Halide ARSLAN

Hz. Muhammed’e Saygısızlık Girişimleri Karşısında Son Osmanlı Yönetimi

Hz. Muhammed’e duyulan saygı ve sevginin tezahürlerinden biri olarak, Osmanlı yönetimi yurtiçi ve yurtdışında ona yapılan saygısızlıklar karşısında gerekli tepkiyi göstermiş, çeşitli girişimlerde bu-lunmuştur. Makalemizde Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde memleket sınırları içinde ve dışında Hz. Peygambere yapılan saygısızlıklara karşı alınan tedbirlerden bazılarını, bu güne kadar kullanılmamış olan Osmanlı arşiv belgelerinin ışığında ortaya koymaya çalışacağız. Bu çerçevede Peygamberimize yapılan hakaretler, onun konu alındığı tiyatro ve piyes, onunla ilgili kitapların basımında Osmanlı yönetiminin gösterdiği titizlik, ona yapılan saygısızlık ve bu hususlar karşısında uyguladığı hükümler örnekleriyle ele alınmaya çalışılacaktır.

The Last Eras of Ottoman Government against the Disrespectful Attempts to Prophet Muhammad

One of the important reasons for Ottoman Empire’s ruling 600 years would be that Muslim popula-tion has infinite faith of God and His messenger. As a sign of this regard and love the Ottoman rule has reacted against disregards commited to Prophet Muhammad in the country and abroad. In this study, we would try to analyze some policies provided against disregard to Prophet Muhammad in the country and abroad during the last eras of Ottoman Empire under the light of unused Ottoman documents. These disregards were aspersions to Prophet Muhammad or book edition or theater play or humiliating actions. This paper studies Ottoman authorities’ accuracy for reactions and judgments with the examples against this disrespect in the country and abroad.

