Celal Bayar’ın Cumhurbaşkanı seçilmesi ve demokrat parti hükümetinin kurulması (1950)

Celal Bayar, Milli Mücadele ve Tek Parti Dönemi’nde önemli sorumluluklar ve görevler üstlendi. Bayar, 1946’da çok partili hayat’a geçişle birlikte, Demokrat Parti’yi kurarak rejimin sağlıklı bir şekilde demokratikleşmesine katkı sağladı. 14 Mayıs 1950 seçimleri öncesinde sağduyulu bir muhalefet ortaya koydu. 14 Mayıs’ta DP’de Celal Bayar büyük bir seçim zaferi kazandı. Celal Bayar, 22 Mayıs 1950’de Türkiye Cumhuriyeti’nin III. Cumhurbaşkanı olarak, Başbakanlık, Meclis Başkanlığı ve DP Genel Başkanlığı görevlerine yeni kişilerin getirilmesini sağladı. Böylece Türkiye’de Celal Bayar’ın liderliğinde demokrasi tarihinin müstesna bir dönemine başarıyla sorunsuz geçildi.

Election of President Celal Bayar and the formation of democrat party government (1950)

Celal Bayar assumed important responsibilities and duties during the National Liberation War and Single-Party Period. By founding the Democratic Party in 1946, Bayar contributed to the democratization of Turkey and a smooth transition to multi-party political life. Prior to May 14, 1950 elections, he established a common sense opposition. On May 14, Celal Bayar and DP won a huge election victory. Bayar became the third President of the Republic of Turkey on May 22, 1950, and he appointed the new Prime Minister, the Chairman of the Assembly and the DP General Secretary. Thus, Bayar led Turkey successfully at the convergence of an exceptional period in Turkey.

