Dijital Kapitalizm ve Emeğin Bireyselleşmesi: Uzaktan Çalışma Örneği

Çalışma dijital kapitalizm kavramı ile artışa geçen emeğin bireyselleşmesi olgusunu incelemektedir. Çalışmanın temel argümanı, emeğin bireyselleşmesinin dijital kapitalizmle birlikte artışa geçtiği; bu olgunun ise uzaktan çalışmanın artışıyla birlikte incelenebileceğidir. Öncelikli olarak dijital kapitalizmin, kapitalizm açısından teşkil ettiği önem sorgulanmıştır. Dijital kapitalizm, kapitalizmin dijital alanlarda cereyan etmesi midir? Dijital kapitalizm, kapitalizmin yeni bir dönemi midir? Emeğin bireyselleşmesi ise Manuel Castells tarafından dikkat çekilen bir kavram olsa da derinlemesine incelenmeye ihtiyaç duymaktadır. Emeğin bireyselleşmesinden kastedilen yalnızlaşma mıdır yahut sendikasızlaşma süreçleri midir? Bu sorulara aranacak yanıtlarla birlikte emeğin bireyselleşmesi olgusu, uzaktan çalışma örneği üzerinden incelenmiştir. Uzaktan çalışma, dijital kapitalizmin yaşandığı sektör olarak ifade edilebilecek hizmet alanında yoğunlaşmıştır. Bu anlamda uzaktan çalışma hem dijital kapitalizmin hem de emeğin bireyselleşmesi olgusunun anlaşılması açısından faydalı bir örnek olarak görülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Dijital kapitalizm, emeğin bireyselleşmesi, dijital taylorizm, uzaktan çalışma

Digital Capitalism and Individualization of Labour: The Case of Remote Work

The study examines the phenomenon of individualization of labour, which has increased with the concept of digital capitalism. The principal argument of the study is that the individualization of labour has increased with digital capitalism; this phenomenon can be examined with the increase of remote working. First, the importance of digital capitalism to capitalism is questioned. Is digital capitalism the occurrence of capitalism in digital spaces? Is digital capitalism a new era of capitalism? Although the individualization of labour is a concept emphasized by Manuel Castells, it needs to be examined in depth. Is isolation meant by the individualization of labour, or is the emphasis on the processes of non-unionization? With the answers to these questions, the phenomenon of individualization of labour is examined through the example of remote work. Remote work is concentrated in the service area, which can be expressed as the sector where digital capitalism is experiencing. In this sense, remote work is a useful example to understand both digital capitalism and the phenomenon of individualization of labour.

Keywords:

Digital capitalism, individualization of labour, digital Taylorism, remote work,

PDF

___

Akca, M., & Tepe Küçükoğlu, M. (2020). Covid-19 ve iş yaşamına etkileri: Evden çalışma. Journal of International Management, Educational and Economics Perspectives, 8(1), 71-81.
Akçoraoğlu, A. (2019). ‘Yeni kapitalizm’ Teorileri, dijital devrim ve Türkiye kapitalizmi. Mülkiye Dergisi, 43(3), 525-575.
Aksoy, B. (2012). Bilgi teknolojileri ve yeni çalışma ilişkileri. Ege Academic Review, 12(3). 401-414. http://dx.doi.org/10.21121/eab.2012319527
Alkan Meşhur, F. H. (2007). Geleceğin çalışma biçimi tele çalışmaya ilişkin yaklaşımlar. Akademik Bilişim, 7(09), 265-272.
Altenried, M. (2020). The platform as a factory: Crowdwork and the hidden labour behind artificial intelligence. Capital & Class, 44(2), 145-158. https://doi.org/10.1177/0309816819899410
Aytun, U., & Özgüzel, C. (2020). Türkiye’nin evden çalışması mümkün mü?. Sarkaç. https://sarkac.org/2020/04/turkiyenin-evden-calismasi-mumkun-mu/ (Accessed: 12.07.21).
Başaran, F. (2016). Telekomünikasyon alanında yaygınlaştırma politikaları. (Ed. Funda Başaran & Haluk Geray) İletişim Ağlarının Ekonomisi Telekomünikasyon, Kitle İletişimi, Yazılım ve İnternet. Ütopya.
Başlar, G. (2013). Yeni medyanın gelişimi ve dijitalleşen kapitalizm. Akademik Bilişim, 4(11).
Beck, U. (2011). Risk Toplumu Başka Bir Modernliğe Doğru. Trans. K. Özdoğan, B. Doğan. İthaki.
Beckmann, T., Likaj, X., Steimer, P., & Stöckel, M. (2019). Precarisation, individualization, and the development of trade unions in Germany (No. 130/2019).
Benayas, I. M. (2021). The insides of the digital economy: between new Taylorism and social discipline. Barcelona Metropolis.
Berkün, S. (2013). Ev Esaslı Uzaktan Çalışma: Bursa'da engelli belediye çalışanlarının algıları. İnsan Hakları Yıllığı, 31, 15-62.
Beshers, S. N., & Fewell, J. H. (2001). Models of division of labour in social insects. Annual review of entomology, 46(1), 413-440.
Camfield, D. (2009). Çokluk ve kanguru: Hardt ve Negri’nin maddi olmayan emek teorisinin eleştirisi. Devrimci Marksizm.
Çaşkurlu, E., & Arslan, C. B. (2017). Dijital kapitalist sürecin önemli bir kullanım aracı olarak banka ve kredi kartları ve devlet gelir politikalarına etkileri. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 8(19), 282 – 295.
Castells, M. (2008). Enformasyon çağı: Ekonomi, toplum ve kültür Cilt I ağ toplumunun yükselişi. Trans. Ebru Kılıç. 2nd Press. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
Chakravartty, P., & Schiller, D. (2011). Global financial crisis: Neoliberal newspeak and digital capitalism in Crisis. International Journal of Communication, 4, 670-692.
Couldry, N. & Mejias, U. A. (2022). Bağlantının bedelleri veri sömürgeciliği tartışmalarına bir giriş. Trans. Gamze Boztepe. NotaBene.
Cox, C. (2020). Rising with the robots: Towards a human-machine autonomy for digital socialism. tripleC: Communication, Capitalism & Critique. Journal for a Global Sustainable Information Society, 18(1), 67-83. https://doi.org/10.31269/triplec.v18i1.1139
de Rivera, J. (2020). A guide to understanding and combatting digital capitalism. tripleC: Communication, Capitalism & Critique. Open Access Journal for a Global Sustainable Information Society, 725-743. https://doi.org/10.31269/triplec.v18i2.1173
Dean, J. (2014). Communicative capitalism and class struggle. Spheres: Journal for Digital Cultures, 1, 1-16. https://doi.org/10.25969/mediarep/3818.
Della Porta, D., Hänninen, S., Siisiäinen, M., & Silvasti, T. (2015). The precarization effect. The new social division: Making and unmaking precariousness, 1-24. Palgrave Macmillan. http://dx.doi.org/10.1057/9781137509352_1
DİSKAR. (2021). Kayıtlı işsiz sayısı artıyor!. Erişim adresi: https://arastirma.disk.org.tr/?p=7876 Dyer-Witheford, N. (2019). Siber proletarya: Dijital girdipta küresel emek. Trans. Eylem Akçay. Z Yayınları.
Englert, S., Woodcock, J., & Cant, C. (2020). Digital Workerism: technology, platforms, and the circulation of workers’ struggles. tripleC: Communication, Capitalism & Critique, 18(1), 132-145. http://dx.doi.org/10.31269/triplec.v18i1.1133
Eurostat. (2021). Employment - annual statistics. Erişim adresi: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Employment_-_annual_statistics#Remote_work_significantly_up_in_2020
Fisher, E. (2010). Contemporary technology discourse and the legitimation of capitalism. European Journal of Social Theory, 13(2), 229-252. http://dx.doi.org/10.1177/1368431010362289
Fuchs, C. (2013). Critique of the political economy of informational capitalism and social media. in: Fuchs, Christian and Sandoval, M. (ed.) Critique, social media and the information society New York Routledge. pp. 51-65. https://doi.org/10.4324/9780203764077-8
Fuchs, C. (2020). Communicative socialism/Digital socialism. tripleC: Communication, Capitalism & Critique. Open Access Journal for a Global Sustainable Information Society, 18(1), 1-31. https://doi.org/10.31269/triplec.v18i1.1144
Fuchs, C. (2021). Dijital kapitalizm çağında Marx’ı yeniden okumak. Trans. Diyar Saraçoğlu. NotaBene.
Fuchs, C. (2021b). Engels@ 200: Friedrich Engels and Digital Capitalism. How Relevant Are Engels’s Works 200 Years After His Birth? tripleC: Communication, Capitalism & Critique. Open Access Journal for a Global Sustainable Information Society, 19(1), 15-51. https://doi.org/10.31269/triplec.v19i1.1228
Geray, H. (2016a). Birikim düzenleri, Yeniden yapılanma ve küreselleşme. (Ed. Funda Başaran & Haluk Geray) İletişim ağlarının ekonomisi telekomünikasyon, kitle iletişimi, yazılım ve internet. Ütopya Yayınevi.
Geray, H. (2016b). İletişim ağları ve masaüstü sömürgecilik. (Ed. Funda Başaran & Haluk Geray) İletişim ağlarının ekonomisi telekomünikasyon, kitle iletişimi, yazılım ve internet. Ütopya Yayınevi
Global Workplace Analytics. (2021). Latest work-at-home/Telecommuting/Mobile Work/Remote work statistics. Erişim adresi: https://globalworkplaceanalytics.com/telecommuting-statistics
Göktürk, M. (2007). Sosyo-psikolojik sorunlar çerçevesinde bilgi teknolojileri ve yeni çalışma biçimleri. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2007(1), 207-220.
Görmüş, A. (2020). Kovid-19 pandemisi döneminde sosyal mesafeli çalışma biçimi: Tele-çalışma. Electronic Turkish Studies, 15(4).
Görücü, İ. (2018). Tele Çalışma (Evde Çalışma). Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Alanında Yenilikçi Yaklaşımlar Cilt II. 285-306. Gece Kitaplığı
Gough, O. (2017). Half of the UK workforce to work remotely by 2020. Small Business. Erişim adresi: https://smallbusiness.co.uk/half-uk-workforce-remotely-2020-2540827/
Greaves, M. (2015). The rethinking of technology in class struggle: Communicative affirmation and foreclosure politics. Rethinking Marxism, 27(2), 195-211. https://doi.org/10.1080/08935696.2015.1007792
Günsel, A., & Yamen, M. (2020). Digital Taylorism as an answer to the requirements of the new era. Agile Business Leadership Methods for Industry 4.0. Emerald Publishing Limited.
Gürcan, H. İ., & Kumcuoğlu, İ. (2017). Medya Profesyonellerinin Gözüyle Yeni Medya Sektörünün Yapısı ve Sorunları. Kurgu, 25(1), 65-76.
Hardt, M. & Negri, A. (2004). Çokluk imparatorluk çağında savaş ve demokrasi. Trans. Barış Yıldırım. Ayrıntı Yayınları.
Harvey, D. (2004). Yeni emperyalizm. Trans. Hür Güldü. Everest Yayınları.
Huws, U. (2018). Küresel dijital ekonomide emek sibertaryanın oluşumu. Trans. Cemre Şenesen. Yordam Kitap.
İpsos. (2021). Pandemi uzaktan çalışma uygulamasına geçişi artırdı. Erişim adresi: https://www.ipsos.com/tr-tr/pandemi-uzaktan-calisma-uygulamasina-gecisi-artirdi
Jones, P. (2021). When wage becomes wager: the dark side of microwork sites. Roar Mag. Erişim adresi: https://roarmag.org/essays/jones-work-without-worker/
Karakoyun, F. (2016). Home ofis-evden çalışma-yöntemi ve vergi hukukundaki düzenlemeler. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(29), 141-162. https://doi.org/10.17130/ijmeb.20162922027
Kaymas, S. (2017). Yeni bağlamlarında devam eden sorunlar: Dijital kapitalizm ve kullanıcı emeğini yeniden düşünmek üzerine. Intermedia International E-journal, 3(5), 320-343.
Kıcır, B. (2019). Evden çalışma: Özgürlük mü esaret mi? Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1), 173-196. https://doi.org/10.16953/deusosbil.302154
Kıyan, Z. (2015). “Dijital kapitalizm” in iletişim alanındaki izleri: Üretim, dolaşım, emek ve tüketim süreçleri. Toplum ve Bilim, (135), 27-56.
