OSMANLI DEVLETİ'NDE SARRAFLARIN MÜLTEZİMLERE KEFİLLİĞİ

Osmanlı Devleti'nin vergi tahsilinde uyguladığı iltizam sisteminde mültezimlerin vergi tahsilini üstlenebilmeleri güvenilir bir kefil bulmalarına bağlıydı. Böylece sarraflar, mültezimlere hem kefil olup hem de onlar adına hazineye taahhütlerde bulunmaya başladılar. Sarraflar aynı zamanda mültezimlerin peşin ödemelerdeki nakit para ihtiyaçlarını da karşılıyorlardı. Hazine-sarraf ve mültezim arasındaki hukuki ilişkide en temel problem ödemelerin aksamasıydı. Bu aksamalar, özellikle Tanzimat'tan sonra merkezi hazine tarafından alınan çeşitli tedbirler yoluyla önlenmeye çalışıldı.

MONEY-CHANGERS GUARANTEE FOR LEASEHOLDERS IN THE OTTOMAN STATE

In Ottoman Empire, leaseholders' taxing power depended on finding a reliable guarantor in the tax farming system. Thus moneychangers began to vouch for leaseholders and to make commitments for them to the treasury. Money-changers also fulfiled the needs of leaseholders in cash in advance. The most fundamental problem in relationship between treasury, money-changers and leaseholders was a delay in payments. The central treasury tried to prevent such delays by means of various measures, particularly after the era of Tanzimat reforms.

