İslamcı Dergilerde Türk Modernleşmesi Bağlamında Oluşan Yeni Mütedeyyin Kadın Kimliği
Osmanlı’da Tanzimat Dönemi’nden sonra modernleşme tartışmaları ile başlayan, devletin bekası ve terakkisi konusunda ele alınan temel konulardan biri olan kadın, o dönemden itibaren bugünde dâhil olmak üzere ideolojilerin, siyasi/dini grup veya yapıların kendilerini ötekinden ayırmak için öncelikli olarak üzerinde durduğu bir mesele olmuştur. Çalışmanın temel amacı İslamcılık hareketi içerisinde şekillenen mütedeyyin kadınların dönüşümüne ve hareketten ayrışmasına neden olan dönemsel kırılmaları, bu kırılmalarla birlikte yeniden şekil alışlarını İslamcı dergiler üzerinden değerlendirmektir. Diğer amacı ise, mütedeyyin kadınların kendilerine ideolojik kaygılarla rol ve mekân bakımından sınırlandırmalar getiren, bu sınırlandırmaları meşru hale getirmek için yasaları ve dini alet eden yasak zihniyetine karşı başlattıkları mücadelenin tarihsel serüvenini keşfetmektir. Aynı zamanda bu mücadelenin nesne konumundan özne konumuna çıkma mücadelesi olduğunu ve özellikle 28 Şubat sürecinden sonra yaşadıkları dönüşümle birlikte “Türk Modernleşmesi” bağlamında kendilerine özgü ve entelektüel yeni bir mütedeyyin kadın kimliği inşa ettiklerini göstermektir.
Anahtar Kelimeler:
Din, İdeoloji, Türk Modernleşmesi, İslamcı Dergiler, Mütedeyyin Kadın
The Identity of New Devout Women in Islamic Journals in the Context of Turkish Modernization
Women, one of the main issues discussed in terms of the state's survival and progress since the Tanzimat Period in the Ottoman Empire, have been a priority that ideologies, political/religious groups, or structures have emphasized since then, including today, to distinguish themselves from the other. The study's main focus is on the Islamism movement. This research aims to assess the periodical fractures that led to the transformation of religious women and their separation from the movement, as well as their reshaping as a result of these breaks, through Islamist magazines. The other goal is to delve into the historical adventure of devout women's struggle against the prohibition mentality, which imposes restrictions on themselves in terms of role and space due to ideological concerns and uses laws and religion to legitimize these limitations. At the same time, it is to demonstrate that this struggle is a challenge to move from an object position to a subject position, and that, particularly after the February 28 process, they built a unique and intellectual new female identity within the context of "Turkish Modernization."
___
- “Kadın Erkek Eşittir”. Kadın ve Aile Dergisi 13 (1986), 7.
- Aktaş, Cihan. “Bir İktidar Alanı Aracı Olarak Başörtüsü”. Tezkire Dergisi 40 (2004), 28-49.
- Aktaş, Cihan. Eksik Olan Artık Başka Bir Şey İslamcılık. İstanbul: İz Yayıncılık, 2. Basım, 2016.
- Aktaş, Cihan. “Modern Kadın Ucuz Kadın mı?” Gerçek Hayat 302 (2006), 34.
- Bulaç, Ali. “Cinselliğin Paylaşımı ve Tüketime Sunulması”. İzlenim 31 (1996), 12.
- Arslan, Abdurrahman. “Aile, Müslüman Kadın, Oryantalist Söylem Aile Sempozyumu”. 320-337. Ankara, 2014.
- Berktay, Fatmagül. “Türkiye’de Solun Kadına Bakış Açısı Değişen Bir Şey Var mı?” 1980’ler Türkiyesi’nde Kadına Bakış Açısından Kadınlar. 289-300. İstanbul: İletişim Yayınları, 1990.