Koehne, B., Shih, P. C., & Olson, J. S. (2012). Remote and alone: coping with being the remote member on the team. In Proceedings of the ACM 2012 conference on Computer Supported Cooperative Work (pp. 1257-1266).
Köroğlu, V. & Koç, M. (2017). Stratejik yönetim açısından Taylorizm prensiplerinin zamanımıza yansımaları. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (1), 1-18.
Koşar, A. (2018). Marx’ın sınıf kavrayışı, temel çizgileri ve güncelliği. Teori ve eylem. Erişim adresi: https://teoriveeylem.net/tr/2018/05/marxin-sinif-kavrayisi-temel-cizgileri-ve-guncelligi/
Lebert, D. & Vercellone, C. (2015). Kapitalizmin uzun vadeli dinamiği içinde bilginin rolü: bilişsel kapitalizm varsayımı. (Ed. Carlo Vercellone) Bilişsel kapitalizm post-fordist dönemde bilgi ve finans içinde. Trans. Durdu Kundakçı. Otonom Yayıncılık.
Lewis, J., & Bennett, F. (2004). Themed issue on gender and individualisation. Social Policy and Society, 3(1), 43-45. http://dx.doi.org/10.1017/S1474746403001532
Lohmann, L. (2021). Interpretation machines: contradictions of ‘artificial intelligence’ in 21st-century capitalism. Socialist Register, 57.
Madsen, M. (1997). The relationship between working life and individualisation: a study among Danish trade union members. Work, Employment and Society, 11(2), 197-217. https://doi.org/10.1177/0950017097112001
Mahatma, Y. (2021). Digital capitalism: Logic of capitalism practice in the context of communication technology in industry 4.0. Asia-Pacific Research in Social Sciences and Humanities Universitas Indonesia Conference (APRISH 2019) içinde, 241-248. Atlantis Press.
Mandel, E. & Freeman, A. (2008). Marksist iktisat el kitabı temel tanımlar. Trans. Nail Satlıgan. Yordam.
Mandel, E. (2008). Geç kapitalizm. Trans. Candan Badem. Versus Kitap.
Marx, K. & Engels, F. (2013). Alman ideolojisi. Trans. Tonguç Ok & Olcay Geridönmez. 2. Basım. Evrensel Basım Yayın Marx, K. (1979). Felsefenin sefaleti. Trans. A. Kardam. 3rd Press. Sol Yayınları.
McGuigan, J. (2010). Creative labour, cultural work and individualisation. International journal of cultural policy, 16(3), 323-335. https://doi.org/10.1080/10286630903029658
Merrifield, A. (2021). Marx’ın “Tehlikeli S-sınıfları”. Textum Dergi. Arişim adresi: https://textumdergi.net/marxin-tehlikeli-siniflari/
Mint. (2021). The gap between amazon and microsoft on work-from-home. Erişim adresi: https://www.livemint.com/opinion/columns/the-gap-between-amazon-and-microsoft-on-workfromhome-11625417080137.html
Mitchell, R., & Fetter, J. (2003). Human resource management and individualisation in Australian labour law. Journal of Industrial Relations, 45(3), 292-325. http://dx.doi.org/10.1111/1472-9296.00085
Morrison, S. (2020). Just because you’re working from home doesn’t mean your boss isn’t watching you. Erişim adresi: Vox. https://www.vox.com/recode/2020/4/2/21195584/coronavirus-remote-work-from-home-employee-monitoring
Nyckel, E. M. (2020). " Digital Taylorism"? Data Practices and governance in the enterprise software salesforce. Weizenbaum Series, 9. https://doi.org/10.34669/wi.ws/9.
Ostner, I. (2004). ‘Individualisation’–the origins of the concept and its impact on German social policies. Social Policy and Society, 3(1), 47-56. http://dx.doi.org/10.1017/S1474746403001520
Özalp, E. (2020). Gençlerle baş başa yapay zekâ. Yordam Kitap
Özçelik, Z. (2021). Covid-19 Nedeniyle evden çalışma sürecinde performans değerlemesi: Bir kamu kurumu çağrı merkezi örneği. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 58, 221-240. https://doi.org/10.18070/erciyesiibd.798088
Özmakas, U. (2015). İnsan sermayesinin kaynağı: Maddi olmayan emek. Toplum ve Bilim, 135, 8-27.
Özveri, M. (2020). Covid-19 pandemisinde çalışma rejimi. TTB COVID-19 Pandemisi 6. Ay Değerlendirme Raporu. Erişim adresi: https://www.ttb.org.tr/745yi8s
Pace, J. (2018). The concept of digital capitalism. Communication Theory, 28(3), 254-269. http://dx.doi.org/10.1093/ct/qtx009
Pfeiffer, S. (2014). Digital labour and the use-value of human work. On the importance of labouring capacity for understanding digital capitalism. tripleC: Communication, Capitalism & Critique. Open Access Journal for a Global Sustainable Information Society, 12(2), 599-619. https://doi.org/10.31269/triplec.v12i2.545
