Doğu Anadolu Bölgesi İllerine ait Hayvan Varlıklarının Basit Uyum Analizi ile İncelenmesi

Basit uyum analizi, iki kategorik değişken ve bu değişkenlerin kategorileri arasındaki ilişkinin belirlenmesinde kullanılan yöntemlerden birisidir. Çapraz tabloları daha detaylı analiz etme, analiz sonuçlarını analitik ve grafiksel olarak gösterme ve sonuçları kolaylıkla yorumlama bakımından tercih edilmektedir. Günümüzde ülke refah seviyesini belirleyen önemli göstergelerden biri de kişi başı hayvansal ürün tüketimi olmasıdır. Türkiye’de Doğu Anadolu Bölgesinin tarım ve hayvancılık bakımından iyi bölgelerden bir olması nedeniyle bölge hayvancılık (sığır, koyun ve keçi) potansiyeli basit uyum analizi ile incelenmiştir. Bu doğrultuda, bölge illeri hayvancılık verileri TÜİK’in resmi internet adresinden alınmış ve analiz edilmiştir. Toplam değişkenliğin %18.9’u birinci boyut, %5.9’u ise ikinci boyut tarafından açıklanmış ve bu iki boyutun birlikte varyansı açıklama oranı %24.8 olarak bulunmuştur. Buna göre Ardahan, Kars ve Erzincan sığır yetiştiriciliği, Ağrı, Erzurum, Iğdır ve Van koyun yetiştiriciliği, Bitlis, Bingöl, Hakkâri ve Tunceli ise Keçi yetiştiriciliği ile ülke hayvancılık sektörüne önemli bir katkı sağladığı gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Hayvancılık, kategorik değişken, özdeğer, uyum analizi

Examination of Animal Assets of Eastern Anatolia Region Provinces with Simple Correspondence Analysis

Simple correspondence analysis is one of the methods used in determining the relationship between two categorical variables and their categories. It is preferred in terms of analyzing the cross tables in more detail, showing the analysis results analytically and graphically and interpreting the results easily. Today, one of the important indicators determining the welfare level of the country is the consumption of animal product per person. Due to be one of the good areas of Eastern Anatolia Region in terms of agriculture and animal farming in Turkey, potential (cattle, sheep and goats) of livestock of the region were examined by a simple correspondence analysis. In this direction, the livestock data of the provinces of the region were taken from the official internet address of TURKSTAT and analyzed. 18.9% of the total variability was explained whit the first dimension and 5.9% whit the second dimension, and the variance explanation rate of these two dimensions was found to be 24.8%. Accordingly, it has been observed that Ardahan, Kars and Erzincan made an important contribution to the country's livestock sector with cattle breeding, Ağrı, Erzurum, Iğdır and Van sheep breeding, Bitlis, Bingöl, Hakkâri and Tunceli goat breeding.

Keywords:

Farming, categorical variable, inertia, correspondence analysis,

PDF

___

Alpar R, 2011. Uygulamalı Çok değişkenli İstatistiksel Yöntemler. Detay Yayıncılık, ss.355-382, Ankara-Türkiye.
Anderson EB, 1994. The Statistical Analysis of Categorical Data. Springer-Verlag, pp.362-402, Berlin-German.
Başpınar E, Mendeş M, 2000. İki Yönlü Tablolarda Uyum Analizi Tekniğinin kullanımı. Tarım Bilimleri Dergisi, 6 (2): 98-106.
Blasius J, Greenacre M, 1998. Visualization of Categorical Data. Academic Press, pp.107-311, San Diego-USA.
Chou RJ, 1994. Multivariate Analysis and Its Application. Institute of Mathematical Statistics, pp. 195-210, California-USA.
Clausen SE, 1998. Applied correspondence analysis: An introduction. Sage Publications, p.80, California-USA.
Devillers J, Karcher W, 1991. Applied Multivariate Analysis in SAR and Environmental Studies. Springer-Science+Business Medai, pp.1-33, Dordrecht-Netherlands.
Eygü H, Özçomak MS, 2018. Multivariate Statistical Quality Control Based on Ranked Set Sampling. Asian Social Science, 14 (1): 1-10.
Gifi A, 1990. Nonlinear Multivariate Analysis. John Willey and Sons ltd., p.579, West Sussex-England.
IBM SPSS Statistics 21, 2012. IBM base 10.0 for windows. 64-bit edition. IBM Corporation and other, Chicago.
Keskin S, Gürbüz F, 2001. İki Yönlü Tablolarda Basit Uygunluk (Correspondence) Analizi. Biyoteknoloji (Kükem) Dergisi, 25 (2): 77-83.
Keskin S, 2001. Çoklu Uyum Analizi ve Bir Uygulaması. Tarım Bilimleri Dergisi, 7 (4): 91-95.
Morrison JA, Balcombe K, Bailey A, Klonaris S, Rapsomanikis G, 2003. Expenditure on Different Categories of Meat in Greece: The Influence of Changing Tastes. Agricultural Economics, 28 (2): 139-150.
Özdamar K, 2010. Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi-2 (Çok Değişkenli Analizler), Kaan Kitapevi, ss.445-482, Eskişehir-Türkiye.
Polat M, 2017. Hayvancılık Sektörünün TRA2 Bölgesinin Ekonomik Kalkınması Üzerine Etkileri. International Journal of Social Sciences and Education Research, 3 (2): 2149-5939.
Tosun D, Demirbaş N, 2012. Türkiye’de Kırmızı Et ve Et Ürünleri Sanayiinde Gıda Güvenliği Sorunları ve Öneriler. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 26 (1): 93-101.
TÜİK, 2019.Türkiye İstatistik Kurumu veri tabanı, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=101&locale=tr (Erişim Tarihi: 25.12.2019).