Yükseköğretim Kurumlarında Karbon Ayak İzinin Belirlenmesi: Iğdır Üniversitesi Örneği

Üniversite yerleşkeleri, bünyesinde her türlü sosyokültürel faaliyetin gerçekleştiği ve öğrencilerin eğitim hayatları boyunca zamanlarının büyük bölümünü geçirdikleri bir yaşam merkezidir. Bu faaliyetler sonucunda yerleşkelerdeki atmosferik sera gazı seviyelerinin artması kaçınılmazdır. Ortaya çıkan sera gazı emisyonlarının belirlenmesinde en yaygın yaklaşımların başında “karbon ayak izi” gelmektedir. Karbon ayak izi, bir organizasyon veya bireyin yaptığı faaliyetler sonucu atmosfere salınan karbon dioksit ve diğer sera gazlarının dolaylı gösterimidir. Bu makale, Iğdır Üniversitesi Şehit Bülent Yurtseven yerleşkesindeki faaliyetlerinden kaynaklanan karbon ayak izi hesaplama aşamalarını ve azaltmaya yönelik önerileri ele almaktadır. Yapılan hesaplamalar, yerleşkenin çeşitli faaliyetlerini kapsamakta ve genel olarak kabul gören emisyon kapsamlarını içermektedir. Yerleşkenin karbon ayak izi hesaplamasında DEFRA kılavuzu kullanılmış ve hesaplama için temel yıl 2022 seçilmiştir. Iğdır Üniversitesi'nin 2022 yılındaki toplam karbon ayak izi yıllık ve alansal bazda, sırasıyla, 3679.66 tCO2e/yıl ve 1.27x10-3 tCO2e/m2 olarak hesaplanmıştır. Bu emisyonlar doğalgaz kullanımı, elektrik tüketimi, ulaşım, su tüketimi ve atık miktarı gibi faktörlerden kaynaklanmaktadır. En büyük emisyon kaynağı doğalgaz tüketimi (%37) olurken, minibüs taşımacılığı kaynaklı emisyonlar (%31) ikinci sırada yer almaktadır. Sonuç olarak, üniversiteler, farklı yetenek ve deneyimlere sahip insanları, gelişmiş araştırma olanakları ve kaynakları bir araya getirerek karbon ayak izinin ölçülmesi, kontrolü ve azaltmasına yönelik yenilikçi yaklaşımların belirlenmesinde önemli bir role sahiptir. Bu makale Iğdır Üniversitesi örneği üzerinden, bir üniversitenin sera gazı envanteri hazırlama sürecini, üniversitenin karbon nötrlüğe ulaşma olasılıklarını ve emisyon azaltma stratejilerini belirlenmesinde literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Sera Gazı Emisyonları, İklim Değişikliği, Doğrudan Emisyon, Dolaylı Emisyon

Determination of Carbon Footprint at Institutions of Higher Education: The Case of the Iğdır University

University campuses are centers of living where all kinds of sociocultural activities take place and where students spend most of their time throughout their education life. As a result of these activities, it is inevitable that atmospheric greenhouse gas levels in campuses will increase. One of the most common approaches for determining greenhouse gas emissions is the "carbon footprint". Carbon footprint is an indirect representation of the carbon dioxide and other greenhouse gases released into the atmosphere as a result of the activities of an organization or individual. This article deals with the calculation stages of the carbon footprint resulting from the activities of Iğdır University Şehit Bülent Yurtseven campus and suggestions for reducing it. The calculations include various activities of the campus, and they contain generally accepted emission scopes. DEFRA guidance was used in the carbon footprint calculation of the campus and the base year for the calculation was 2022. The carbon footprint of Iğdır University in 2022 was calculated as 3679.66 tCO2e/year and 1.27x10-3 tCO2e/m2 on annual and area basis, respectively. These emissions are caused by factors such as natural gas consumption, electricity consumption, transport, water consumption and waste amount. The largest emission source is natural gas consumption (37%), followed by emissions from minibus transportation (31%). In conclusion, universities have an important role to play in identifying innovative approaches to measuring, controlling, and reducing carbon footprints by bringing together people with different skills and experience, advanced research facilities and resources. This article is thought to contribute to the literature in determining the process of preparing a university's greenhouse gas inventory, the possibilities of the university to achieve carbon neutrality and emission reduction strategies through the example of Iğdır University.

