TÜRKİYE’DE VE AVRUPA BİRLİĞİ’NDE TARIMSAL DESTEKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Bu çalışmanın amacı, Avrupa Birliği ve Türkiye’de uygulanan tarımsal destekleme politikalarını değerlendirmektir. Avrupa Birliği ülkeleri ile Türkiye’nin karşılaştırmalı analizinin yapıldığı bu çalışmada, 2006-2016 yılları arası tarım sektörünün GSYH ve istihdamdaki payı, tarımsal desteklerin ise bütçedeki payı esas alınmıştır. Elde edilen verilere göre, Türkiye ekonomisindeki payı giderek azalmış olmasına karşın hala toplam istihdamın beşte birine sahip olan tarım sektörüne ciddi destekler verildiği ancak son yıllarda tarımsal desteklerin bütçedeki tutarı artmasına rağmen payının azaldığı gözlemlenmektedir. İlk ortak politikasını tarım sektöründe oluşturan Avrupa Birliği’nde ise tarımsal desteklere önemli kaynaklar ayrılmaktadır. Avrupa Birliği bütçesindeki payı azalmasına karşın Ortak Tarım Politikası harcamalarının AB harcamaları içindeki payı %40 seviyelerindedir. Türkiye bütçesinde %2 paya sahip olan tarımsal desteklerin artırılması oldukça gerekli görülmektedir. Bu sayede tarım sektörünün rekabet edebilirlik düzeyinin yükseltilmesi ve dışa bağımlılığın azaltılması mümkün olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Tarım, Tarımsal Destekler, Türkiye, AB

EVALUATION OF AGRICULTURAL SUPPORTS IN TURKEY AND EUROPEAN UNION

This study aims to evaluate the applied agricultural supports policy in Turkey and European Union. In this study based on share of agricultural supports in the budget and share of agriculture sector in GDP and employment in 2006-2016 and made comparative analysis of European Union countries and Turkey. According to obtained data, although share of agricultural sector reduced in the economy it has one of five of employment that is supported seriously in Turkey. It is observed that agricultural supports amount has increased, but its share reduced in Turkey budget recently. In European Union which established first common policy in agriculture and allocated significant fund for agricultural supports. Despite declining the share in European Union budget, share of expenditures of common agriculture policy is about %40 in total European Union expenditures. It is quite necessary increase agricultural supports which has %2 share in budget of Turkey. In this respect, it will be possible to increase the level of competitiveness of the agricultural sector and to reduce the foreign dependence.

Keywords:

Agriculture, Agricultural Supports, Turkey, European Union,

PDF

___

Acar, M. ve Bulut, E. (2010). AB Ortak Tarım Politikası Reformları Işığında Türkiye’de Tarımsal Destekleme Politikaları: Eleştirel Bir Yaklaşım. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2010): 1-23.
Bayrak, Y. ve Bulut, E. (2016).Tarımsal Desteklerin Değişen Yapısı Ve Yüksek Tarımsal Desteklerin Nedenleri: Türkiye İçin Karşılaştırmalı Bir Analiz. İktisat Fakültesi Mecmuası, 66(1): 45-66.
Candan, A. (2004). 15 soruda 15 AB Politikası, Avrupa Birliğinin Ortak Tarım Politikası. İktisadi Kalkınma Vakfı Yayınları. İstanbul.Çalışkan, Ö. (2011). 2013 Sonrası Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikası: Avrupa Komisyonu’nun Reform Önerileri Üzerine Bir Değerlendirme. Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 38:137-164.
Dinler, Z. (2008). Tarım Ekonomisi. 6.Baskı. Ekin Kitabevi. Bursa.
Direk, M. (2012). Tarım Tarihi ve Deontoloji. 2. Baskı. Eğitim Yayınevi. Konya.
Doğan, Z., Arslan S. ve Berkman, A.N. (2015). Türkiye’de Tarım Sektörünün İktisadi Gelişimi ve Sorunları: Tarihsel Bir Bakış. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1): 29-41.
Eraktan, G. (2009). Ortak Tarım ve Balıkçılık Politikası. Ankara.
European Commision (2017). CAP post-2013: Key graphs&figures.https://ec.europa.eu/agriculture/sites/agriculture/files/cap-post-2013/graphs/graph1_en.pdf (Erişim Tarihi: 05.01.2018)
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (2018). Tarımsal Desteklerhttps://www.tarim.gov.tr/Konular/Tarimsal-Destekler (Erişim Tarihi: 05.01.2018)https://www.tarim.gov.tr/Sayfalar/Detay.aspx?SayfaId=30 (Erişim Tarihi: 05.01.2018)
Gürler, Z. (2008). Tarım Ekonomisi. 1. Baskı. Nobel Yayın Dağıtım. Ankara.
Kazgan, G. (2008). İktisadi Düşünce veya Politik İktisadın Evrimi. 13. Baskı. Remzi Kitabevi. İstanbul.
Kepenek, Y. ve Yentürk N. (2007). Türkiye Ekonomisi. 19. Baskı, Remzi Kitapevi Y. İstanbul.
Kıymaz, T. (2000). Avrupa Birliği’nde ve Türkiye’de Temel Ürünlerde (Hububat, Şeker ve Süt) Uygulanan Tarımsal Destekleme Politikaları ve Bunların Ham Madde Temini Açısından Gıda Sanayiine Etkileri. DPT Y. Yayın No: 2504. Ankara.
Maliye Bakanlığı (2017). 2018 Yılı Bütçe Gerekçesi.http://www.bumko.gov.tr/Eklenti/10849,2018yilibutce-gerekcesipdf.pdf?0&_tag1=65C5B65F743DF9F51BE11D44DA3104D0D49CD1FE (Erişim Tarihi: 05.01.2018)
Övgün, B. (2010). Türkiye Avrupa Birliği İlişkilerinde Bir Çıkmaz: Politika Transferi Açısından Tarım Sorunu. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi,9(1): 91-109.
Öztürk, F. (2008). “Türkiye’de Tarımsal Yapı ve Tarımsal Destekleme Politikalarının Tarihsel Gelişim Süreci”, (Ed.) Arslan, G. E., Çeşitli Yönleriyle Cumhuriyetin 85. Yılında Türkiye Ekonomisi, Gazi Üniversitesi Hasan Ali Yücel Araştırma ve Uygulama Merkezi Y., Yayın No: 4, Ankara.
Pamuk, Ş. (2005). Osmanlı-Türkiye İktisadi Tarihi 1500–1914. İletişim Yayınları. İstanbul.
Resmi Gazete (2006). Tarım Kanunu.http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/04/20060425-1.htm (Erişim Tarihi: 04.01.2018)
Susam, N. ve Bakkal, U. (2008). Türkiye’de Tarım Politikalarındaki Dönüşümün Kamu Bütçesi ve Ekonomi Üzerindeki Etkileri. Afyon Kocatepe Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10: 327-357.
Şahin, H. (2007). Türkiye Ekonomisi. 9. Baskı. Ezgi Kitabevi. Bursa.
Şahinöz A. (2001). “Tarım Sektörü”, Türkiye Ekonomisi: Sektörel Analiz. İmaj Yayıncılık, Ankara, ss.73-104.
Şanlı, B. ve Gülbahar, O. (2008). 1980 Sonrası Dönemde Türkiye’de Tarımın Gelişimi ve Uygulanan Tarım Politikaları. Journal of Qafqaz University, 22:134-152.
Şener, S. (2004). İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye’de Tarım Politikası Arayışları. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 7: 73-92.
Tan, S. ve Dellal İ. (2003). Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikası. Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Bakış Dergisi, 2: 1-4.
Tokgöz, E. (1997). Türkiye’nin İktisadi Gelişme Tarihi (1914-1997). İmaj Yayınevi. Ankara.
Tunçer, M. ve Günay H.F. (2017). Türkiye’de Tarıma Yönelik Desteklerin Avrupa Birliği Perspektifinden Değerlendirilmesi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4(8): 15-30.
Türkiye İstatistik Kurumu (2018). Uluslararası Seçilmiş Göstergeler.https://biruni.tuik.gov.tr/secilmisgostergeler/degiskenlerUzerindenSorgula.do (Erişim Tarihi: 05.01.2018) https://biruni.tuik.gov.tr/secilmisgostergeler/degiskenlerUzerindenSorgula.do (Erişim Tarihi: 05.01.2018)
World Bank (2018). https://data.worldbank.org/indicator/SL.AGR.EMPL.ZS?end=2016&locations=EU-TR&start=2006 (Erişim Tarihi: 05.01.2018)https://data.worldbank.org/indicator/NV.AGR.TOTL.ZS?end=2016&locations=EU&start=2006 (Erişim Tarihi: 05.01.2018)https://data.worldbank.org/indicator/NV.AGR.TOTL.ZS?end=2016&locations=EU&start=2006 (Erişim Tarihi: 05.01.2018)https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD?end=2016&locations=EU&start=2006 (Erişim Tarihi: 05.01.2018)
Yalçınkaya, N., Yalçınkaya M. H. ve Çılbant, C. (2006). Avrupa Birliği’ne Yönelik Düzenlemeler Çerçevesinde Türk Tarım Politikaları ve Sektörün Geleceği Üzerine Etkisi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 13(2): 97-118.
Yalova, Y.(2007). Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikası ve Türkiye. 1.Baskı, Alp Yayınevi, No:54, Ankara, ss. 183.