Gazzâlî’ye Göre Her Teorinin Pratik Olması

Ebû Hâmid el-Gazzâlî farklı bilgi ve konularda görüşlerini ifade etmiş çok yönlü bir bilgindir. Çok yönlü olmasının yanı sıra velut bir yazardır. Yeri geldiğinde hakkında görüş belirtmek için farklı eserlerine müracaat etmek gerekir. Ayrıca sistematik ele almadığı birçok konunun ihmal edildiğine işaret edilmelidir ve kuşkusuz bunlardan birisi her ilmin eylem olmasına karşın her eylemin ise bilgi olmayışı öğretisidir. Bu öğretinin etraflıca incelenmemesinin en önemli sâikleri arasında Gazzâlî’nin bilgi-eylem öğretisinin ciddi bir biçimde analize edilmemesidir. Bilgi-eylem ilişkisi hakkında Gazzâlî’nin İhyâu-Ulûmid-dîn eserinde ciddi bir malzeme vardır. Oysaki Gazzâlî felsefesi bağlamında genellikle onun Bağdat dönemi eserlerinin incelemeye tabi tutulduğu gözlenmektedir. Gazzâlî, eyleme bilgi, bilgiye ise fikir yoluyla ulaşıldığı görüşündedir. Bununla beraber Gazzâlî, bilgiden direkt eyleme geçilemeyeceğini ifade eder ve bilgi ile eylem arasına adını hal verdiği üçüncü bir unsur ihdas eder. Netice itibariyle bilgi, hal ve eylem fikrin üç semeresi olacaktır. Gazzâlî, tüm bu unsurların birliğinde ısrar edecektir zira o bir vahdet düşünürüdür.

Anahtar Kelimeler:

Fikir, bilgi, eylem, hal, birlik.

That Every Theory is Practice for al-Ghazali

Abu Hamid al-Gazali is a polymath, who expresses his views on different sciences and topics. Besides, he has written so much. To comment on his views, his different books must be referred to. Many unsystematically tackled themes by al-Ghazali were neglected and one of them is the teaching that every theory is a practice and every practice is not a theory. al-Ghazali’s theory-practice teaching is not comprehensively examined and this is among the most important reasons why this teaching is not seriously analyzed. There are serious sources on the topic in al-Ghazali’s Ihya Ulum al-Din. Mostly is the Bagdad period books examined for al-Ghazali’s philosophy. al-Ghazali is on the view that every practice can be reached through theory and every theory can be reached through the idea. Also, al-Ghazali says it cannot be reached directly from theory to practice and he establishes third teaching which is named as a state. As a conclusion theory, state and practice are all the productions of the idea. Al-Ghazali stresses the unity of all these concepts, for he is a thinker of unity.

Keywords:

Idea, theory, practice, modus, unity.,

PDF

___

Câbirî, Muhammed Âbid, Gazali Düşüncesinin Temel Unsurla- rı ve Çelişkileri, Çev. Mesut Okumuş, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt XLIV (2003) Sayı I.
Câbirî, Muhammed Âbid, Felsefi Mirasımız ve Biz, trc. Said Ay- kut, Kitabevi, İstanbul, 2000.
Gazzâlî, İhyâu-Ulûmid-dîn, Şam, Dârül Feyhâi, 2010.
Gazzâlî, Cevâhirü’l-Kur’ân ve Düreruhu. thk. Dr. Muhammed Necdet El-Muhammed. Şam: Dârul Hadi, 2006.
Griffel, Frank, Gazâlî'nin Felsefi Kelamı, Çevirmen: İbrahim H. Üçer, 2. Baskı, Klasik Yayınları, İstanbul, 2015.
Laoust, Henri, Gazzâlî’nin Siyaset Anlayışı, çev. Rıza Katı, İstan- bul, Pınar Yayınları 2016,
Marx, Karl, Zur Kritik der Hegelschen Rechtsphilosophie. Ein- leitung, Karl Marx Friedrich Engels Werke Band 1 içinde, Hrsg. Institut für Marxismus-Leninismus beim ZK der SED, Berlin, Dietz Verlag, 1972.
Ein Lesebuch içinde, Herausgegeben von Jonas Pfister, Stuttgart, Reclam, 2011, s. 144.
Thesen über Feurbach, s. 533.
Marx, Karl, Thesen über Feurbach, Marx-Engels Werke, Band 3 içinde, Berlin, Dietz Verlag, 1969.
Marx, Karl, Zur Kritik der politischen Ökonomie, Vorrede, Klas- sische Texte der Philosophie Ein Lesebuch içinde, Herausgege- ben von Jonas Pfister, Stuttgart, Reclam, 2011.
Karl Marx, Das Elend der Philosophie Antwort auf Proudhons «Philosophie des Elends», Deutsch von E. Bernstein und K. Kautsky Mit Vorwort und Noten von Friedrich Engels.
Wittgenstein, Ludwig, Tractatus logico-philosophicus Logisch- Philosophische Abhandlung, Frankfurt am Main, Suhrkamp, 2013.