İsmaili Düşüncede Hristiyan Etkileri

İsmaili öğretinin gelişmesinde Hristiyan etkisinin önemli olduğu kabul edilir. Bu araştırma yapılırken İsmaili öğreti içerisinde pek çok Hıristiyan unsura rastlanmıştır. Örneğin, birçok İsmaili kaynağında atıfta bulunulan Mesih'in Çarmıha Gerilmesi doktrininin kabulü bunlardan biridir. Bu tür kaynaklar, İncil'den doğrudan alıntılara dayanarak İsa Mesih'e tam olarak ne olduğunu bile aktarır. Hatta bazı İsmaili dâiler Hristiyan haç sembolü ile İsmaili sembolleri arasında bir kıyas bile yapmış ve böylece Çarmıha Gerilme doktrininin tam olarak kabul edildiğini gösteren Haç ile Müslüman tektanrıcılığın tanıklığı arasında bir benzerlik ilişkisi kurmaya çalışmışlardır. Bu çalışma İsmaili düşüncedeki İmam'ın karakteri ile İsa'nınki arasındaki benzerliği de içeren ve İsmailî düşünceye girebilmeyi başarmış Hristiyan etkilerini incelemektedir. Aynı şekilde, her iki karakter de manevi dünyayla bağlantılıdır ve kutsal bir renk taşırlar. İsmaili dâvanın yapısal organizasyonu ile Hristiyanlıktaki dini yapısal organizasyon arasında bir benzerlik olduğu söylenebilir. Çalışma, Dürzî düşüncesinde yer alan bazı aşikâr Hristiyan unsurların altını çizmektedir. Bunlar arasında, el-Mehdi'nin karakterinin Hristiyanlaştırılması kavramının Dürûz arasında yayılması ve bazı Dürzî dâiler tarafından İncil'den Mesih ile ilgili olarak kullanılan ayetlerin kullanılması yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler:

İsmaili Doktrin, Hristiyanlık, Dürûz, Çarmıha Germe, Kuran

The Christian Influences in Ismaili Thought

Christian influence is considered important in the development of Ismaili doctrine. While this research was being conducted, many Christian elements were encountered in the Ismaili doctrine. For example, the adoption of the doctrine of the Crucifixion of Christ which is cited in many Ismaili sources is one of them. Such sources even quote exactly what happened to Jesus Christ, based on direct quotations from the Bible. Some Ismaili dais even made a comparison between the Christian cross symbol and the Ismaili symbols; thus, they tried to establish a relationship of similarity between the Cross and Muslim pantheism, which shows the complete acceptance of the doctrine of the Crucifixion. This study examines the Christian influences in Ismaili thought, including the similarity between the Imam's character and that of Jesus, that have succeeded in entering Ismaili thought. Accordingly, both characters are connected with the spiritual world and carry a sacred color. It can be said that there is a similarity between the structural organization of the Ismaili da'wah and the religious structural organization in Christianity. The study highlights some of the overt Christian elements in Duruz thought. These include the spread of the concept of the Christianization of al-Mahdi's character among the Druze, and the use of verses from the Bible concerning the Messiah by some Duruz dais.

Keywords:

