Buhara Hükümdarı Şah Murad’ın Yönetim Anlayışı
Şah Murad mütevazı, dindar ve adaletli kişiliğiyle Türk hükümdarlık anlayışının temel ilkelerine sahip bir hükümdardır. Şah Murad dönemini anlatan sınırlı sayıda ana kaynak bulunmaktadır. Çalışma bu ana kaynaklara sadık kalınarak yapılmıştır. Çalışmanın temel amacı dönemin yönetim anlayışını ortaya koymaktır. Şah Murat devletin bozulan merkezi otoritesini sağlamak, toplum içerisindeki sosyal ayrışmaları önleyebilmek için idari, siyasi ve iktisadi alanda önemli ıslahatlar yapmıştır. Aldığı önlemler sayesinde bozulmuş olan devlet nizamını düzeltmiş ve Buhara hanlığını kısa sürede eski gücüne kavuşturmayı başarmıştır. Devlet yönetiminde İslami kaide ve kurallar esas alınarak önceki dönemlerde yapılan hataların düzeltilmesi amaçlanmıştır. Ekonomik olarak halkın refahını engelleyen birçok vergi tipi kaldırılmıştır. Ulema sınıfına verilen önem artmış birçok medrese onarılmıştır. Yapılan askeri harekatlar ile devletin mali ve siyasi olarak gücü arttırılmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Buhara Hanlığı, Şah Murad, Yönetim, Atalık
___
- A. Allworth, Edwar, The Modern Uzbeks: From Fourteenth Century to the Present, Hoover İnstitution Press, California, 1990.
- Akbıyık, Hayrunnisa, “Mangıtlar”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt 27, TDV yayınları, 2003.
- Alpargu, Mehmet, “Türkistan Hanlıkları”, Türkler Ansiklopedisi, Cilt 8, Yeni Türkiye Yayınları, 2002.
- Becker, Seymour, Russia’s Protectorates in Central Asia: Bukhara and Khiva 1865-1924, Harvard University Press, Cambridge, 1968.
- Boukhary, Mir Abdoul Kerim, Histoire de L’asie Centrale (Afghanistan, Boukhara, Khiva and Khoqand), Çev. Charles Schefer, E. Leroux, Paris, 1876.
- Burnaşev, Timofey Stepanoviç, “Puteşestive ot Sibirskoy Linii do Goroda Buharı v 1794 g. İ Obratno 1795 godu”, Sibirsky Vestnik, C. II, S. Peterburg, 1818.
- Doniş, Ahmed, İstoriya Mangitskoy Dinastii, Çev. İ.A. Nadjafovoy, Doniş, Duşanbe, 1967.
- Ed-Dûrî, Abdülazîz “Emîr”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt 11, TDV yayınları, 1995.
- Hatunoğlu, Nurettin, “Buhara Hanlığı”, Avrasya’nın Sekiz Asrı Çengizoğulları, Haz: Hayrunnisa Alan, İlyas Kemaloğlu, Ötüken Yayınevi, İstanbul, 2017.
- Hayit, Baymirza, Türkistan Devletlerinin Millî Mücadele Tarihi, TTK yayınevi, Ankara, 1995.
- Kafalı, Mustafa, Ötemiş Hacı’ya Göre Cuci Ulusu’nun Tarihi, 1. Baskı Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 2009.
- Koç, Dinçer, “Bir Rus Mühendisinin (T.S. Burnaşev) Gözüyle Şah Murad Devrinde Buhara Emirliği”, Türk Dünyası Araştırmaları, C. CXX, Sayı:237, Kasım-Aralık 2018.
- Komatsu, Hisao, “Bukhara and Kazan”, Acta Asiatica: Bulletin of the Institute of Eastern Culture, No: 86, 2004.
- Malcolm, John, The History of Persia: From the Most Early Period to the Present Time, C.II, Printed for John Murray, Londra 1829.
- Muhammed Bilal Çelik, 1800-1865 Yılları Arasında Buhara Hanlığı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya, 2009.
- Mukminova, R. ve Agzamova, G., “Gosudarstva Uzbekistana v XVI-pervoy polovine XIX v.” Oçerki po İstorii Gosudarstvennosti Uzbekistana, Haz: Alimova D.A, Rtveladze E.V., Şark, Taşkent, 2001.
- Ögel, Bahaeddin, Türklerde Devlet Anlayışı, Başbakanlık Basımevi, Ankara, 1982.
- P.P., İvanov, Oçerki po İstorii Sredney Azii (XVI-seredina XIX), İzdatelstvo Vostoçnoy Literaturı, Moskova, 1958.
- P.P., İvanov, “Sredna Azia i Kazahstan vo vtoroy polovine XVIII v.”, İnstitut Vostokovedenia Ran, Haz: Popova İrina Fedorovna, Moskova, 2011.
- Saifi, Saifullah, The Khanate of Bukhara From 1800 to Russian Revolution, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Aligarh, Aligarh Muslim University, 2002.
- Sami, Mirza, Ta'rih-i Salatin-i Mangitiya (İstoria mangıtski gosudarey), L. M. Epifanovoy, Moskova, 1962.
- Skrine, Francis Henry ve Ross, Edward Denison, The Heart of Asia a History of Russian Turkestan and the Central Asian Khanates from the Earliest Times, Routledge, Londra, 2004.
- Şeşen,Ramazan, “Buhara”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt 6, TDV yayınları, 1992.
- Togan, Zeki Velidi, Umumî Türk Tarihi’ne Giriş, 3.Baskı, İstanbul, Enderun Kitabevi, C.1, 1981.
- Vambery, Arminus, History of Bokhara from the Earliest Period Down to the Present, H.S. King, Londra, 1873.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2018
- Yayıncı: Cihan ORUÇ