- Böhürler, Ayşe. “Nefsimize Yenildik”. Gerçek Hayat Dergisi 12 (2001), 35.
- Bulaç, Ali. “Başörtüsü: Çözümler, Sorular, Yeni Perspektifler”. Umran Dergisi 129 (2005), 37-38.
- Bulut, Nigar. “İslamcı Kadınların Feminist Deneyimleri.” Tezkire Dergisi 19 (2001), 94-104.
- Büyük, M. Sami. “Sosyal Hayata Katılım ve Muhafazakâr Hanımefendilerin Çıkmazı”. Ribat Dergisi 355 (2012), 16-17.
- Cündioğlu, Dücane. “Kadınların Erkekleşmeleri Üzerine Birkaç Not”. Gerçek Hayat Dergisi 20 (2001), 21.
- Çaha, Ömer. Sivil Kadın. Ankara: Savaş Yayınları, 4. Basım, 2017.
- Çaha, Ömer. “Sivil Kadın Hareketi Var mı?” Kadın Kimliği 19 (1996), 12.
- Erkilet, Alev. “Biz de Elimizi Taşın Altına Koymalıyız.” Gerçek Hayat 359 (2007), 7.
- Erkilet, Alev. Eleştirellikten Uyuma Müslümanların Kamusal Alan Serüveni. İstanbul: Büyüyen Ay, 2015.
- Göksu, M. Emin. “Kamusal, Siyasetin Harem Alanı Değil Toplumun Ortak Hareket Alanıdır”. Umran Dergisi 112 (2003), 23-24.
- Göle, Nilüfer. Melez Desenler. İstanbul: Metis Yayınları, 5. Basım, 2017.
- Gülnaz, Mualla. “Feminizme Müslümanca Bakış”. Kadın Kimliği 23 (1997), 12.
- Gülnaz, Mualla. “Nisvan-ı İslam”. Osmanlı’dan Cumhuriyete Kadının Tarihi Dönüşümü. 81-110. İstanbul: Pınar Yayıncılık, 2000.
- Gülnaz, Mualla. “Türkiye’de Müslüman Kadın Hareketi Üzerine Gözlemler”. İzlenim Dergisi 37 (1996), 49-52.
- İlyasoğlu, Aynur. Örtülü Kimlik. İstanbul: Metis Yayınları, 2015.
- Kara, İsmail. “Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi ve Hareketi Üzerine Birkaç Not”. Türkiye’de İslamcılık Düşüncesi ve Hareketi Sempozyum Tebliğleri. 15-43. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi, 2013.
- Kaya, İbrahim. “Modernity, Openness, İnterpretation: A Perspective on Multiple Modernities.” Sage Journals 43/1 (2004), 35-57.
- Kaya, İbrahim. Sosyal Teori ve Geç Modernlikler. Ankara: İmge Yayıncılık, 2017.
- Kayacan Nevin. “Feministlerle Söyleşi”. Mektup 67 (1990), 29.
- Kentel, Ferhat. “1990’ların İslami Düşünce Dergileri ve Yeni Müslüman Entelektüeller”. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce. 722-735. İstanbul: İletişim Yayınları, 2. Basım, 2005.
- Kentel, Ferhat. “Bir Direnişin Anatomisi: Teorinin Raconunu Bozan “Başörtüsü””. Örtülemeyen Sorun Başörtüsü: Temel Boyutları ile Türkiye’de Başörtü Yasağı Sorunu. 55-60. İstanbul: Akder Yayınları, 2008.
- Kentel, Ferhat. “Yeni Bir Laliklik Yeni Bir Modernite”. Türkiye’nin Örtülü Gerçeği-Başörtü Yasağı Alan Araştırmaları. 57-69. İstanbul: Hazar Eğitim ve Kültür Dayanışma Derneği Yayını, 2007.
- Kural, Sevda Alankuş. “Alternatif Kamular ve İslamcı Kadınlar”. Toplum ve Bilim 72 (1997), 5-44.