PDF

___

Arşiv Belgeleri
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Dâhiliye Mektubî Kalemi Evrakı 1048/39.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Dâhiliye Mektubî Kalemi Evrakı 1753/29.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Dâhiliye Nezareti Muhaberât-ı Umumiye İdaresi Evrakı 121/39.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Hariciye Kalemi Siyasi Kısım Evrakı 216/15.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Hariciye Kalemi Siyasi Kısım Evrakı 216/9.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Hariciye Kalemi Tercüme Odası Evrakı 394/38.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Hariciye Kalemi Tercüme Odası Evrakı 62/139.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Hariciye Kalemi Tercüme Odası Evrakı 64/52.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Hariciye Kalemi Tercüme Odası Evrakı 64/53.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Maarif Nezareti Mektubî Kalemi Evrakı 116/28.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Rumeli Müfettişliği Kosova Evrakı 117/11659.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Sadâret Divân (Beylikçi) Kalemi Evrakı 88/38.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Sadâret Mektubî Kalemi Meclis-i Vâlâ Evrakı 39/61.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Sadâret Mektubî Kalemi Umûm Vilayât Evrakı 34/58.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Sadâret Mektubî Kalemi Umûm Vilayât Evrakı 55/32
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Sadâret Mektubî Kalemi Umûm Vilayât Evrakı 210/31.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Sadâret Mühimme Kalemi Evrakı 393/35.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Esas ve Sadrazam Kamil Paşa Evrakına Ek 86-3/264.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Esas ve Sadrazam Kamil Paşa Evrakı 51/113.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Perakende Evrakı Elçilik, Şehbenderlik Ve Ataşemiliterlik 12/23.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Perakende Evrakı Elçilik, Şehbenderlik Ve Ataşemiliterlik 12/28.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Perakende Evrakı Hariciye Nezareti Maruzâtı 12/77.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Sadâret Hususî Ma’rûzât Evrakı 235/11.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Zaptiye Nezareti Evrakı 593/132.
Kitap ve Makaleler
Akgül, Muhittin, Kur’ân-ı Kerim’de Hz. Peygamber, Işık Yayınları, İstanbul 2002.
Akgündüz, Murat, “Osmanlı Padişahlarında Peygamber Sevgisi”, Hz. Peygamber ve İnsan Sevgisi, I. Kutlu Doğum Sempozyumu Bildirileri (21-22 Nisan 2007), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Şan-lıurfa 2008, ss. 407-414.
Aksekili, Ahmed Hamdi, Bir Zındık Uydurması Ğaraniq Safsatası Kur’an’a ve Peygamber’e Çirkin İftira, çev.: Ertuğrul Özalp, İşaret Yayınları, İstanbul 2004.
Algül, Hüseyin, Osmanlı Kültüründe Hz. Peygamber Sevgisi, Risale Yayınları, İstanbul 2008.
Aliyyü’l-Kârî, Şerhu’l-Fıkh-ı Ekber, Mısır 1323.
Apaydın, H. Yunus, “Siyâset-i Şer’iyye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 2009, c. 37, ss. 299-304.
Armstrong, Karen, Muhammad (A Biyography of the Prophet), Harper San Fransisco, New York 1993.
Dersimi, M. Nuri, (Dersim ve Kürt Milli Mücadelesine Dair) Hatıratım, haz.: Mehmet Bayrak, Özge Yayınları, Ankara 1992.
Doğan, Mehmet, Büyük Türkçe Sözlük, Rehber Yayınları, Ankara 1990.
Düzenli, Pehlül, İstanbul Müftülük Kütüphanesinde Bulunan Meşîhat Fetvâları, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Entstitüsü, İstanbul 1995.
Ebi’l-Fadl İyaz bin Musa bin İyaz el- Yahsubî Kadı Iyaz, eş-Şifa bi Tarifi Hukuki’ l-Mustafa, tahk.: Hüseyin Abdülhamid Nîl, Dersaadet/İstanbul, ts.
Ebu’l-Kasım Hüseyin bin Muhammed Râğıb el-İsfehânî, el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’ân, Kahraman Yayınları, İstanbul 1986.
Erdoğru, M. Akif, “Lefkoşa Şer’i Mahkeme Tutanaklarında Şetm (1580-1640)”, VII. Uluslararası Türkiye’nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi Kongresi Bildirileri (18-21 Haziran 1998), Bursa 2006, ss. 139-146.
Güngör, Mevlüt, “Kur’ân’da Peygamber’e Sevgi ve Saygı”, Diyanet İlmi Dergi, Peygamberimiz Hz. Muhammed (SAV)-Özel Sayı-, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 2003, ss. 469-480;
Gürgün, Hilal, “Muhammed, Batı Dünyası”, Diyanet İslâm Ansiklopedisi, İstanbul 2005, c.30, 476-478.
Hamidullah, Muhammed, Resulullah Muhammed, çev.: Salih Tuğ, İrfan Yayınevi, İstanbul 1992.
Hezarfen, Ahmet; Şener, Cemal, Osmanlı Arşivinde Mühimme ve İrade Defterlerinde Aleviler-Bektaşiler, Karacaahmet Sultan Derneği Yayınları, İstanbul 2002.
Hızlı, Mefail, “Arşiv Belgelerine Göre Osmanlılarda Hz. Peygamber Sevgisi”, Diyanet İlmi Dergi, Peygamberimiz Hz. Muhammed (SAV)-Özel Sayı-, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 2003, ss.519-526.
İbn Teymiyye, es-Sârimü’l-Meslûl, neşr.: Muhammed Muhyiddin Abdülhamid, Kahire 1960.
Kastalânî, Ebu’l-Ahmed b. Muhammmed, Mevâhibü’l-Ledünniyye- İlahi Rahmet Hz. Muhammed, çev.: Şair Abdülbaki, sad.: İ. Turgut Ulusoy, Hisar Yayınları, İstanbul 1984.
Kesenceli, Resul, “Yavuz Sultan Selim’in Hazreti Peygamber (SAS) Sevgisi”, Somuncu Baba, Malatya Haziran 2006, sayı: 68, ss. 61-63.
Kılavuz, Ahmet Saim, İman-Küfür Sınırı, Marifet Yayınları, İstanbul 1982.
Komisyon, Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 1988.
İbn Manzûr, “Sebbe ve Şeteme”, Lisânu’l-Arab, Beyrut 1375/1956, c. 1, ss. 455-456.
Mumcu, Ahmet, Siyaseten Katl, Ankara 1963.
Ocak, A. Yaşar, “Osmanlı İmparatorluğu’ndan Bugüne Kalan Miras: İslâm (Problematik Bir Yakla-şım Denemesi)”, Osmanlı, Yeni Türkiye Yay., Ankara 1999, c. 7, ss. 552-563.
Oğuzbaşaran, Bekir, Tanzimat’tan Günümüze Türk Şiirinde Hz. Muhammed Teması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van 1991.
Örenç, Aşır, Hz. Peygamber’e Yapılan Saygısızlıklar ve İlgili Hadislerin Değerlendirilmesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Dmeirel Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta 2007.
Özarslan, Selim, “Hz. Peygamber’e Yönelik Saygısızlıklar”, Kader Kelam Araştırmaları, Rize 2007, c. 5, sayı: 2, ss. 63-84.
Savran, Ömer; Nas, Halef, “Türk Şiirinde Peygamber Sevgisinin Yansımaları”, “Osmanlı Padişahla-rında Peygamber Sevgisi”, Hz. Peygamber ve İnsan Sevgisi, I. Kutlu Doğum Sempozyumu Bildiri-leri, Şanlıurfa 2007, ss. 373-395.
Şener, Cemal, Osmanlı Belgelerinde Aleviler-Bektaşiler, Karacaahmet Sultan Derneği Yayınları, İstan-bul 2002.
Topaloğlu, Bekir, “Peygambere Saygısızlığın Dini Hükmü”, Diyanet Dergisi, Ankara 1989, c. 25, sayı: 4, ss. 70-72.
Uçar, Ahmet, “II. Ahdülhamit’in Avrupa Sahnelerine Müdahalesi Dünya’ya Konan Ambargo”, Tarih ve Medeniyet Dergisi, sayı: 36, İstanbul Mart 1997, ss. 34-42.
Üçok, Coşkun, Ahmet Mumcu, Gülnihal Bozkurt, Türk Hukuk Tarihi, Ankara 1996.
Watt, Montgomery, Muhammad at Madina, Clarendon Press, Oxford 1956.