Şeyma KAYA, Orhan KAYA, Muhammed Emin SOYDAN

Üniversite Öğrencileri Örnekleminde Toplumsal Cinsiyet Algısı ile Adil Dünya İnancı Arasındaki İlişkiler

Bu çalışmanın temel amacı üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet tutumu ile adil dünya inançlarının bazı demografik değişkenlere göre incelenmesidir. Bu doğrultuda araştırmada nicel tarama yöntemlerinden biri olan ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Çalışmanın evrenini üniversitelerde öğrenim gören öğrenciler oluşturmaktadır. Çalışmada veriler çevirimiçi olarak toplanmıştır. Katılımcılar 140 (% 56.4) kadın, 108 (% 43.6) erkek olmak üzere 248 bireyden oluşturulmuştur. Çalışma kapsamında bazı demografik sorularla beraber adil dünya inancı ölçeği ve toplumsal cinsiyet rolleri tutum ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen analizlerin sonucunda erkeklerin kadınlara göre daha geleneksel olduğu bulunmuştur. Diğer taraftan baba kaybı yaşayan bireylerin diğerlerine göre toplumsal cinsiyet açısından daha geleneksel oldukları ve adil dünya inançlarının daha düşük olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca ekonomik gelir arttıkça toplumsal cinsiyet bakımından bireylerin daha geleneksel oldukları ve adil dünya inançlarının yüksek olduğu bulunmuştur. Son olarak ekonomik durumun adil dünya inancı düzeyi ile toplumsal cinsiyet tutumu arasında aracı bir rol oynadığı tespit edilmiştir. Çalışma kapsamında ulaşılan sonuçlar ilgili alanyazın ışığında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

toplumsal cinsiyet, adil dünya, ebeveyn kaybı, geleneksel, eşitlik

Relationships Between Gender Perception and Just World Belief in The Sample of University Students

The main purpose of this study is to examine the gender attitudes and just world beliefs of university students according to some demographic variables. In this direction, the relational survey model, one of the quantitative survey methods, was used in the research. The sample of the study consists of students studying at universities. In the study, data were collected online. Participants comprised 248 individuals, 140 (56.4%) female and 108 (43.6%) male. In the study, along with some demographic questions, the belief in a just world scale and gender roles attitude scale were used. As a result of the analysis, men were found to be more traditional than women. On the other hand, it has been determined that individuals who have lost a father are more traditional in terms of gender and have a lower belief in a just world than others. In addition, it has been found that individuals became more traditional in terms of gender and their belief in a just world got higheras the economic income increased. Finally, it was revealed that the financial situation played a mediating role between the level of belief in a just world and the gender attitude. The results obtained within the scope of the study were discussed in light of the relevant literature.

Keywords:

just world, gender, loss of parents, traditional, equality,

PDF

___

Alptekin, D. (2014). Çelişik duygularda toplumsal cinsiyet ayrımcılığı sorgusu:üniversite gençliğinin cinsiyet algısına dair bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32, 203-211.
Altuntaş, O., & Altınova, H. H. (2015). Toplumsal cinsiyet algısı ile sosyo-ekonomik değişkenler arasındaki ilişkinin belirlenmesi.Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkishor Turkic, 10(6), 83-100. https://doi.org/10.7827/turkishstudies.7674
Arditti, J. A., Godwin, D. D., & Scanzoni, J. (1991). Perceptions of parenting behavior and young women’s gender role traits and preferences. Sex Roles, 25(3–4), 195–211. https://doi.org/10.1007/bf00289854
Aşılı, G. (2001). Üniversite öğrencilerinin cinsiyet rolleri ve ego durumları arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi.
Aylaz, R., Güneş, G., Uzun, Ö., & Ünal, S. (2014). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rolüne yönelik görüşleri. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 23(5), 183-189.
Bandura, A. (1971). Vicarious and self-reinforcement processes. The Nature of Reinforcement, 228278.
Baykal, S. (1988). Üniversite öğrencilerinin cinsiyet rolleri ile ilgili kalip yargilarinin bazi değişkenler açisindan incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
Bronfenbrenner, U., Alvarez, W. F., & Henderson, C. R. (1984). Working and Watching: Maternal Employment Status and Parents’ Perceptions of Their Three-Year-Old Children. Child Development, 55(4), 1362. https://doi.org/10.2307/1130006
Burt, K. B., & Scott, J. (2002). Parent and adolescent gender role attitudes in 1990s Great Britain. Sex Roles: A Journal of Research, 46(7-8), 239–245. https://doi.org/10.1023/A:1019919331967
Correia, I., & Dalbert, C. (2008). School bullying: belief in a personal just world of bullies, victims and defenders. European Psychologist, 13(4), 248-254.
Correia, I., Alves, H., Morais, R., & Ramos, M. (2015). The legitimation of wife abuse among women: The impact of belief in a just World and gender identification. Personality and ındividual differences, 76, 7-12.
Çabuk, S. (2013). Psikografik bir pazar bölümlendirme değişkeni olarak cinsiyet kimliği: tüketim araştirmalarinda cinsiyet kimliği kavramının incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(2), 27-40.
Dalbert, C. (1999). The world is more just for me than generally: About the personal belief in a just world scale's validity. Social Justice Research, 12(2), 79-98.
Damarlı, Ö. (2006). Ergenlerde toplumsal cinsiyet rolleri, bağlanma stilleri ve benlik kavramı arasındaki ilişkiler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
Dökmen, Y. Z. (2004). Toplumsal cinsiyet sosyal psikolojik açıklamalar, Sistem Yayıncılık.
Eckhardt, C. I.,Samper, R., Suhr, L., & Holtzworth-Munroe, A. (2012). Implicit attitudes toward violence among male perpetrators of intimate partner violence: A preliminary investigation. Journal of Interpersonal Violence, 27(3), 471–491. https://doi.org/10.1177/0886260511421677
Erdem M., (2008). Öğretmenlere göre kamu ve özel liselerde iş yaşamı kalitesi ve örgütsel bağlılıkla ilişkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
Esen, E., Soylu, Y., Siyez, D. M., & Demirgürz, G. (2017). Üniversite öğrencilerinde toplumsal cinsiyet algısının toplumsal cinsiyet rolü ve cinsiyet değişkenlerine göre incelenmesi. E-International Journal of Educational Research, 8(1).
Fast, I. (1993). Aspects of early gender development: A psychodynamic perspective. The Psychology of Gender, 173-193.
Foley, L. A., & Pigott, M. A. (2000). Belief in a just world and jury decisions in a civil rape trial. Journal of Applied Social Psychology, 30(5), 935–951. https://doi.org/10.1111/j.1559-1816.2000.tb02504.x
Göregenli, M. (2003). Şiddet, kötü muamele ve işkenceye çocuklarda değerlendirmeler, tutumlar ve deneyimler, İşkencenin Hukukçuların Rolü Projesi Raporu.
Göregenli, M. (2012). Temel kavramlar: Önyargı, kalıpyargı ve ayrımcılık. K. Çayır ve M. A. Ceyhan, (Ed.), Ayrımcılık: Çok boyutlu yaklaşımlar içinde (17-29). Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Göregenli, M. (26 Kasım 2010). Şiddet ve işkencenin meşrulaştırılması sürecinin sosyal psikolojik arka planı. Enternasyonal Forum. Erişim Tarihi: 1 Nisan 2022, http://www.enternasyonalforum.net/konular/siddet-ve-iskencenin-mesrulastirilmasi-suerecinin-sosyal-psikolojik-arka-plani.4504/
Gül, H.,ve Oktay, E. (2009). Türkiye ve dünya’da kadınların çalışma hayatında yaşadıkları cam tavan algıları üzerine kavramsal bir çalışma. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9(18), 421-436.
Günay, G., & Bener, Ö. (2011). Kadınların toplumsal cinsiyet rolleri çerçevesinde aile içi yaşamı algılama biçimleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 15(3), 157-171.
Güvenç, G. (1996). Kız ve erkek üniversite öğrencilerinin aile içi etkileşime ilişkin algıları ile toplumsal cinsiyet rolüne ilişkin tutumları.3P Dergisi 4 (1), 34–40.
Hafer, C. L., Bègue, L., Choma, B. L., & Dempsey, J. L. (2005). Belief in a just world and commitment to long-term deserved outcomes. Social Justice Research, 18(4), 429–444. https://doi.org/10.1007/s11211-005-8569-3
Hayes, R. M., Lorenz, K., ve Bell, K. A. (2013). Victim Blaming Others: Rape Myth Acceptance and the Just World Belief. Feminist Criminology, 8(3), 202–220. https://doi.org/10.1177/1557085113484788
Hofstede, G. (1980). Culture and Organizations. International Studies of Management ve Organization, 10(4), 15–41. https://doi.org/10.1080/00208825.1980.11656300
Hofstede, G. J., & Minkov, M. (2010). Culturasy Organizaciones: Software mental: cooperación intercultural y su importancia para la supervivencia. McGraw-Hill.
Holmes, M. (2007). What is gender? Sociological approaches.Sage.
