Diyarbakır Sahabeler Türbesi Çini Süslemeleri

Bu makalede Diyarbakır Sahabeler Türbesi çinileri malzeme, teknik ve süsleme özellikleriyle tanıtılmış ve karşılaştırmalarla Anadolu-Türk çini sanatı içerisindeki yeri ortaya konmuştur. Günümüzde iç mekan duvar yüzeylerini kaplayan bu çiniler sıraltı teniğiyle üretilmiş 17. yüzyılın karakteristik örnekleridir. Çinilerde renk tonlarındaki bozulmalar ve sır çatlakları düşük kaliteli bir üretime işaret etmekle birlikte motif ve kompozisyon özellikleri imparatorluğun merkezindeki üslubun bir yansımasıdır. Günümüzde tahribat, hırsızlık gibi nedenlerle bir kısmı ortadan kalkmış bu çinilerin mutlak surette korunması ve onarımının yapılması gereklidir. Aksi takdirde gelecek kuşaklara aktarılamadan yok olup gidecektir.

Anahtar Kelimeler:

Diyarbakır Sahabeler Türbesi, Osmanlı çini sanatı, süsleme, motif, kompozisyon.

The Tile Decorations of Diyarbakır Sahabeler Tomb

In this article, tiles of Diyarbakir Sahabeler Tomb are introduced with qualities of material, technical features and ornamentation, and their place in AnatolianTurkish tile art is determined with comparisons. These tiles, which cover indoor wall surfaces today, having been produced with underglaze technique, are the characteristic examples of 17th Century. Deformation of color tones and glaze cracks shows a low quality production. However, design features reflect the style that was in the center of the Empire. These tiles, some of which have disappeared today because of devastation and theft, must definitely be conserved and restored. Otherwise, they will disappear before they are transferred to future generations.

Keywords:

Diyarbakır Sahabeler Tomb, Ottoman tile art, decoration, design, composition.,

PDF

___

Akar, Azade, “Tezyini Sanatlarımızda Vazo Motifleri”, Vakıflar Dergisi, VIII, 1969: 267-272.
Arlı, Belgin Demirsar & Ara Altun, Anadolu Toprağının Hazinesi Çini Os- manlı Dönemi, Kale Grubu Kültür Yayınları, İstanbul 2008.
Başak, Hatice, Diyarbakır Mezar Taşları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van 2010.
Bizbirlik, Alpay, 16. Yüzyıl Ortalarında Diyarbekir Beylerbeyliği’nde Vakıflar, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2002.
Dayıgil, Feyzullah, “İstanbul Çinilerinde Lale II”, Vakıflar Dergisi, II, 1942: 223-242.
Dayıgil, Feyzullah, “İstanbul Çinilerinde Lale”, Vakıflar Dergisi, I, 1938: 83- 90.
Kılcı, Ali, “Diyarbakır’ın Vakıf Mimari Eserleri ve Vakıfları Üzerine Bazı Notlar”, Medeniyetler Mirası Diyarbakır Mimarisi, Diyarbakır Valiliği Kültür ve Sanat Yayınları, 2011: 19-73.
Raby, Julian, “Diyarbakır: A Rival to Iznik. A Sixteenth Century Tile Industry in Eastern Anatolia”, Istanbuler Mitteilungen, 27-28, 1978: 429-459.
Sinemoğlu, Nermin, “Onaltıncı Yüzyıl Çinilerinde Motif Zenginliği”, Şerare Yetkin Anısına Çini Yazıları, Sanat Tarihi Derneği Yayınları, İs- tanbul 1996: 125-154.
Sözen, Metin, Diyarbakır’da Türk Mimarisi, Diyarbakır Tanıtma ve Turizm Derneği Yayınları, İstanbul 1971.
Tuncer, Orhan Cezmi, Anadolu Kümbetleri II: Beylikler ve Osmanlı Dönemi, Güven Matbaası, Ankara 1991.
Yıldırım, Savaş, “Diyarbakır Yapılarındaki Osmanlı Dönemi Çinilerinin Üretim Yeri ve Tarihlendirmeleri Hakkında Düşünceler”, Erdem, 43, 2005: 119-144.
Yıldız, İrfan, “Diyarbakır Türbeleri”, Medeniyetler Mirası Diyarbakır Mimarisi, Diyarbakır Valiliği Kültür ve Sanat Yayınları, Ankara 2011: 319- 369.
Yılmazçelik, İbrahim, “Osmanlı Hakimiyeti Süresince Diyarbakır Eyaleti Valileri (1516-1838)”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (1), 2000: 233-287.
Yılmazçelik, İbrahim, XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Diyarbakır (1790-1840), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1995.