Kafkasya’da Kürt Varlığı
Kürtler, Orta Doğu kökenli bir halktır. Yaygın kabule göre Kürtlerin anavatanları Yukarı Mezopotamya veİran‟ın güneybatısı yani Zagros Dağları çevresidir. Kürt tarihinin henüz birçok noktası aydınlatılamamıştır.Örneğin Kürtlerin tarih sahnesine çıkışları, Farslarla ilişkileri, Kürt etnik yapısının nasıl oluştuğu ve Kürt dilininözellikleri gibi konular hâlâ belirsizliğini korumaktadır. Cevabı bulunamayan sorulardan birisi de Kafkasya‟dakiKürt varlığıdır. Bu araştırmada Kafkasya Kürtlerin vatanı mıdır, Kafkasya‟ya Kürtler ne zaman, nereden ve nasılgelmiştir, Kürtler Kafkasya‟da hangi bölgelerde yaşamıştır, Kürtler Kafkasya‟da devlet ve ordu kurmuş mudurgibi sorulara cevap aranacaktır. Kafkasya‟daki Kürt varlığı hakkında bilgiler tespit edilmeye çalışılacaktır.
The Existence of Kurds in Caucasia
The Kurdish people make up a nation that originated in the Middle East. It is largely accepted that the Kurds‟ mother country is in an area of Upper Mesopotamia to the southwest of Iran, meaning around the Zagros Mountains. In truth,, many aspects of Kurdish history are still not entirely understood. For instance, subjects such as their initial emergence, how their ethnic structure formed, their relationships with the Persians, and the origin of the Kurdish language still remain unclear. One of the mysteries surrounding the Kurdish nation is the existence of Kurds in Caucasia. This paper attempts to find answers to the following questions: Is Caucasia the mother country of Kurds? When, from where, and how did Kurdish people come to Caucasia? In what area did the Kurds initially settle? Did they found a state and a military in Caucasia?
___
- Alakom, Rohat, (2009). Kars Kürtleri, Avesta Yayınları, İstanbul.
- Bezer, Gülay Ögün, (2010). “Şeddâdiler”, DİA, C. 38, İstanbul.
- Bruinessen, Martin van, (2003). Ağa, Şeyh, Devlet (Ter. B. Yalkut), İletişim Yayınları, İstanbul.
- Cemal Reşid Ahmed, (1998). Ataların Karşılaşması, (Çev. S. Direk), Avesta, İstanbul.
- Çetin, Seyfettin, (2014). Yakut el-Hamevi’nin Mucemü’l-Büldan’nında KÜRTLER, Nubihar Yayınları, İstanbul.
- Dursun, Davut, (2010). Kafkasya, DİA. C. 24, İstanbul.
- İbn Rusteh, Ebu Ali Ahmed b. Ömer, (1891). Kitâbü’l-A’lâku’n-Nefîse, (Neşreden, M. J. De Goje), Leiden,.
- Ebu Hanife ed-Dineverî, (2007). el-Ahbâru’t Tıvâl, (Çev. N. Bolleli-İ. Tüfekçi), Ankara Okulu, İstanbul.
- El-Belâzûri, Fütûhu’l-Buldân, (1987). (Çev. Mustafa Fayda), TC. Kültür Bakanlığı, Ankara.
- El-Belâzûrî, (1976). Ensâbü’l-Eşraf, Beyrut.
- el-Ya‟kub‟î, Ebü‟l-Abbâs Ahmed b. İshak b. Cafer b. Vâzıh, (2002). Kitâbu’l-Buldân, (Çev. Murat Ağarı), Kitabevi, İstanbul.
- Ebu İshak İbrahim b. Muhammed el-İstahrî el-Fârisî, (1927). Kitâbü’l-Mesâlik ve’l-Memâlik, (Tahkik, M. J. De Goje), Leiden.
- İbn Havkal, Ebu‟l-Kasım Muhammmed b. Ali, (2014). Sûret el-Arz, Dar‟ul-Mektebet‟il- Hayati lit-Tıbaati ven Neşri, 1992; İbn Havkal, Sûret el-Arz, (Çev. R. Şeşen), Yeditepe Yayınları, İstanbul.
- Erkoçoğlu, Fatih, (2014). Emeviler Döneminde Kürtler, Tarihte Türkler ve Kürtler Sempozyumu, C. I, Ankara.
- Gregory Abû‟l-Farac, (1999). Abu’l-Farac Tarihi, (Çev. Ö. Rıza Doğrul), C. I, TTK, Ankara.
- Güneş, Hüseyin, (2013). “Emeviler Dönemi Siyasi Olaylarda Kürtlerin Etkinliği,” Osmanlı'dan Günümüze Kürtler Uluslararası Sempozyumu, Bingöl.
