KUTADGU BİLİG’DE YER ALAN KALIP SÖZLER ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME
Türk dili, VIII. Yüzyılda Orhun Yazıtları olarak bilinen taşlara yazılan ilk yazılı belgelerini ortaya koymuş büyük bir dildir. Konuşma ve yazı dili olarak geniş bir alana yayılmış olan (göçler, savaşlar vb. sosyolojik olaylar nedeniyle) Türk dili ile yazılmış günümüze ulaşan pek çok önemli eser vardır. Bu eserlerden bir tanesi de Türk dilinin Orta Türkçe olarak da adlandırılan döneminde, Yusuf Has Hacip’in Karahanlı Türkçesi ile kaleme almış olduğu Kutadgu Bilig’dir. Siyasetname özelliği taşıyan, aynı zamanda da didaktik bir eser olan Kutadgu Bilig üzerinde bugüne değin pek çok araştırma yapılmıştır. Ancak bu araştırmalar arasında kalıp söz olarak bilinen yapılar (Bismillahirrahmairrahim, nasılsın, Ömrün uzun olsun, dikkatli et, vb) ile ilgili herhangi bir çalışmaya rastlanamamıştır. Bu çalışmanın konusunu Kutadgu Bilig’de yer alan kalıp sözler oluşturmaktadır. Amaç, Türk dili açısından değeri yüksek bir eser olan Kutadgu Bilig’de, iletişim, temenni ve benzeri durumlar için kullanılan kalıp sözleri saptamak ve bu bağlamda Türkoloji’ye katkı sunmaktır
Anahtar Kelimeler:
Kalıp söz, Kutadgu Bilig, Söz Öbeği.
AN EVALUATION ON MODAL WORDS IN KUTADGU BİLİG
Turkish language, VIII. Century, Orkhon Inscriptions known as the first written documents written on stones is a great language. There are many important works that have been written with the Turkish language, which are spread over a wide area as speech and writing language (due to sociological events such as migrations, wars etc.). One of these works is Kutadgu Bilig, which was written by Yusuf Has Hacip in Karahanli Turkish during the period of Turkish language called Middle Turkish. Kutadgu Bilig, which is also a didactic work, which has the feature of politics, has been researched so far. However, among these studies, there are no studies related to the structures known as molds (Bismillahirrahmairrahim, Nasılsın, Ömrün uzun olsun, Dikkat et, etc.). The subject matter of this study is the words in Kutadgu Bilig. The aim is to determine the pattern words used for communication, wishes and similar situations in Kutadgu Bilig, which is a highly valuable work in terms of Turkish language and to contribute to Turcology in this context.
Keywords:
Pattern Words, Kutadgu Bilig, Word Group,
___
- AKSAN, D., (1996), Türkçenin Sözvarlığı, Ankara: Engin Yayınevi
- AKYALÇIN, N., (2007). Türkçe İkilemeler Sözlüğü Tanıklı, Anı Yayıncılık, 1. Baskı, Ankara.
- AKYALÇIN, N., (2012). “Türkçemizin İncileri Atasözlerimiz Tanıklı Sözlük”. Ankara: Eğiten Kitap.
- AKYALÇIN, N., (2012). Türkçemizin Anlamsal Zenginlikleri Deyimlerimiz. Ankara. Eğiten Kitap.
- BİLGİN, M., (2006). Anlamdan Anlatıma Türkçemiz. Ankara: Anı Yayıncılık.
- DİLAÇAR, A., (2003). Kutadgu Bilig İncelemesi. Ankara: TDK Yayınları.
- EKER, S., (2002). Çağdaş Türk Dili. Ankara: Grafiker Yayınları.
- ERCİLASUN, A. B., (2004). Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.
- ERGİN, M., (1999). Türk Dil Bilgisi. İstanbul. Bayrak Basım.
- EROL, Ç., (2007). Türkiye Türkçesinde Kalıp Sözler Üzerine Bir İnceleme, T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul
- GÖKDAYI, H., (2015), Türkçede Kalıp sözler, Ankara: Kriter Yayınevi.
- GÖKDAYI, H., (2008), Türkçede Kalıp Sözler, Bilig-Kış, Sayı:44, Sf:90-108.
- GÜLENSOY, T., (2000). Kutadgu Bilig Bibliyografyası, Türk Dili, Sayı: 586, s. 371-377.
- HACİB, Yusuf Has (2008). Kutadgu Bilig (Çev. Reşit Rahmeti Arat), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- KARAMANLIOĞLU, A. F., (1978). Türk Dili (2.Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları.
- KORKMAZ, Z., (1992), Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları.
- UÇAR, E., (2015). Kutadgu Bilig’in Kronolojik Kaynakçası Hakkında Bir Deneme, Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 2, Sayı: 4, s. 62-100.
- TOR, G., (2011). Mersin'den Birkaç Kalıp Söz (İlişki Sözü) Üzerine, Prof. Dr. Mine Mengi Adına Türkoloji Sempozyumu, Adana, 20- 22 Ekim 2011, 766-786.
- ISSN: 2667-4688
- Başlangıç: 2018
- Yayıncı: Holistence Publications