- Kuru, Fatma. “Kadın Sorunu mu Kadının Sorunu mu?”. Girişim Dergisi 22-23 (1987), 56.
- Laçiner, Ömer. “28 Şubat Süreci Vesilesiyle Tarih ve Toplumumuza Dair Notlar”. Birikim Dergisi 131 (2000). https.//www.birikimDergisi.com/dergiler/birikim/1/sayi-131-mart-2000/2324/28-subat-sureci-vesilesiyle-tarih-ve-toplumumuza-dair-notlar/5853
- Mengüşoğlu, M. Önal. “Biz Müslümanlar İçin Sorun Yoktur; Olsa Olsa Sorumluluk(lar) Vardır”. Nida Dergisi 92 (2005), 19-20.
- Okumuş, Ahmet. “Kamusal Kasvet”. Anlayış Dergisi 16 (2004), 32-33.
- Özcan, Gökhan. “Başörtüsünün Öteki Yüzü”. Gerçek Hayat 15 (2001), 12-13.
- Özdalga, Elisabeth. İslamcılığın Türkiye Seyri. İstanbul: İletişim Yayınları, 2015.
- Özdenören, Rasim. “Kadın ve Kafes”. Kadın Kimliği 18 (1996), 4.
- Özkan, Fadime. Yemenimde Hâre Var. İstanbul: Elest Yayınları, 2005.
- Ramazanoğlu, Yıldız. “Apartheid: Türkiye’nin Örtülü Gerçeği”. Birikim Dergisi 227 (2008), 31-37.
- Ramazanoğlu, Yıldız. “Ortadan Kaybol Diyorlar”. Gerçek Hayat 359 (2007), 7.
- Ramazanoğlu, Yıldız. “Örtü Siyasi Bir Simge midir?” Umran Dergisi 162 (2008), 17-18.
- Ramazanoğlu, Yıldız. “Yol Ayrımında İslamcı ve Feminist Kadınlar”. Osmanlı’dan Cumhuriyete Kadının Tarihi Dönüşümü. 139-167. İstanbul: Pınar Yayıncılık, 2000.
- Şişman, Nazife. “Başörtüsü ve Kamusal Alan”. Umran Dergisi 123 (2004), 40-43.
- Şişman, Nazife. “Başörtüsünün ‘Sorun’sallaştırılması ve Tartışmaların Dili Üzerine”. Anlayış Dergisi 15 (2004), 84-86.
- Şişman, Nazife. “İslam Dünyasında Kadın Modernleşmesi”. Bilgi ve Düşünce Dergisi 1 (2002), 77.
- Toros, Halime. “Bir Dönemin Anlatılmamış Öyküsü”. Kadın Kimliği 23 (1997), 13.
- Yıldırım, Ercan. Neoliberal İslamcılık. İstanbul: Pınar Yayıncılık, 2016.
- Yıldırım, Ergün. Hayali Modernlik. İstanbul: Doğu Kitapevi, 2012.
- Yıldız, Abdullah. “Başörtüsü Özgür Olmadan Asla”. Umran Dergisi 129 (2005), 30-32.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2021
- Yayıncı: İlsam İlahiyat İlimleri Araştırma Merkezi Derneği
Sayıdaki Diğer Makaleler
Tanrısal Gücü Dilin Sınırlarında Anlatmaya Çalışmak
Hacı Mehmet SOYSALDI, Asuman TURĞUT
Özel Gereksinimli Bireylerle İletişimde Hz. Muhamed’in (Sav) Örnekliği
Katılım Bankaları ve Türkiye Ekonomisine Etkileri
Kâmil Miras (öl. 1957)’ın “Tarih-i İlm-i Fıkh” Adlı Eseri Üzerine
İslamcı Dergilerde Türk Modernleşmesi Bağlamında Oluşan Yeni Mütedeyyin Kadın Kimliği