- Hamdullah Müstevfi, Tarih-i Güzîde, (1381). (Tahkik, Abdulhüseyn Nevai), Tahran.
- Hamdullah Müstevfi, (1919). Nüzhetü’l-Kulûb, (Çev. G. Le Strange) Leyden.
- Hudûdü’l-Âlem, Mine’l-Meşrik İl’l-Magrib, Neşreden V. Minorsky (2008) (Çev. A. Duman- M. Ağarı), Kitabevi, İstanbul.
- İbn Belhi, (1921). Farsnâme, (Edıted By G. Le Strange-R. A. Nıcholson), Londra.
- İbn Cerir et-Taberî, (1991). Taberî Tarihi, (Çev. Zakir Kadir Ugan-A. Temir) C. III, MEB, İstanbul.
- İbn‟ül-Esir, (1987). el-Kâmil fit-Tarih, (Ter. A. Özaydın) C. II, Bahar Yayınları, İstanbul.
- İbn Hurdazbih, Ebu‟l-Kasım Ubeydullah b. Abdullah, (2008). el-Mesâlik ve‟l-Memâlik, (Çev. Murat Ağarı), Kitabevi, İstanbul.
- İbn Fakih, Ebubekir Ahmed b. Muhammed b. Fakih el-Hemedâni, (2004). Kitabü’l-Büldan, (Ter. Y. Ziya Yörükan) İstanbul.
- İbn Miskeveyh, Ebu Ali Ahmed b. Muhammed, (2016). Tecâribü‟l-Ümem, (Ter. Kıvameddin Burslan), TTK. , Ankara.
- İstahri, Ebu İshak İbrahim b. Muhammed el-İstahri el-Kerhi, (2004). Kitâbü’l-Mesâlik Ve’l- Memâlik (Ter. Y. Ziya Yörükan), İstanbul.
- Jwaideh, Wadie, (1999). Kürt Milliyetçiliğinin Tarihi, (Çev. İ. Çeken -A. Duman), İletişim Yayınları, İstanbul.
- Keleş, Nevzat, (2016). Şeddadiler, Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul.
- Kırzıoğlu, M. Fahrettin, (1966). Kür-Aras/ Aras-Aran Kürtleri, TKAE, Ankara.
- Kırzıoğlu, M. Fahrettin, (1964). Kürtler, Ankara.
- Lazarev, M. S. -Mıhoyyan Ş. X, (2010). Kürdistan Tarihi, (Çev. İbrahim Kale), Avesta, İstanbul.
- Mesûdî, Ebu Hasan Ali b. Hüseyin, (2004). Murûcu„z-Zeheb ve Meâdin‟il-Cevher, C. I, Beyrut, 2005; Mesûdi, Mûrucu‟z-Zeheb, (Ter. D. A. Batur), Selenge, İstanbul.
- Minorsky, Viladimir, (2004). Kürtler ve Kürdistan, (Çev. K. Fıratlı), Doz Yayınları, İstanbul.
- Minorsky, Viladimir, (1953). Studies in Caucasian History, Cambridge.
- Muhammed Emin Zeki Beg, (2011). Kürtler ve Kürdistan Tarihi, Nubihar Yayınları, İstanbul.
- Muhammed Ahmed el-Mukaddesi, (2015). Ahsenü’t-Tekâsim, (Çev. A. Batur), Selenge, İstanbul.
- Nikitin, Bazil, (2002). Kürtler, Deng Yayınları, İstanbul.
- Özdemir, Ali Rıza, (2018). Kayıp Türkler, Kripto Yayınları, Ankara.
- Polatyan, Arşak, (1991). VII-X. Yüzyıllarda Kürtler, (Çev. M. Demir), ÖZ-GE Yayınları, Ankara.
- Strange, G. Le, (2015). Doğu Hilafetinin Memleketleri, (Çev. A. Eskikurt-C. Tomar) Yeditepe, İstanbul.
- Strohmeier, Martin -Lale Yalçın-Heckmann, (2014). Kürtler, Tarih, Siyaset, Kültür, (Çev. A. Dirim), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
- Şerefhan, (2006). Şerefnâme, (Çev. M. E. Bozarslan), Deng Yayınları, İstanbul.
- Tomar, Cengiz Tomar, (2008). “Revâdiler”, DİA, C. 35, İstanbul.
- Yakut el-Hamevî, (1957). Mu’cemü’l-Büldan, (Tahkik Nâşirûn), Dar‟us Sadr, C. IV Beyrut.
- Yayın Aralığı: 2
- Başlangıç: 2015
- Yayıncı: Hasan KARACAN