Keywords:

Carbon Footprint Greenhouse Gas Emissions, Climate Change, Direct Emission, Indirect Emission,

PDF

___

Agreement, P. (2015, December). Paris agreement. In report of the conference of the parties to the United Nations framework convention on climate change (21st session, 2015: Paris).
Aladag, E. (2023). The Influence of Meteorological Factors on Air Quality in the Province of Van, Turkey. Water, Air, & Soil Pollution, 234(4), 259.
Anonymous, (2023a). https://eskisite.Iğdır.edu.tr/alb%C3%BCm/2023-%C3%BCniversitemizden-bahar-g%C3%B6r%C3%BCnt%C3%BCleri. (Accessed on 10 October 2023).
Anonymous, (2023b). https://www.yurtlarburada.com/Iğdır-universitesi-hakkinda/. (Accessed on 10 October 2023).
Başoğul, Y. (2018). Akademisyen ve İdari Personelin Ekolojik Ve Karbon Ayak İzinin Belirlenmesi: Adıyaman Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Örneği. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 6(3), 464-470.
Binboğa, G., & Aylin, Ü. (2018). Sürdürülebilirlik Ekseninde Manisa Celal Bayar Üniversitesi’nin Karbon Ayak İzinin Hesaplanmasına Yönelik Bir Araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (21), 187-202.
Broecker, W. S. (1975). Climatic Change: Are We on the Brink of a Pronounced Global Warming? Science, 189(4201), 460-463.
Brown, C., Lee, M., & Kim, J. (2019). Sustainable Agriculture and Its Impact on Carbon Emissions. Agriculture and Environmental Science, 17(1), 90-105.
BSI, (2008). Publicly Available Specification PAS 2050:2008. Specification for the assessment of the life cycle greenhouse gas emissions of goods and services. British Standards Institution, London
Chang, T., Wang, Y., & Lee, S. (2018). A Critique on Methodologies Used in Carbon Footprint Calculations. Environmental Science & Technology, 54(22), 13412-13420.
Davis, J., Smith, L., & Roberts, N. (2022). Energy Use and Carbon Footprint Reduction Strategies in Universities. Journal of Environmental Management, 34(2), 200-215.
DEFRA, (2022). Greenhouse gas reporting: conversion factors 2022. https://www.gov.uk/government/publications/greenhouse-gas-reporting-conversion-factors-2022. (Eşirim tarihi 10.10.2023)
Dewi, L., Wibowo, A., & Immanuel, N. (2018). E-census implementation: a case study in naikoten ii, kupang, indonesia. Matec Web of Conferences, 248, 05003. https://doi.org/10.1051/matecconf/201824805003
Doğancılı, O. S., Karaçar, E., & Korkmaz, N. (2019). Sinop Üniversitesi’nin Karbon Ayak İzini Ölçme Üzerine Bir Araştırma. 8 th International Vocational Schools Symposium. UMYOS’19 SİNOP, 11-13 June 2019 Türkiye
Eggleston, H. S., Buendia, L., Miwa, K., Ngara, T., & Tanabe, K. (2006). 2006 IPCC guidelines for national greenhouse gas inventories. https://www.ipccnggip.iges.or.jp/public/2006gl/index.html
European Union, (2019). European Union A European Green Deal. https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_en
Fetting, C. (2020). The European green deal. ESDN report, 53.
Girod, B., & De Haan, P. (2018). Carbon Footprinting in Practice: Recent Trends and Insights. Environmental Science & Technology, 52(5), 2355-2366.
Gökçek, B., Bozdağ, A., & Demirbağ, H. (2019). Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi örneğinde karbon ayak izinin belirlenmesi. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 8(2), 721-730.
Günerhan, S. A., & Günerhan, H. (2016). Türkiye için sürdürülebilir üniversite modeli. Mühendis ve Makina, 57(682), 54-62.
IPCC, (2006). Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories: Volume 5 - Waste. Retrieved from https://www.ipcc-nggip.iges.or.jp/public/2006gl/vol5.html
IPCC, (2007). Climate Change 2007: Synthesis Report. Retrieved from https://www.ipcc.ch/report/ar4/syr/
IPCC, I. (2014). Climate change 2014: Synthesis report. Contribution of working groups I, II and III to the fifth assessment report of the intergovernmental panel on climate change.
IPM, (2021). İstanbul Politikalar Merkezi (İPM) (2021). Türkıye’nın Karbonsuzlaşma Yol Harıtası 2050’de Net Sıfır. https://ipc.sabanciuniv.edu/Content/Images/CKeditorImages/20211026-23105368.pdf
ISO (2006). ISO 14040:2006 - Environmental management - Life cycle assessment - Principles and framework. Retrieved from https://www.iso.org/standard/37456.html
ISO, (2018). International Organization for Standardization https://www.iso.org/search.html?q=14067. (Erişim 10.10.2023)
ISO, (2019). International Organization for Standardization https://www.iso.org/search.html?q=14064. (Erişim 10.10.2023)
Jones, L., Williams, M., & Gupta, R. (2021). Strategies for Reducing Carbon Emissions in Transportation. Transportation Research, 30(2), 150-167.
