İbnü’l-Cezerî’nin Mukaddime’sinin Mehmet Emin Tokâdî’ye ait Manzum Tercümesi ve Değerlendirilmesi

Bu çalışmada; asırlarca Osmanlı medreselerinde ezberletilerek okutulan İbnü’l-Cezerî’ye ait Mukaddime isimli manzum 109 beyitlik kısa tecvid çalışmasının üzerine Mehmed Emin Tokâdî tarafından yapılan tercüme, diğer nüshaları da dikkate alınarak değerlendirilecektir. Tokâdî’nin bu eseri sadece bir tercümeden ibaret olmayıp bazen kavramsal tanımlamalar, bazen tanımlar için örneklemeler, bazen de kapalı olan konularda detaylı açıklamalar şeklinde özgün bir tercüme şerh eser olarak karşımıza çıkmaktadır. Tokâdî’nin tercüme ve şerhinde Mukaddime adlı esere ne gibi ilaveler yaptığı, bu açıklayıcı ilavelerin nitelik ve nicelik bakımından tahlili, yapılan bu tercüme ve şerhin günümüz açısından kıymeti ve önemi gibi hususlar bu çalışmanın muhtevasını teşkil etmektedir.

Anahtar Kelimeler:

İbnü’l-Cezerî, Tokâdî, manzum tecvid, Mukaddime

The Poetic Translation of Ibn al-Jazari’s Muqaddima byMehmed Emin Tokâdî and its Evaluation

İbnü’l-Cezerî which was read at the Ottoman madrasah for centuries and translated by Mehmed Emin Tokâdî in Ottoman Turkish. The work of Tokâdî is not only a translation but al- so includes conceptual descriptions, samplings for descriptions and detailed explanations. This paper aims to analyze additions to the Mukaddime in his translation in terms of quality and quantity and importance of this translation for today

Keywords:

İbnü’l-Cezerî, Tokâdî, manzum tajweed, Mukaddime,

PDF

___

Ali el-Kârî (Aliyyü’l-Kârî), Ebu’l-Hasen Nuruddin Ali b. Sultan Muhammed el-Herevî, el-Minehu’l- fikriyye şerhu Mukaddimeti’l-Cezeriyye, Rasâil fî ilmi’t-tecvid, Metnü’l-Cezerî Risâleleri, tahk.: Eşref Muhammed Fuad Talat, Asitane, ts.
Altıkulaç, Tayyar, “İbnü’l-Cezerî”, DİA, İstanbul 1999, c. 20, ss. 551-557.
Atik, M. Kemal, “Ca’berî”, DİA, İstanbul 1992, c. 7, ss. 527-528.
İbnü’l-Cezerî, Ebu’l-Hayr Şemsüddin Muhammed b. Muhammed b. Muhammed b. Ali b. Yusuf el- Cezerî, Mukaddime, Rasâil fî ilmi’t-tecvid, Metnü’l-Cezerî Risâleleri, tahk.: Eşref Muhammed Fuad Talat, Asitane, ts.
--------, en-Neşr fî’l-Kırâati’l-Aşr, neşr.: Ali Muhammed Debbâ, (c. 1-2), Mısır, ts.
Çetin, Abdurrahman, Kur'ân Okuma Esasları, Emin Yay., 7. bs., Bursa 2009.
el-Ensârî, Ebû Yahyâ Zeynüddin Zekeriyyâ b. Muhammed b. Ahmed es-Süneykî el-Ensârî el- Hazrecî, ed-Dekâiku’l-Muhkeme fî Şerhi’l-Mukaddime, (Ali el-Kârî’nin el-Minehu’l-fikriyye şerhu Mukaddimeti’l-Cezeriyye adlı eserinin kenarında), Rasâil fî İlmi’t-Tecvid, Metnü’l-Cezerî Risâleleri, tahk.: Eşref Muhammed Fuad Talat, Asitane, ts.
--------, ed-Dekâiku’l-muhkeme fî şerhi’l-Mukaddime, haz.: Said Ali el-Husûsî, el-Matbâatü ve’l- Mektebetü’s-Saîdiyye, Ezher, ts.
Halîl b. Ahmed, Ebû Abdirrahmân b. Amr b. Temîm el-Ferâhîdî, Kitâbü’l-‘Ayn, tahk.: Mehdî el- Mahzûmî-İbrahim es-Sâmerrâî, Müessesetü’l-A’lemî li’l-Matbûât, Beyrut 1988.
Kanar, Mehmet, Büyük Türkçe-Farsça Sözlük, Birim Yay., İstanbul 1993.
el-Kastallânî, el-Hafız Ahmed bin Muhammed bin Ebî Bekr eş-Şâfiî, el-Leâlîi’s-seniyye şerhu’l- Mukaddimeti’l-Cezeriyye, Müessesetü’l-Kütübi’s-Sekâfiyye, Lübnan 2007.
Öz, Ahmet, “Ali el-Kârî”, DİA, İstanbul 1989, c. 2, ss. 403-405.
Sarı, Mehmet Ali, Kur’ân-ı Kerim’i Güzel Okuma Tekniği ve Kuralları, İstanbul 2000.
Şimşek, Halil İbrahim, Mehmed Emin Tokâdî: Hayatı, Tasavvufî Görüşleri, Risaleleri, Hitit Kitap, 3. bs., Çorum 2014.
--------, “Mehmed Emin Tokâdî”, DİA, Ankara 2003, c. 28, ss. 467-468.
--------, XVIII. Yüzyıl Osmanlı Toplumunda Nakşbendî-Müceddidîlik: Anadolu’daki Temsilcileri ve Tasav- vufî Görüşleri, 3. bs., Çorum 2014.
eş-Şeyh Halid el-Ezherî, el-Havâşî’l-Ezheriyye fî Halli Elfâzi’l-Mukaddimeti’l-Cezeriyye, Rasâil fî ilmi’t- tecvid, Metnü’l-Cezerî Risâleleri, tahk.: Eşref Muhammed Fuad Talat, Asitane, ts.
Topuzoğlu, Tevfik Rüştü, “Halîl b. Ahmed”, DİA, İstanbul 1997, c. 15, ss. 309-312.
--------, “Recez”, DİA, İstanbul 2007, c. 34, ss. 509-510.