TEK PARTİ DÖNEMİ ALEVİ POLİTİKASI

Öz Osmanlı’dan Cumhuriyete geçişte Türkiye’de Tek Parti Döneminde Alevilik Milliyetçiliğin yükselişine paralel olarak gündeme geldi. Alevilik Türklüğün Orta Asya döneminin dini ve geleneksel otantik mirası ve Cumhuriyete kadar asliyetini muhafaza ederek gelmiş bir inanç manzumesi olarak değerlendirilmişti. Şamanizm ve Alevilik arasında bazı benzerlikler vardı. Şaman Toplumu ibadette Türkçeyi kullanır, kımız içer ve bazı ritüelleri ve duaları kadın erkek beraber icra ederlerdi. Türkiye’deki Aleviler de benzer şekilde Türkçe ibadet ediyorlardı, dini ritüelleri kadın erkek beraber icra ediyorlardı ve Alevi Cem törenlerinde içki içilmekteydi. Böylece Alevilik Şamanizm’in devamı olarak değerlendirilmekte ve düşünülmekteydi. Tek parti döneminde Aleviliğin eski Türk kültürü olarak kabul edilmesi batıda tecrübe edilen bir ‘dinin millileştirilmesi’ projesiydi. Bu pratik tek parti döneminde uygulamaya konuldu.

Anahtar Kelimeler:

Milli Din, Alevilik, Milliyetçilik, Kürt Aleviliği

PDF

___

Kaynakça

Aktay, Y., “Sosyo-Kültürel Ve Politik Yönleriyle Alevilik Üzerine Notlar”, Milel ve Nihal dergisi, 4. cilt, sayı: 1, Ocak – Nisan 2007, (57-76)

Atatürk, Mustafa Kemal, Din Ve laiklik Üzerine(Der: Doğu Perinçek), 3. Baskı, Kaynak Yayınları, İstanbul 1999

Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, c. II

Ateş, Kazım, Yurttaşlığın Kıyısında Aleviler, 1. Baskı, Phoeniks Yayınevi, Ankara 2011

Baha Sait Bey, İttihat Terakki’nin Alevilik Bektaşilik Araştırması(Haz: Nejat Birdoğan), 2. Baskı, Berfin Yayınları, İstanbul 1994

Bayrak, Mehmet, Alevillik- Kürdoloji- Türkoloji Yazıları, 1. Baskı, Özge Yayınları, Ankara 2009

Bora, Tanıl, Cereyanlar, 4. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul 2017

Borak Sadi, Atatürk Ve Din(Günümüz Türkçesi: Arif Hikmet Bildik), 2. Baskı, Toplumsal Dönüşüm Yayınları, İstanbul 2002

Bruinessen, Martin Van, Ağa, Şeyh, Devlet(Çev: Banu Yalkut), 3. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul 2004

Çem, Munzur, Dersim Merkezli Kürt Aleviliği, 2. Baskı, Vate Yayınevi, İstanbul 2011

Çıplak, İsa Tolga, Demokrat Parti Döneminde Aleviler Ve Bektaşiler’in Siyasi Ve Sosyo-Kültürel Faaliyetleri (1950-1960)(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir 2017

Gazi Mustafa Kemal, Nutuk-Söylev, 2. Cilt, 4. Baskı, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1999

Gezik, Erdal, Alevi Kürtler, 3. Baskı, İletişim yayınları, İstanbul 2016

Görkem, İsmail, Türkiye’de Alevi-Bektaşi, Ahi Ve Nusayri Zümreleri, 1. Baskı, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2000

Gündüz, Ş., “Evrensel Dinin Millileştirilmesi: Anglikanizm ve Türk İslam’ı”, Milel Ve Nihal Dergisi, 7. Cilt, 3. Sayı, 2010, (8-38)

Helvacıoğlu, E., “Ruşeni Ve Kitabı Üzerine Ruşeni Barkın: Din Yok Milliyet Var”, Bilim ve Ütopya Dergisi, 68. Sayı, Şubat 2000

İrat, Ali Murat, Aleviliğin ABC’si, 3. Baskı, Profil Yayınları, İstanbul 2015

Kara, H., “Tek Parti Dönemi Din Politikası (1923-1946)”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9. Cilt, 19. Sayı, 2017, (s. 111-136)

Karaosmanoğlu, Yakup Kadri, Nur Baba(Haz: Atilla Özkırımlı), 7. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul 1983

Kısakürek, Necip Fazıl, Vesikalar Konuşuyor, 1. Baskı, Büyük Doğu Yayınları, İstanbul 1949

Kızıldağ-Soıleau, Dilek, Kızılbaşlık, Alevilik, Bektaşilik(Der: Yalçın Çakmak-İmran Gürtaş), 2. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul 2016

Küçük, Hülya, Kurtuluş Savaşında Bektaşiler, 1. Baskı, Kitap Yayınevi, İstanbul: 2003

Massicard, Elise, Alevi hareketinin siyasallaşması(Çev: Ali Berktay), 1. Baskı, İletişim yayınları, İstanbul 2007

Filiz, Şahin vd., Atatürk, Din Ve Laiklik, 1. Baskı, Yeniden Anadolu Ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Yayınları, Antalya 2008

Öztürk, Saygı, İsmet Paşanın Şark Raporu, (5. Baskı), Doğan Kitapçılık, İstanbul 2008

Şener, Cemal, Atatürk Ve Aleviler, 16. Baskı, Etik Yayınları, İstanbul 2006

Tansu, Samih Nafiz, İki Devrin Perde Arkası, 1. Baskı, Parola Yayınları, İstanbul 2016Yüksel, Müfid, Bektaşilik Ve Mehmet Ali Hilmi Dedebaba, 1. Baskı, Bakış Yayınları, İstanbul 2002

https://www.alevibektasi.eu/index.php?option=com_content&view=article&id=790:bektasiligin-menseleri&catid=38:2014-11-29-00-06-44&Itemid=54#sdfootnote1sym (Fuat Köprülü: Bektaşiliğin Menşeleri 1925) (Er Tr: 4.5.2018)

http://www.haberturk.com/yazarlar/murat-bardakci/225117-ataturkun-alaturka-musiki-yasagi, (Murat Bardakçı, 2010) (Er Tr: 7.5.2018)

http://www.radikal.com.tr/yazarlar/ayse-hur/dersim-hakkinda-kuyruklu-yalanlar-1232341/, (Ayşe Hür: 16.11.2014- Er Tr: 14.05.2018)