GEN DOPİNGİ VE SPORTİF PERFORMANS
Gen ya da hücre dopingi, Dünya Anti-Doping Ajansı (WADA) tarafından "Atletik performansı arttırma kapasitesi olan genlerin, genetik maddelerin ve hücrelerin tedaviye yönelik olmayan kullanımı" olarak tanımlanmıştır. 2003 yılında Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) ile WADA gen dopingini yasaklı uygulamalar listesine dahil etmiştir. Gen terapisinin esası, bir hücreye mevcut olmayan ya da anormal bir geni telafi edebilecek bir tedavi edici gen verilmesine dayanır. Gen terapisi yalnızca ciddi hastalıkların tedavisi için değil sporcuların daha iyi performans elde etmek için vücutlarını yeniden yapılandırmak amacıyla da uygulanabilir. Gen tedavisi bazı hastalıklar için uygun olabilir ancak sportif alanda bu ilerlemelerden yaralanmak isteyenler, gen dopingini ortaya çıkarma konusunda bilimin hızla ilerlediğini dikkate almalıdırlar. Genetik alanındaki gelişmeler, sporcular tarafından oyun sahalarında daha iyi olmak için kullanılabilir. Bundan dolayı, diğerlerinden daha iyi, daha hızlı, daha güçlü olmanın ve bunların genlerle yapılmasının çekiciliği buna karşı çıkmaktan daha cazip gelebilir. Dopingin çoğu, tedavi için kullanılan ilaçların kötüye kullanımı ve suiistimalinden kaynaklanır. İlaç üretim teknolojilerinde bilimsel olarak büyük ilerlemeler görülmektedir. Fakat bu ilerlemelerin sporcu performansını artırmak için kullanılması amaç olmalımıdır. Bu uygulama gen dopinginde de karşımıza çıkmaktadır. Bu nedenle gen dopingi olasılığını düşünerek, WADA ve diğer Uluslararası Spor Organizasyonları, doping araştırmalarında bu konuya öncelik tanımaktadırlar. 2003’te yayınlanan sporcular için yasaklı madde ve yöntemler listesine gen dopingi eklenmiştir. Bu çalışmanın amacı, gen dopingi metodolojisiyle birlikte, ilgili genler ve uygulanması hakkında bilgi vermek ve ayrıca gen dopinginin; riskleri, tespit yöntemleri ve etik yönlerini tartışmaktır.
Anahtar Kelimeler:
Gen Dopingi, Sporcu, Sportif Performans
-
Gene or cell doping is defined as the increasing the capacity of athletic performance by non-therapeutic use of the genes, genetic material and cells by WADA (World Anti Doping Agency). IOC (International Olympic Committee) and WADA included the gene doping in the list of banned applications in 2003. The basis of gene therapy is based on giving a gene which doesn't exist in a cell or a therapeutic gene substituting an abnormal gene. Gene therapy is not only for the treatment of serious diseases but can also be applied to achieve better performance of athletes by reconstructing their bodies. Gene therapy may be appropriate for some diseases, but those who want to benefit from these advances in sports, should take into account rapidly advancing science to reveal gene doping. Advances in genetics, may be used to become better at the game areas. Therefore, being better, faster, and more powerful than others and obtaining these through genes may look an attractive way to the athletes rather than opposing doping. Most doping applications stem from abuse of drugs used to treat illnesses. Great progress in scientific medicine production technologies has been observed. However, the purpose of using these advances should not be improving the performance of athletes. This practice also appears in gene doping. Therefore, considering the possibility of gene doping, WADA and other international sports organizations, give priority to this issue in doping research. Gene doping was added to the list of prohibited substances and methods for athletes, published in 2003. The purpose of this study is to give information about the methodology of gene doping and the implementation of relevant genes and discuss the risks, detection methods and ethical aspects of gene doping
Keywords:
Gene Doping, Sports, Sports Performance,
___
- AHMETOV II and Rogozkin, V.A. (2009), Genes, athlete status and training- an overview. Med Sport Sci. 54: 43–71.
- ATASÜ, T. ve Yücesir, İ. (2004), “Doping ve futbolda performans artırma yöntemleri”, İstanbul, (ss. 269-296).
- AZZAZY, H.M; Mansour, M.M and Christenson, R.H. (2005), Doping in the recombinant era: strategies and counterstrategies. Clin Biochem. 38: 959-65.