Idisis, Y., Ben-David, S., & Ben-Nachum, E. (2007). Attribution of blame to rape victims among therapists and non-therapists. Behavioral Sciences ve the Law, 25(1), 103–120. https://doi.org/10.1002/bsl.721
Jost, J. T., & Banaji, M. R. (1994). The role of stereotyping in system-justification and the production of false consciousness. British Journal of Social Psychology, 33(1), 1–27. https://doi.org/10.1111/j.2044-8309.1994.tb01008.x
Jost, J. T., & Hunyady, O. (2005). Antecedents and consequences of system-justifying ideologies. Current Directions in Psychological Science, 14(5), 260–265. https://doi.org/10.1111/j.0963-7214.2005.00377.x
Kağıtçıbaşı, Ç. (2005). Yeni İnsan ve İnsanlar. Evrim Yayınları.
Kahraman, L., Kahraman, A. B., Ozansoy, N., Akıllı, H., Kekillioğlu, A., & Özcan, A. (2014). Nevşehir hacı bektaş veli üniversitesi toplumsal cinsiyet algısı araştırması. Turkish Studies, 9(2), 811-831.
Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayıncılık.
Kim, E., & Park, H. (2018). Perceived gender discrimination, belief in a just world, self-esteem, and depression in Korean working women: A moderated mediation model. Women's Studies International Forum, 69, 143–150. https://doi.org/10.1016/j.wsif.2018.06.006
Kodan, S. (2013). Evli bireylerin evlilik kalitesi toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları ve yaşam doyumları arasındaki ilişkilerin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
Kristiansen, C. M., & Giulietti, R. (1990). Perceptions of wife abuse: Effects of gender, attitudes toward women, and just-world beliefs among college students. Psychology of Women Quarterly, 14(2), 177–189. https://doi.org/10.1111/j.1471-6402.1990.tb00013.x
Laqueur, T. (1992). Making sex: Body and gender from the Greeks to Freud. Harvard University Press.
Larsen, K. S., & Krumov, K. (2013). The relationship between men and women: Culture, sex and gender. Advances in international psychology: Research approaches and personal dispositions, socialization processes and organizational behavior, 267-302.
Lerner, M. J. (1980). The belief in a just world: A fundamental delusion. NY: Plenum Press.
Lott, B., & Maluso, D. (1993). The social learning of gender.Içinde A. E. Beall ve R. J. Sternberg (Eds.), The psychology of gender (s. 99–123). Guilford Press.
Mahaffy, K. A., & Ward, S. K. (2002). The Gendering of Adolescents’ Childbearing and Educational Plans: Reciprocal Effects and the Influence of Social Context. Sex Roles, 46(11/12), 403–417. https://doi.org/10.1023/a:1020413630553
Mårtensson, E., Björklund, F., & Bäckström, M. (2019). Privilege is invisible to those who have it: some evidence that men under estimate the magnitude of gender differences in income. Current Research in Social Psychology, 27, 1-8.
Martin, C. L. (2012). Cognitive theories of gender development. In The developmental social psychology of gender (pp. 105-136). Psychology Press.
O'Connor, W. E., Morrison, T. G., McLeod, L. D., & Anderson, D. (1996). A meta-analyticreview of the relationship between gender and belief in a justworld. Journal of Social Behavior and Personality, 11(1), 141-148.
Öngen, B., & Aytaç, S. (2013). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları ve yaşam değerleri ilişkisi. Sosyoloji Konferansları. No: 48: 1-18
Planalı, G. Ö., & Uçar, G. K. (2021). Erkeklerin toplumsal cinsiyet ve şiddete ilişkin örtük çağrışımlarının demografik özellikler ve adil dünya inancı perspektifinden incelenmesi. Nesne Dergisi, 9(21), 572-586.https://doi.org/10.7816/nesne-09-21-06
Powell, G. N., & Greenhaus, J. H. (2009). Sex, Gender, and Decisions at the Family → Work Interface. Journal of Management, 36(4), 1011–1039. https://doi.org/10.1177/0149206309350774
Rosenkrantz, P., Vogel, S., Bee, H., Broverman, I., ve Broverman, D. M. (1968). Sex-role stereotypes and self-concepts in college students. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 32(3), 287–295. https://doi.org/10.1037/h0025909
Strömwall, L. A., Alfredsson, H., & Landström, S. (2012). Blame attributions and rape: Effects of belief in a just world and relationship level. Legal and Criminological Psychology, 18(2), 254–261. https://doi.org/10.1111/j.2044-8333.2012.02044.x
Şirvanlı Ö. D. (1992) Annenin çalışma durumu ve ebeveynin benimsediği cinsiyet rolü değişkenlerinin çocuğun cinsiyet özelliklerine ilişkin kalıp yargılarının gelişimi üzerindeki rolleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
Trommsdorff, G., & Iwawaki, S. (1989). Students’ Perceptions of Socialisation and Gender Role in Japan and Germany. International Journal of Behavioral Development, 12(4), 485–493. https://doi.org/10.1177/016502548901200405
Vatandaş, D. (2011). Toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rollerinin algılanışı. İstanbul Journal of Sociological Studies, 0(35), 29-56.
Vefikuluçay, D., Demirel, S., Taşkın, L., & Eroğlu, K. (2007). Kafkas Üniversitesi son sınıf öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin bakış açıları Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 14 (2), 12–27.
Watson, J., 6 Newby, R. (2005). Biological sex, stereotypical sex‐roles, and SME owner characteristics. International Journal of Entrepreneurial Behavior ve Research, 11(2), 129–143. https://doi.org/10.1108/13552550510590545
Yancı, F., & Polat, A. Ö. (2019). Tecavüze ilişkin tutumların tecavüz mitleri, adil dünya inancı, cinsiyet rolleri ve demografik değişkenler açısından incelenmesi. Kadın Araştırmaları Dergisi, 1(18), 31-50.
Yazıcı, M. (2016). Değerler ve toplumsal yapıda sosyal değerlerin yeri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 209-223.
Zeyneloğlu, S. (2008). Ankara’da hemşirelik öğrenimi gören üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
Zeyneloğlu, S., & Terzioğlu, F. (2011). Development and psychometric properties gender roles attitude scale. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(40), 409-420.