Ismaili Doctrine, Christianity, Druze, Crucifixion, Quran,

PDF

___

Abdul-Hamīd, M. (2002). Al-aflātūnīyah al-muhdatha wa al-tawhīd al-Ismā'īlī.
Adamson, P., & Taylor, R. C. (2018). İslam felsefesine giriş. (M. C. Kaya, Trans.) Küre Yayınları.
Al-ʿAbbādī, A. M. (n.d.). Fī al-tārīkh al-'Abbasi al-Fatimi.
Al-Baghdādī. (1988). Al-farḳ bain al-firak. (M. U. al-Khusht, Ed.) Maktabat Ibn Sīnā.
Al-Bīrūnī. (1958). Taḥqīq mā li-l-hind min maqūlah maqbūlah fī al-ʿaql aw mardhūlah, Majlis Da'irat al-Ma'arif al-'Uthmaniyah.
Al-Ġazzālī. (n.d.). Fadā'ih al-bātīniyyah. (D. A.-R. Badawi, Ed.) Mu'assasat Dar al-Kutub al-Thaqafiyah.
Al-Hamidī. (1971). Kanz al-walad. (M. Ghalib, Ed.) Farnz Steiz.
Ali, H. b., Al-Tamimi, I., & Al-Samouqi, B. A.-D. (1986). Rasa'l al-Hikmah. Diyar Aql.
Al-Jawzī, I. (1992). Al-muntaẓam fī tarīkh al-mulūk wa-al-umam (Vol. 15). (M. A.-K. 'Atta, & M. A.-K. 'Atta, Eds.) Dar Al-Kutub Al-Ilmiyah.
Al-Kirmānī. (1987). Rasā'il al-Kirmāni: Mabāsim al-bisharāt. (M. Ghaleb, Ed.) Al-Mu'assasah al-Jami'iyah li al-Dirasat wa al-Nashr wa al-Tawzi'.
Al-Kirmānī. (n.d.). fil hukm bayna al-ṣādayin ṣahibay al-ıṣlāh wal nuṣrah. Kitab al-Riyadh; Dar al-Thaqāfah.
Al-Qurashī, D. '.-D. (1991). Zahr al-ma'ānī. (M. Ghalib, Ed.) Al-Mu'assasah al-Jami'iyah li al-Dirasat wa al-Nashr.
Al-Rāzī, A.-D. (1963- 1383 AH). Kitāb al-ıslāh. (H. Minudjahr, & M. Muhaqaq, Eds.)
Al-Rāzī, A.-D. (1977). 'A'lām al-nubuwwah. (S. al-Sāwi, & S. H. Ghulām Riḍā A'wanīi, Eds.) Al-Akadimiyah Al-Malakiyah Al-Iraniyah Lil Falsafah.
Al-Shahrastānī. (n.d.). Kitab al-milal wa al-nihal. Mu'assasat al-Halabī.
Al-Sijistānī. (1983). Tuhfat al-mustajībīn: Thalathat rasā'il Isma'iliya (First ed.). ('. Tamer, Ed.) Dar al-Afaq al-Jadidah.
Al-Sijistānī. (1985). al-Yanabi'; Kitab al-Yanabi'. (M. Ghalib, Ed.) al-Maktab al-Tijari li al-Tiba'ah wa al-Nashr.
Al-Sijistānī. (1986). Ithbāt al-nubuwwāt. ('. Tamer, Ed.) Dar al-Mashriq.
Al-Sijistānī, & Al-Sijzī, D. A. (2000). Al-Maqālīd (First ed.). (I. Q. Bunawala, Ed.) Dar al-Gharb al-Islami.
Al-Ṭabarī. (2001). Jami' al-bayān 'an ta'wīl 'ayyi al-Qurān (Vol. 5). (A. b.-M. al-Turki, Ed.) Dar Hajar.
Al-Walīd, I. (1985). Jalā' al-uqūl wa zubdat al-mahsūl: Muntakhabāt Isma'iliyah tunshar li awal marrah. ('. al-'Awwa, Ed.) Matba'at al-Jami'ah al-Souriyah.
Al-Yaman, D. J. (1984). Kitāb al-khashf. (M. Ghalib, Ed.) Dar al-Andalus.
Al-Dhahabī. (1985). Siyar a'lām al-nubalā' (Vol. 15). (S. S. al-Arna'out, Ed.) Mu'assasat al-Risālah.
Al-Zirikly. (2002). Al-A'lām (Vol. 2). Dār al-'ilm li al-Malāyien.
Anān, M. A. (1983). Al-Ḥākim bi amrillāh wa asrār al-dawlah al-Fātimiyah. Maktabat al-Khanji; Dar al-Rifa'i.
Arberry, A. J. (1983). The Koran interpreted (1991 ed.). Oxford University Press.
Badawi, A.-R. (1997). Mazāhib al-Islāmiyyīn (Vol. 2). Dar al-'ilm li al-Malayien.
Bağlıoğlu, A. (2018). İnanç esasları açısından Dürzilik. Ankara Okulu Yayınları.
Blois, F. d. (1986). The 'Abu Saʿidis or so-called "Qarmatians" of Bahrayn. Proceedings of the Nineteenth Seminar For Arabian Studies held at Oxford on 30th July - 1st August 1985, 16, pp. 13-21. Oxford.
Daftary, F. (1996). Khurāfāt al-Hashāshin wa asātīr Al-Ismā'iliyin. (S. a.-D. al-Qasir, Trans.) Dar al-Mada.