- AZZAZY, H.M.E; Mansour, M.M.H and Christenson, R.H. (2009), Gene doping: of mice and men. Clin Biochem. 42: 435–41.
- CHENUAUD, P; Larcher, T; Rabinowitz, J.E; Provost, N; Cherel, Y and Casadevall, N. (2004), Autoimmune anemia in macaques following erythropoietin gene therapy. Blood 103:3303–4.
- CIĘSZCZYK, P; Maciejewska, A and Sawczuk, M.(2009), “Gen Doping in Modern Sport”, Biology of Exercise ,volume 5(1). p.5-14
- ÇAKICI,K C. ve Yalçınkaya, S. (2012 ), “ Spor ve Genetik İlişkisi Üzerine İnceleme” (http://www.belgeler.com/blg/2t0e/spor-ve-genetik-likisi-zerine-nceleme).
- DOST T. Doping. (2006). Turkiye Klinikleri J Surg Med Sci. 2(46):145-51.
- ERGEN, E. (1991), “ Sporda ilaç kullanımının medikal ve etik yönleri”. Anti doping eğitimi, editors: Hıncal A, Daikara S. Sayfa: 41-49 Hacettepe Üniv. Ankara
- FOODY, B and Savulescu, J.(2007),”Ethics of Performance Enhancement in Sport: Drugs and Gene Doping” Principles of Health Care Ethics, Second Edition Edited by R.E. Ashcroft, A. Dawson, H. Draper and J.R. McMillan
- GATZIDOU, E; Gatzidou, G and Theocharis, S. (2009), Genetically transformed world records: a reality or in the sphere of fantasy? Med Sci Monit. 15(2): RA41-7.
- HAISMA, H.J and Hon, O.de. (2006), Gene Doping. Int. J. Sports Med. 27: 257-266.
- IŞIK, A. (2008), “Sportif Performans ve Genetik” Klinik Gelişim Dergisi, ss.37-39
- LIVANELIOĞLU, K. (2008),”Sporda Gen Dopingi Uluslararası sempozyumu”.
- ORHAN, Ö ve Hazar, M. (2007),”Sportif Performansın sonu mu yoksa mucize mi:Gen Dopingi” ,Gazi Üniversitesi Yayınları.
- HARRİDGE, SDR and Velloso, CP. (2009). IGF-1 and GH: potential use in gene doping. Growth Horm IGF Res. 19: 378–82.
- TARAKCIOĞLU, Sait. (2013). Genetik Mühendisliği ve Spor. Türkiye Klinikleri J Sports Sci. 5(1):48-54
- TRUDY, A. McKanna and Helga, V. Toriello. (2010), Gene Doping: The Hype and the Harm. Pediatr Clin N. Am. 57: 719-727.
- TURAL, Ş; Tural, E; Kara, N ve Ağaoğlu, S. A. (2011),”Sporda Gen Dopingi” Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi ,13(3): 253-260
- ÜNAL, M ve Ünal, D. Ö. (2003),”Sporda Doping Kullanımının Tarihçesi” İst. Tıp Fak. Mecmuası, 66:4 ss.261-267
- ÜNAL, M. Özer ve Ünal, D. (2004). “Gene Doping in Sports, Sports Med. 34: 357-62.
- VARLET-MARIE, E; Audran, M and Ashenden, M. (2009), Modification of gene expression: help to detect doping with erythropoiesis-stimulating agents. Am J Hematol. 84(11): 755–9.
- WADA. (2005), The world anti doping code. The 2006 prohibited list. İnternational standart. Keynote address WADA health medical and research committee. 1-1-2005. Montreal; WASA,
- WADA (Dünya Anti Doping Ajansı). (2005), “ Play true” , p.2-12
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2008
- Yayıncı: Hitit Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
DİN GÖREVLİLERİNDE MESLEKÎ DOYUM; ÇORUM İL MERKEZİ ÖRNEĞİ
GEN DOPİNGİ VE SPORTİF PERFORMANS
Halit EGESOY, Hayrettin GÜMÜŞDAĞ, Alpaslan KARTAL
Richard ALBA /(ÇEV.) ÖZCAN GÜNGÖR
ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN İLK YARDIM BİLGİ DÜZEYLERİ VE BUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER