KUVVETLER AYRILIĞININ PARLAMENTER SİSTEMDE SİYASAL PARTİLERİN FAALİYETLERİNE ETKİSİ

Siyasal düşünce tarihinde Montesquieu’nün adıyla özdeştirilen kuvvetler ayrılığı ilkesi, 1789Amerikan ve 1791 Fransız Anayasalarından başlayarak pek çok pozitif hukuk belgesindedüzenlenmiştir. Çağdaş anayasa hukukunun temelini oluşturan bu ilkenin hukuki niteliğinin yanısıra siyasi nitelik taşıdığını belirtmek gerekir.Kuvvetler ayrılığı ilkesi, devlet niteliği taşıyan her siyasi toplulukta birbirinden farklı kuvvetlerinbulunduğu ve bu kuvvetlerin yasama, yürütme ve yargı olarak üçe ayrılabileceği ve özgürlükleringüvence altına alınabilmesi için bu üç kuvvetin de ayrı, bağımsız organlara verilmesi gerektiğitemeline dayanmaktadır.Modern anlamda siyasal partiler, kuvvetler ayrılığı ilkesinden çok daha uzun bir süre sonra ortayaçıkmıştır. Tarihte ilk siyasi partiler, Batı’da 19. yüzyılda; önce ABD’nde, sonra İngiltere’de ortayaçıkmışlardır. Siyasi partiler ile ilgili uzun süre hukuki düzenleme yapılmamış; ancak, II. DünyaSavaşı’ndan sonra Anayasalarda siyasi partiler ile ilgili düzenlemelere yer verilmiştir.Saf kuvvetler ayrılığı teorisi ile uyumlu bir siyasal rejim örneğine günümüzde rastlamak mümkündeğildir. Çünkü, bu teorinin ileri sürüldüğü tarihlerde henüz modern siyasal partiler mevcut değildi.İktidarla ilgili sorunlar, daha çok kurumsal nitelikteydi. Değişik organlar ve bunlar arasındaki yetkive ilişkiler, kuvvetler ayrılığı ile dengeye oturtulabiliyordu. Günümüzde ise siyasal yaşama yönveren siyasal partilerdir ve kurumlar, bunlara sadece biçimsel bir çerçeve sağlamaktadır.Bu çalışmamızda önce kuvvetler ayrılığı ilkesinin tanımı ve pozitif ilkelere geçişine yer vereceğiz.Çalışmamızın ikinci bölümünde ise Kuvvetler ayrılığı ilkesine göre hükümet sistemleri konusunuinceleyeceğiz. Üçüncü bölümde ise Kuvvetler ayrılığının parlamenter sistemde siyasal partilerinfaaliyetlerine etkisi konusunu irdeleyip sonuca ilişkin izlenimlerimiz ile çalışmamızınoktalayacağız.

___

  • AKAD, Mehmet- DİNÇKOL, Vural, Bihterin(2012), Genel Kamu Hukuku, DER Yayınları, Gözden Geçirilmiş 7. Basım, İstanbul