Mu’tezile ve İbâdiyye İslâm tarihinde teşekkül eden iki farklı fırkadır. İbâdiyyeorijin olarak Havâric’in alt fırkaları arasında yer almaktadır. Ancakdini ve siyasi fikirleri bakımından Mu’tezile’ye oldukça yakındır. İbâdiyye“tepkisel kabilevi” din anlayışı içerisinde değerlendirilirken Mu’teziletam zıt kutupta “akılcı hadari” din anlayışı içerisinde ele alınmaktadır.Mu’tezile ve İbâdiyye’nin dini ve siyasi görüşlerinin büyük çoğunluğununbenzerlik göstermesi araştırmaya değer bir husustur. Bu makalede İbâdîfikirlerin teşekkülünde Mu’tezile’nin rolü tartışılacaktır.