Samsun’un Terme İlçesinde Bulunan Serenderlerin Günümüzdeki Durumları

Bu çalışmada kültürel bir değere sahip olan ve zamanla unutulmaya yüz tutan serenderlerin günümüzde hangi amaçla kullanıldığına ve ne durumda bulunduğuna yer verilmektedir. İnsanların köyleri terk ederek şehirlere yerleşmesi, teknolojinin gelişmesi ve bu yapıları yapanların sayısının azalması gibi nedenlerden dolayı serenderler giderek işlevini yitirmektedir. Karadeniz bölgesinde çokça görülen bu yapılar insanlara birçok alanda yardımcı olmaktadır. İnsanların emek vererek ürettikleri mısır, fındık, fasulye, gibi birçok ürünü depolayarak uzun süre korunabilmesine olanak sağlamaktadır. Yapının, taşıdığı özellikler sayesinde ürünler nemden, yağıştan ve zararlı hayvanlardan korumaktadır. Ahşap yapıların yerini beton yapılara bıraktığı bir dönemde yaşamaktayız. İnsanlar bu ve benzeri nedenlerle serenderleri yıkarak veya çürümeye terk ederek zaman içinde unutulup yok olmalarına neden olmaktadır. Kültürümüzden izler taşıyan bu yapıların günümüzde ne durumda olduğunu, işlevine devam edip etmediğine dair bilgi edinilmek amaçlanmıştır. Çalışmamızda Samsun Terme ilçesinde bulunan 17 adet serender yerinde tespit yöntemiyle incelenmiştir. Ulaştığımız bulgular neticesinde serenderlerin günümüzde sayısının azaldığı ve çoğu serenderin işlevini yitirdiği gözler önüne serilmektedir. Konuyla ilgili fazla kaynak bulunamamasından dolayı giriş kısımları yetersiz görülebilir. Seren sahiplerinin çoğunun şahsi bilgilerinin vermek istememesinden dolayı bulgular kısmında kişisel bilgilere yer verilememiştir. Sonuç ve değerlendirme kısmında yapıların devamlılık kazandırılması ve gelecek nesillere aktarılabilmesi için neler yapılması gerektiğine değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Serender, Aşap Yapı, Geleneksel Yapı, Terme

Current Situation of Serenders in Samsun's Terme District

This study investigates for which the serenders, which have a cultural value and are about to be forgotten over time, are used today and their condition are discussed. Serenders are gradually losing their functions due to reasons such as people leaving the villages and settling in cities, the development of technology and the decrease in the number of people who build these structures. These structures, which are common in the Black Sea region, help people in many areas. Serenders allow people to preserve many products such as corn, hazelnuts and beans that they produce with great effort, for a long time. Thanks to the features of the structure, the products are protected from moisture, precipitation and harmful animals. Since we live in a period where wooden structures are replaced by concrete structures, people destroy the structures or leave them to rot due to migration, causing them to be forgotten and destroyed over time. It is aimed to obtain information about the current state of these structures, which bear traces of our culture, and whether they continue to function. In our study, 17 serenders in Samsun Terme district were examined by on-site detection method. As a result of our findings, we observe that the number of serenders has decreased today and most serenders have lost their functions. Since there are not many resources on the subject, the introduction parts may seem inadequate. Since Serender owners did not want to give their personal information, personal information was not included in the findings section. In the conclusion and evaluation section, it is mentioned what needs to be done to ensure the continuity of the buildings and to pass them on to future generations.

Keywords:

Serender, Wooden Building, Traditional Building, Terme,

PDF

___

Referans1: Aksoylu, Kamil. Karadeniz Deyince. İstanbul:İletişim Yayınları, 1-2. Basım, 2012.
Referans2: Aran, Kemal. Barınaktan Öte Anadolu Kır Yapıları. İstanbul: Ofset Yapımevi, 3. Basım, 2000.
Referans3: BenaventeCuellas, Andrea. “El hórreo a lo largo del caminoprimitivo a Santiago”, Proyecto Fin de Carrera / Trabajo Fin de Grado, E.T.S. ArquitecturaUPM (2018),3137.
Referans4: BujandaMiguel, Marta. "ZnačılnostıKoruznjakaInNjegoveRazlıčıce V Evropı", AR Arhitektura, Raziskave 14/1 (2014), 27-36.
Referans5: Demir, Necati.”Serendi/Serender Kelimesi Üzerine”.Türk Dili Dergisi 85/617 (2003), 443-447.
Referans6: Karpuz, Haşim “'Serander' ve 'Loft': Türk ve Norveç Halk Mimarîsinde Eşdeğerli İki Yapı”.ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi 1/19 (1999), 71-82.
Referans7: Özgel Felek, Seval. “Doğu Karadeniz Yerel Mimariye Ait Serender ve Dünya’ dan Benzer Yapılar”.Karadenizİncelemeleri Dergisi 14/28 (2020), 525-546.
Referans8: Özgüner, Orhan. Köyde Mimari Doğu Karadeniz.Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları, 12. Basım, 1970.
Referans9: Sözen, Metin – Eruzun, Cengiz. Anadolu’da Ev ve İnsan.İstanbul: Emlak Bankası,1.Basım, 1992.
Referans10: Sümerkan, Mustafa Reşat.BiçimlendirenEtkenler Açısından Doğu Karadeniz Kırsal Kesiminde Geleneksel Evlerin Yapı Özellikleri. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 1990.
Referans11: Şensoy, Selda. Al -Kukoğlu, Sibel.”DoğuKaradeniz Kırsal Mimari Örneği Serenderleri Ekolojik ve Sürdürülebilirlik Bağlamında İncelenmesi”. İnönü Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi 10/21 (2020), 25-44.
Referans12: KTB, Kültür Turizm Bakanlığı. “Rize İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü” Erişim 22 Kasım 2022.https://rize.ktb.gov.tr
Referans13: KTB, Kültür Turizm Bakanlığı. “Giresun İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü”. Erişim 22 Kasım 2022. https://giresun.ktb.gov.tr
Referans14: TDK, Türk Dil Kurumu Sözlükleri.”Serender Nedir?”. Erişim 12 Aralık 2022. https://sozluk.gov.tr
Referans15: Türkçe Etimoloji Sözlüğü. “Serender Nedir?”. Erişim 11 Kasım 2022.https://www.etimolojiturkce.com/kelime/serander
Referans16: Wikipedia. “Cabacerio Nedir?”. Erişim 13 Aralık 2022. https://pt.wiktionary.org/wiki/cabaceiro
Referans17: Open Edition Books. “Espigueiros”. Erişim 13 Aralık 2022.https://books.openedition.org/etnograficapress/6642
Referans18: CyclingCenturies.”Horreo Nedir?”. Erişim 13 Aralık 2022. https://www.cycling-centuries.com/what-is-an-horreo
Referans19: Sollidlaft. “Loft Nedir?”. Erişim 13 Aralık 2022. https://www.sollidlaft.no/?page_id=152