Karakaya, H. (2019). Enerji kaynaklı karbon ayak izinin hesaplanması: Batman Üniversitesi örneği. I. Uluslararası Harran Multidisipliner Çalışmalar Kongresi, 8-10 Mart 2019, Şanlıurfa, Türkiye
Kim, H., Choi, S., & Park, J. (2019). Impact of University Transportation Systems on Carbon Footprint. Transportation Research Part D, 28(3), 22-38.
Kumaş, K., Akyüz, A. Ö., Zaman, M., & Güngör, A. (2019a). Sürdürülebilir bir çevre için karbon ayak izi tespiti: MAKÜ Bucak Sağlık Yüksekokulu örneği. El-Cezeri, 6(1), 108-117.
Kumaş, K., Akyüz, A., & Güngör, A. (2019b). Burdur mehmet akif ersoy üniversitesi bucak yerleşkesi yükseköğretim birimlerinin karbon ayak izi tespiti. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 8(2), 1277-1291.
Lee, S., Kim, M., & Park, H. (2018). Carbon Emissions from University Food Services and Waste Management: A Case Study. Journal of Waste Management, 44(12), 2409-2420
Martínez‐Zarzoso, I., Bengochea-Morancho, A., & Morales-Lage, R. (2007). The impact of population on co2 emissions: evidence from european countries. Environmental and Resource Economics, 38(4), 497-512. https://doi.org/10.1007/s10640-007-9096-5
Ömer, E., Parlakay, O. P., Hilal, M., & Bozhüyük, B. (2017). Ziraat Fakültesi akademisyenlerinin ekolojik ayak izinin belirlenmesi: Mustafa Kemal Üniversitesi örneği. Journal of Agricultural Faculty of Gaziosmanpaşa University (JAFAG), 34(2), 138-145.
Protocol, G. G. (2011). Greenhouse gas protocol. Sector Toolsets for Iron and Steel-Guidance Document.
Protocol, K. (1997). Kyoto protocol. UNFCCC Website. Available online: http://unfccc. int/kyoto_protocol/items/2830. php (accessed on 1 January 2011).
Protocol, M. (1987). Montreal protocol on substances that deplete the ozone layer. Washington, DC: US Government Printing Office, 26, 128-136.
Seyhan, A. K., & Çerçi, M. (2022). IPCC Tier 1 ve DEFRA Metotları ile Karbon Ayak İzinin Belirlenmesi: Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi’nin Yakıt ve Elektrik Tüketimi Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 26(3), 386-397.
Sıleybi, L. (2023). Harran Üniversitesi Osmanbey Kampüsü Karbon Ayak İzinin Hesaplanması. Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Çevre Mühendisliği Anabilim Dalı (Yüksek Lisans Tezi). Şanlıurfa, Türkiye.
Smith, J., Miller, K., & Johnson, S. (2022). Renewable Energy Transition in Energy Sector: Implications on Carbon Emissions. Journal of Environmental Studies, 25(4), 320-335.
Thompson, M., Kelly, R., & Green, F. (2021). Green Construction in University Campuses and Its Impact on Carbon Emissions. Journal of Sustainable Construction, 19(1), 45-60.
Tırınk, S., & Öztürk, B. (2023). Evaluation of PM10 concentration by using Mars and XGBOOST algorithms in Iğdır Province of Türkiye. International Journal of Environmental Science and Technology, 20(5), 5349-5358.
Toröz, A., (2015). Gemi Kaynaklı Atıkları Alan ve Atık kabul tesisinde karbon ayak izinin belirlenmesi, İstanbul Teknik Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
Truong, V. & Saunders, S. (2022). Guest editorial. Journal of Social Marketing, 12(1), 1-4. https://doi.org/10.1108/jsocm-12-2021-246
UNDP, (2021). https://www.undp.org/tr/turkiye/press-releases/undp-turkiyenin-2053-yilina-kadar-net-sifir-rotasi-cizmesine-destek-veriyor
UNFCCC (2015). Paris Agreement. Retrieved from https://unfccc.int/process-and-meetings/the-paris-agreement/the-paris-agreement
UNFCCC, (1992). Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi, Rio de Janeiro, Brezilya
Wang, Y., Lin, T., & Liu, Z. (2020). Carbon Footprint Awareness Among University Students: An Experimental Study. Journal of Environmental Education, 31(4), 350-364.
Wiedmann, T., & Lenzen, M. (2018). Environmental and social footprints of international trade. Nature Geoscience, 11(5), 314-321.
Wiedmann, T., & Minx, J. (2008). A Definition of ‘Carbon Footprint’. In Ecological Economics Research Trends, 1-11. Nova Science Publishers.
Williams, S., Clark, D., & Zhao, L. (2020). Industrial Processes and Carbon Footprint: An Efficiency Analysis. Journal of Industrial Ecology, 28(3), 410-422.
Yaka, İ. F., Koçer, A., & Güngör, A. (2015). Akdeniz üniversitesi sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu karbon ayak izinin tespiti. Makine Teknolojileri Elektronik Dergisi, 12(3), 37-45.
Yavuz, A. B., Osman, K., & Yaniktepe, B., (2023). Karbon ayak izi tespiti: Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi örneği. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 12(4), 1-1.
Yüksel, Ş. B. (2017). Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Çalışanlarının Karbon Ayak İzi Saptanması. Ankara Üniversitesi, Tıp Fakültesi. Aile Hekimliği Anabilim Dalı. Tıpta Uzmanlık Tezi. Ankara, Türkiye.