Şahin. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmîyye, 1415/1995.
Zemahşerî, Cârullâh Ebu’l-Kâsım Mahmut. Esasu’l-Belâğa. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1422/2001.
Zevzenî, Ebu Abdullah. Şerhu’l-Muallakâti’s-Seb’a. Bağdat: Mektebetü’n-Nika’, ts.