Türk Romanında Ermeni Milliyetçiliğinin Uyanışında Amerikan Kolejlerinin Etkisi

Türk eğitim sisteminin gelişmesinde ve modernleşmesinde Batılı eğitim anlayışının ve yabancı okulların etkisi yadsınamaz. Ancak bu yabancı okulların Osmanlı toprakları üzerinde çeşitli emelleri olan devletlerin himayesinde misyoner teşkilatları tarafından kurulduğunu da unutmamak gerekir. Bu yabancı okullar, Batılı emperyalist devletlerin azınlıkları ayaklandırarak Osmanlı Devleti'ni parçalanmanın, etnik milliyetçilik yoluyla İslam birliğini bozmanın bir aracı olarak kullanılmıştır. Amerika ile Osmanlı Devleti arasında 1830'da imzalanan Ticaret Anlaşması, beraberinde eğitim faaliyetlerini de hızlandırır. Bu tarihten itibaren Osmanlı topraklarının değişik bölgelerinde açılan Amerikan okullarında, Ermenilerin milliyetçilik hareketi için yoğun bir çalışma zemini oluşturulur. Harput'ta kurulan Harput Amerikan Koleji'nde Ermeni komitecilerinin yetişmesinde ve Doğu Anadolu'daki Ermeni isyanlarının organize edilmesinde etkili olur. Çalışmamızın giriş kısmında yabancı okulların tarihi gelişimine değinildikten sonra, Türk romanında Amerikan kolejlerinin Ermeni milliyetçiliğini nasıl körüklediğine genel olarak değinilecek ve Kolejli Nereye, Yukarışehir, İsyan Eşiği ve Pervaneler romanlarından hareketle konu detaylandırılacaktır

The Impact of American Colleges on the Armenian Nationalism in Turkish Novel

The impact of the western education understanding and the foreign schools in the development and the modernization of Turkish education system can not be neglected. But it shouldn’t be forgotten that these foreign schools were founded by the missionary organizations under cover of the states which have various desires on the Ottoman territories. These foreign schools were used as an instrument of ruining Islam union through the ethnical nationalism, by arousing the minorities by the western imperialist states

PDF

___

Açıkses, Erdal. “Şark Meselesinin Bir Pratiği Olarak Doğu Anadolu’da Misyonerlik Faaliyetleri”, Doğu Anadolu’da Gü- venlik ve Huzur Sempozyumu, Fırat Üniversitesi, İzmir, 1999.
Büyükkarcı, Süleyman. Türkiye’de Amerikan Okulları, İstanbul: Yelken Basım Yayım, 2004.
Çitçi, Selahattin. Türk Romanında Yabancı Okullar ve Kültürel Değişimdeki Rolleri. İstanbul: Akademi Titiz Yayınları, 2011.
Gümüş, Semih. Roman Kitabı, İstanbul: Adam Yayınları, 1991.
İnalcık, Halil. Tanzimat’ın Uygulanması ve Sosyal Tepkiler Tanzimat, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2012.
Karatay, Hüseyin. İsyan Eşiği, İstanbul: Çıra Yayınları, 2005.
Kocabaşoğlu, Uygur. Kendi Belgeleriyle Anadolu’daki Amerika, İstanbul: Arba Yayınları, 1989.
Onan, Necmettin Halil. Koleji Nereye?, İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 1977.
Polvan, Nurettin. Türkiye’de Yabancı Öğretim, İstanbul: MEB Yayınları, 1952.
Sezer, Ayten. Atatürk Döneminde Yabancı Okullar (1923-1938), Ankara: TTK Yayınları, 1999.
Tek, Müfide Ferit. Pervaneler, (Haz. Recep Duymaz), İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2002.
Ural, Gültekin. Ermeni Dosyası, İstanbul: Kamer Yayınları, 1998.
Ünlü, Şemsettin. Yukarışehir, İstanbul: Remzi Kitabevi, 1986.
Vahapoğlu, M. Hidayet. Osmanlıdan Günümüze Azınlık ve Yabancı Okulları, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, 1990.
Yıldırım, Uğur. Türkiye’de Misyonerlik, İstanbul: Otopsi Yayınları, 2005.