Daftary, F. (2004). Ismaili literature. The Institute of Ismaili Studies.
Gad, A. M. (n.d.). Athār al-Aflātonīya al-Muhdatha 'ala bina' al-Ilahiyyāt 'ind al-Ismā'iliya. Dar al-Hani.
Hassan, H. I., & Sharaf, T. A. (n.d.). Ubaidullah Al-Mahdi: The Isma'ili shi'a imam and the founder of the Fatimid state in Moroccan lands. Maktabit Al-Nahdha Al-Missriyah, Shubukshi Print House.
Hizmetli, S. (2001). Karmatîler. In TDV İslâm Ansiklopedisi (Vol. 24). TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
Hussein, M. K. (1962). Tā'ifat al-Duruz: Tārikhuha wa 'aqā'iduha. Dar al-Ma'arif (Egypt).
Hussein, M. K. (n.d.). Tā'ifat al-Isma'iliyah.
Ibrahim, M. K., & Helmi, M. M. (n.d.). Introduction. In D. A.-D. al-Kirmani, Kitāb Rāhat al-'aql (p. 19). Dar al-Fikr al-Arabi.
Imran, H. b., & Zahrah, D. A.-M. (1956). Risālat al-usūl wa al-ahkām: Khamas Rasā'il Ismā'iliyah. ('. Tamer, Ed.) Manshurat Dar al-Insaf lil Ta'lif wal Tiba'ah wal Nashr.
John, S. (1984). The Gospel according to John. In The Holy Bible in the King James Version (pp. 636-637). Thomas Nelson Publishers.
Madkour, I. (n.d.). Fil falsafah al-Islāmiyah: Manhaj wa tatbiquh (Vol. 2). Dar al-Ma'arif.
Mahmoud, R. (2021). Rijal Jamā'at al-Hashāshin wa 'aqidatihim. Mizanul-Haqq: Journal of Islamic Studies, (12), 303-326.
Mahmud, R. (2020). Fatımîler döneminde siyasî ve ideolojik bir yapılanma: Kelamî açıdan İsmailî inanç sistemi. Post Yayınevi.
Mark, S. (1984). The Gospel according to Mark. In The Holy Bible (p. 596). Thomas Nelson Publishers.
Öz, M. (1992). Ağa Han. In TDV İslâm Ansiklopedisi (Vol. 1). TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
Öz, M. (1992). Bohrâ. In TDV İslâm Ansiklopedisi (Vol. 6). TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
Öz, M. (1994). Dürzîlik. In TDV İslâm Ansiklopedisi (Vol. 10). TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
Sayyid, A. F. (1992). The Fatimid state: A new interpretation. Al-Dar Al-Missriyah Al-Lubnaniyah.
Taymiyah, I. (1999). Al-Jawāb al-sāhīh liman baddal dīn al-Masīh, 2(1). (A. b. Hassan, A.-A. b. Ibrahim, & H. b. Mohamed, Eds.). Dar al-'Asimah.
Taymiyah, I. (2019). Al-Radd 'alā al-shadhlī fī hizbihi wa mā sanafahu fi adāb al-tarīq. (A. b. al-Amran, & J. b. Al-Jadie', Eds.). Dar 'Ata'at al-'ilm.
Virani, S. (2019). Hierohistory in Qāḍī l-Nuʿmān’s foundation of symbolic interpretation (Asās al-Taʾwīl): The birth of Jesus. Studies in Islamic Historiography, (pp. 147–169). https://doi.org/10.1163/9789004415294_007

Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2017
Yayıncı: Ahmet Yeşil

Arşiv

Sayıdaki Diğer Makaleler

İsmaili Düşüncede Hristiyan Etkileri

Rami İbrahim MAHMUT

İran Azerbaycanlıları – “İyi Entegre” Olmuş Etnik Azınlıktan Farklı Bir Kimliğe?

Gulamhuseyn MAMMADOV

Amini Protestoları: Devlet ve Toplum Arasında Yeni Bir Mutabakat Sözü

Merve ÇALHAN

Mehmed Hurşîd Paşa’nın Seyâhatnâme-i Hudûd Adlı Eserine Göre Osmanlı-İran Sınır Aşiretleri: Celali, Zilanlı, Haydaranlı Ve Sıbki Aşiretleri

İbrahim ÇAKIR

Hamdullah el-Müstevfî’nin Nüzhetü’l-kulûb’una Göre Nizârî İsmâilîler/Bâtınîler

Pınar KAYA TAN

Fransa ve İran’ın Ortadoğu’da Rekabeti: Stratejiler, Etkileşimler ve Sonuçlar

İsmail SARI