Robinson, W. I. (2018). The next economic crisis: digital capitalism and global police state. Race & Class, 60(1), 77-92. https://doi.org/10.1177/0306396818769016
Salama, R. (2018). The new Taylorism. Jacobin Mag. Erişim adresi: https://www.jacobinmag.com/2018/02/amazon-wristband-surveillance-scientific-management
Savran, S. (2007). Yalın üretim ve esneklik: Taylorizmin en yüksek aşaması. Devrimci Marksizm, 3, 131-173.
Savran, S. (2008). Sınıfları haritalamak: sınıflar birbirinden nasıl ayrılır. Devrimci Marksizm, Sayı: 6-7. Erişim adresi: http://www.devrimcimarksizm.net/sites/default/files/sungur-savran-siniflari-haritalamak-siniflar-birbirinden-nasil-ayrilir.pdf
Schiller, D. (1999). Digital capitalism networking the global market system. The MIT Press
Schiller, D. (2003). Digital capitalism: A status report on the corporate commonwealth of information. A Companion to Media Studies, 137-156. https://doi.org/10.1002/9780470999066.ch8
Schiller, D. (2011). Power under pressure: Digital capitalism in crisis. International Journal of Communication, 5, 924-941.
Schmeder, G. (2015). İşbölümü dinamiğinde kopmalar ve kesintiler. (Ed. Carlo Vercellone) Bilişsel kapitalizm post-fordist dönemde bilgi ve finans. Trans. Durdu Kundakçı. Otonom Yayıncılık.
Serinikli, N. (2021). Covid 19 salgın sürecinde örgütsel değişim: Uzaktan/evden çalışma modeli. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(1), 277-288. https://doi.org/10.18069/firatsbed.831755
Simovic, D. (2021). The ultimate list of remote work statistics – 2021 Edition. Small Biz Genius. Erişim adresi: https://www.smallbizgenius.net/by-the-numbers/remote-work-statistics/#gref
Staab, P. (2017). The consumption dilemma of digital capitalism. Transfer: European Review of Labour and Research, 23(3), 281-294. http://dx.doi.org/10.1177/1024258917702830
Staab, P., & Nachtwey, O. (2016). Market and labour control in digital capitalism. tripleC: Communication, Capitalism & Critique. Open Access Journal for a Global Sustainable Information Society, 14(2), 457-474. https://doi.org/10.31269/TRIPLEC.V14I2.755
Standing, G. (2020). Prekarya: Yeni tehlikeli sınıf. Trans. Ergin Bulut. 6th Press. İletişim Yayınları.
Tobelem, B. (2017). How the digital revolution revitalised Taylorism. Medium Erişim adresi: https://medium.com/new-tech-revolution-sciencespo?source=post_page-----9dcde8d3b2b2--------------------------------
Törenli, N. (2011). Kriz çözücü siyaset geç kapitalizm evresinde “Tekno-Siyasal Paradigma” kavramlaştırması üzerinden siyaset ve kriz ilişkisine bakış. Mülkiye Dergisi, 35(271), 75-100.
TÜİK. (2021). İşgücü İstatistikleri, Şubat 2021. Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Isgucu-Istatistikleri-Subat-2021-37487
Tuna, A. A., & Türkmendağ, Z. (2020). Covid-19 pandemi döneminde uzaktan çalışma uygulamaları ve çalışma motivasyonunu etkileyen faktörler. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(3), 3246-3260. https://doi.org/10.20491/isarder.2020.1037
Ünal Miçooğulları, S. (2018). Yeni ekonomide dijital emek. International Journal of Labour Life and Social Policy, 1(1), 5-17.
Vázquez, J. L., & Purificación, G. M. (2011). From Taylorism to neo Taylorism: a 100 year journey in human resource management. International Review Public Nonprofit Marking, Madrid, 8(2), 111-130.
Wright, E. O. (2016). Sınıflar. Trans. Selma Toral. NotaBene
Yalnızoğlu, Y. (2021). Küresel kentlerde emeğin bireyselleşmesi sürecinde covid-19 etkisi. Akademik Düşünce Dergisi, 3, 19-31.
Yeghikyan, G. (2020). Class conflict in the age of AI: A changing urban landscape. Strelka Mag. Erişim adresi: https://strelkamag.com/en/article/class-conflict-in-the-age-of-ai
Yılmaz, Ç. (2013). İşçi sınıfı bilinci üzerine güncel yaklaşımlar. Çalışma ve Toplum, 3(38), 347-374
Zümbül, H. (2020). Ofislerden evlere yeni bir düzen: tüm boyutlarıyla ve sıkça sorulan sorularla uzaktan çalışma. Dünya Gazetesi.

ISSN: 2667-4343
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 2018
Yayıncı: Bilgiçağı Eğitim Danışmanlık ve Yayıncılık Sanayi Ticaret Limited Şirketi