PDF

___

Abdullah BAY, Trabzon Eyaleti'nde Mütagallibe Hareketleri ve Âyanlık, (doktora tezi), Erzurum 2007. (Âyanlık).
Abdülkadir BULUŞ, "Sivil Toplum Kuruluşlarına Tarihsel Bir Örnek: Osmanlı Vakıfları", Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Sy. 16, 2009.
Abdüllatif ŞENER, Tanzimat Dönemi Osmanlı Vergi Sistemi, İstanbul, İşaret Yay, 1990.
Ahmet AKGÜNDÜZ, Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri, (Kanuni devri), C. 6, FEY Vakfı Yay, İstanbul 1993.
Ahmet TABAKOĞLU, Gerileme Dönemine Girerken Osmanlı Maliyesi, Dergâh Yay, İstanbul 1985.
Ahmet UZUN, "Tanzimat Döneminde Vergilere İlişkin Temel Sorunlar 1840-60", İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 39. Seri, 2001.
Ali AKYILDIZ, "Sarraflık", TDVİA, C. 36. (Sarraflık).
Biltekin ÖZDEMİR, Düyun-u Umumiye İdaresi Türkiye Cumhuriyeti'nin Kabul Ettiği Osmanlı Devlet Borçları, T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yay, Ankara 2010.
Cafer ÇİFTÇİ, "18. Yüzyılda Bursa'da Para Vakıfları ve Kredi İşlemleri", Tarih Araştırmaları Dergisi, C. XXIII, Sy. 36, 2004.
Celâl YENİÇERİ, "Cehbez", TDVİA, C. 7.
Charles ISSAWI, The Economic History of Turkey-1804-1914, The University of Chicigo Pres, Chicago and London 1980.
Ebu Abdillah Muhammed b. İsmil BUHARİ, Sahihu'l-Buhari, IVIII, Kefale, 3, İstanbul1401.
Eftal BATMAZ, "İltizam Sisteminin XVIII. Yüzyıldaki Boyutları", Osmanlı Ansiklopedisi, Yeni Türkiye Yay, Ankara 2000.( İltizam).
Elmalılı Muhammed Hamdi YAZIR, Hak Dini Kur'an Dili, C. II, Feza Yay, İstanbul.
ENGELHARDT, Tanzimat ve Türkiye, (çev. Ali Reşad), Kaknüs Yay, İstanbul 1999.
GÜRHAN H. Hüseyin, Sayıştay'ın Tarihsel Gelişimi, Sayıştay Dergisi, Sy. 25 (özel sayı). H.Yunus APAYDIN, "Karz", TDVİA, C. 24. (Karz)
H.Yunus APAYDIN, "Kefalet", TDVİA, C. 25. (Kefalet) Halil CİN- Gül AKYILMAZ, Tarihte Toplum ve Yönetim Tarzı Olarak Feodalite ve Osmanlı Düzeni, Selçuk Üniversitesi Yay, Konya 1995.( Feodalite) Halil CİN, - Ahmet AKGÜNDÜZ, Türk Hukuk Tarihi, 2. Bas, Selçuk Üniversitesi Yay, Konya 1995.
Halil CİN, - Gül AKYILMAZ, Türk Hukuk Tarihi, 4. Bas, Sayram Yay, Konya 2011.
Halil CİN, Osmanlı Toprak Düzeni ve Bu Düzenin Bozulması, 3. Bas, Selçuk Üniversitesi Yay, Konya 1992.
Halil İNALCIK, "Çiftliklerin Doğuşu: Devlet, Toprak Sahipleri ve Kiracılar", Osmanlı'da Toprak Mülkiyeti ve Ticarî Tarım, (ed. Çağlar Keyder-Faruk Tabak), (çev. Zeynep Altok), Tarih Vakfı Yurt Yay, İstanbul 1998.
Haydar KAZGAN, Galata Bankerleri, TEB, Orion Yayınevi, Ankara 2005.
İ.Hakkı UZUNÇARŞILI, Osmanlı Tarihi, 3. Bas, C. I, Ankara 1983. İsmail OTAR, " Osmanlı Devleti'nde Faiz", Yönetim, Yıl 10, Sy. 33, Mayıs 1999.
İsmail ÖZSOY, "Faiz", TDVİA, C. 12. M. Yaşar DURUKAN, "Resmen Hortumlanan Banka", Aksiyon Dergisi, 22 Aralık 2001, www.aksiyon.com.tr. Erişim 15.11.2012.
Mehmet Genç, "İltizam", TDVİA, C. 22. (İltizam).
Mehmet GENÇ, "Osmanlı Maliyesinde Malikâne Sistemi", Türkiye İktisat Tarihi Semineri, Metinler/Tartışmalar, 8-10 Haziran 1973 (ed: Osman Okyar-Ünal Nalbantoğlu), Ankara 1975.
Mehmet GENÇ, "Osmanlıda İltizam Rejimi ve Değişmeleri", Akademik Tarih, www.akademiktarih.com, erişim 13.06. 2012.( İltizam Rejimi).
Muhammed b.Ahmed Ebü Sehl SERAHSİ, , el-Mebsut, 2. Bas, Beyrut Daru'l- Ma'rife, , t.y, XX. Murat ÇİZAKÇA, "Cash Waqfs of Bursa, 1555-1823", Journal of the Economic and Social History of the Orient, Vol. 35, 1995.
Murat ÇİZAKÇA, "Osmanlı Dönemi Vakıflarının Tarihsel Ve Ekonomik Boyutları", Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul 2000, www.tusev.org.tr,erişim 25.05.2014.
Murat ÇİZAKÇA, Risk Sermayesi Özel Finans Kurumları ve Para Vakıfları, İlmi Neşriyat, İstanbul 1993.
Murat KORALTÜRK, "Osmanlı Devleti'nde Şirketleşme. İlk Anonim Şirket ve Borsanın Kuruluşu", Osmanlı, İktisat (Edit. Cem Oğuz, Kemal Çiçek), C. 3, Ankara 1999.
Mustafa GÜLER, Osmanlı Devleti'nde Harameyn Vakıfları (XVIXVII. Yüzyıllar),Tatav Yay., İstanbul 2002.
Mustafa, AKDAĞ, "Tımar Rejiminin Bozuluşu", DTCFD, C. III, Sy. IV, 1945.
Muzaffer SENCER, "Tanzimat'a Kadar Osmanlı Yönetim Sistemi", Amme İdaresi Dergisi, C. 17, Sy. 2, 1984.
Ömer Lütfü BARKAN, "1070-71/1660-61) Tarihli Osmanlı Bütçesi ve Bir Mukayese", İFM, XVIIII-4, 1960.
Salih KIŞ, Divan-ı Muhasebat (1862-1908), (Doktora tezi), Konya 2012.
Sebahattin ZAİM, slâm-İnsan Ekonomi, Yeni Asya Yay, İstanbul 1995.
Seyfettin GÜRSEL, "Osmanlı Dış Borçları", Osmanlı, İktisat (Edit: Kemal Çiçek-Cem Oğuz), C. 3, Ankara 1999.
Şevket PAMUK, Osmanlı-Türkiye İktisadî Tarihi -1500-1914, İletişim Yayınları, İstanbul 2005. (İktisadî Tarih).
Yaşar YÜCEL, "Osmanlı İmparatorluğunda Desantralizasyona (Adem-i Merkeziyet) Dair Genel Gözlemler", Belleten, C. XXXVIII, No: 152, 1974.
Yavuz CEZAR, "The Role of the Sarrafs in Ottoman Finance and Economy in the Eighteenth and Nineteenth Centuries", Frontiers of Ottoman Studies, (ed.
Colin İmber-Keiko Kiyotaki), Vol. 1, New York 200. (The Role of the Sarrafs). Yavuz CEZAR, Osmanlı Maliyesinde Bunalım ve Değişim Dönemi (XVIII. Yüzyıldan Tanzimat'a Mali Tarih), Yeni Alan Yayıncılık, İstanbul 1986.
Zafer TOPRAK, "Osmanlı Devleti'nde Para ve Bankacılık", Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Türkiye Ansiklopedisi, C. 3, İstanbul 1985.
Zafer TOPRAK, Türkiye'de Milli İktisat (1908-1918), Ankara, Yurt Yay, 1982.