PDF

___

I. Arşivler
Cumhurbaşkanlığı Arşivi (CA), Celal Bayar Arşivi (CBA)
II. Resmi Yayınlar
TBMM Tutanak Dergisi, D. 9, c.I, B.1, 22 Mayıs 1950
Ayın Tarihi, S. 198 (Mayıs 1950)
Resmi Gazete, S.7513, 23 Mayıs 1950
III. Gazete ve Dergiler
Cumhuriyet (14 Mayıs -26 Mayıs 1950)
Ulus (14 Mayıs -26 Mayıs 1950)
Yeni İstanbul (14 Mayıs -26 Mayıs 1950)
Yeni Sabah (14 Mayıs -26 Mayıs 1950)
Zafer (14 Mayıs -26 Mayıs 1950)
IV. Kitap ve Makaleler
AĞAOĞLU, Samet, Arkadaşım Menderes, Alkım yay. İstanbul 2003
AĞAOĞLU, Samet, Demokrat Parti’nin Doğuş ve Yükseliş Sebepleri, Baha Matb. İstanbul 1972
AHMAD, Feroz – AHMAD, Bedia Turgay, Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi 1945-1971, Bilgi yay., Ankara 1976
AHMAD, Feroz, Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945-1980) Hil yay., İstanbul 2010
AHMAD, Feroz, Modern Türkiye’nin Oluşumu, Çev. Y. Alogan, İstanbul 1995
AKBIYIKOĞLU, Ali Rıza, Demokrasi ve İsmet Paşa, Filiz matb. Ankara 1986
ALBAYRAK, Mustafa, Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946-1960), Phoenix yay., Ankara 2004
ALTUĞ, Kurtul, Bir Numaralı Tanık, Doğan Kitap, İstanbul 2006
ANADOL, Cemal, Türk Siyaset Tarihinde Demokrat Parti, Yeni Kuvayi Milliye yay. İstanbul 2004
APUHAN, Recep İükrü, Menderes, Timaş yay., İstanbul 2008
ARCAYÜREK, Cüneyt, Demokrasinin İlk Yılları 1947-1951, Bilgi yay., Ankara 1983
ARZIK Nimet, Bitmeyen Kavga: İsmet İnönü, Kurtuluş matb. Ankara 1966
ASILSOY, Abdulkerim, “Bir Siyasi Portre Denemesi: Fuat Köprülü”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, II/1, 2004, s.423-437
AYDEMİR, İevket Süreyya, İkinci Adam, c.III, Remzi Kitapevi, İstanbul 2006
AYDEMİR, İevket Süreyya, İkinci Adama, c.II, Remzi Kitapevi, İstanbul 1968
AYDEMİR, İevket Süreyya, Menderes’in Dramı? Remzi kitapevi, İstanbul 1984
BABAN, Cihad, Politika Galerisi, Timaş yay., İstanbul 2009
BARLAS, Mehmet, Türkiye’de Darbeler ve Kavgalar Dönemi, Birey yay., İstanbul 2000
BARUTÇU, Faik Ahmet, Siyasi Hatıralar, c.II, 21 yüzyıl yay., Ankara 2001
BAİGİL, Ali Fuad, 27 Mayıs İhtilali ve Sebepleri, çev. C. Aydın, , çev. C. Aydın, Yağmur yay. İstanbul 2008
BAYAR, Celal, Başvekilim Adnan Menderes, Tercüman gaz. yay. İstanbul 1986
BAYAR, Celal, Seçim Kampanyalarındaki Söylev ve Demeçleri (1946 - 1950 - 1954), Der. Ö. Şahingiray, İstanbul 1999
BAYAR, Celal, Demokrat Parti'nin Kuruluşundan İktidara Kadar Politik Konuşmalar (1946 - 1950), Der. Ö. İahingiray, İstanbul 1999
BEKATA, Hıfzı Oğuz, Birinci Cumhuriyet Biterken, Çığır yay., Ankara 1960
BİLGİNER, Recep, Üç İktidar, Üç Hayal Kırıklığı, İstanbul 2005
BİRAND, Mehmet Ali - DÜNDAR Can - ÇAPLI Bülent, Demirkırat Bir Demokrasinin Doğuşu, Doğan Kitap, İstanbul 1999
BOZDAĞ, İsmet, “Celal Bayar’ın Hayat Hikâyesi”, 100. Yaşında Celal Bayar, haz. M. Sarol- İ. Bozdağ, Tercüman yay. İstanbul 1982, s. 365-395
BOZDAĞ, İsmet, Darağacında Bir Başbakan Menderes... Menderes..., Truva yay., İstanbul 2008
BOZKURT, Celal, Siyaset Tarihimizde CHP, İstanbul 1969
BÖLÜKBAİI, Deniz, Türk Siyasetinde Anadolu Fırtınası Osman Bölükbaşı, Doğan Kitap, İstanbul 2005
BURÇAK, Rıfkı Salim, On Yılın Anıları (1950-1960), Nurol Matb. Ankara 1998
CİHAN, Ali Rıza – TEKİN, Abdullah, Çağdaş Devlet Adamı İsmet İnönü, Tekin Kitapevi, İstanbul 1989
DEMİR, İerif, Düello Menderes ve İnönü, Timaş yay., İstanbul 2011
DEMİR, İerif, Türk Siyasi Tarihinde Menderes, Paraf yay., İstanbul 2010
ERDEN, Al Fuad, İsmet İnönü, Bilgi Yay., Ankara 1999
ERİM, Nihat, Günlükler 1925-1979, c.I, Yay. haz. A. Demiel, YKY, İstanbul 2005
EROĞUL, Cem, Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, İmge Yay., Ankara 2003
FERSOY, Orhan Cemal, Bir Devre Adını Veren Başbakan Adnan Menderes, Hun Yay., İstanbul 1978
GÖKMAN, Muzaffer, 50 Yılın Tutanağı 1923-1973, Hürriyet Yay., İstanbul 1973
HEPER, Metin, İsmet İnönü, çev. S. Yalçın, Türkiye İş Bank Yay., İstanbul 2008
İNAN, Süleyman, Muhalefet Yıllarında Adnan Menderes, Liberte yay., Ankara 2006
İNÖNÜ, İsmet, Baba İnönü’den Erdal İnönü’ye Mektuplar, yay. Haz. S. Özel, Bilgi. Yay. Ankara 1988
KAÇMAZOĞLU H. Bayram, Demokrat Parti Dönemi Toplumsal Tartışmalar, Birey yay., İstanbul 1988
KARAKUİ, Emin, İşte Ankara, Hürriyet Gaz. Yay. İstanbul 1977
KARPAT, Kemal H., Türk Demokrasi Tarihi, Afa Yay., İstanbul 1996
KISAKÜREK, Necip Fazıl, Benim Gözümde Menderes, Büyük Doğu yay. İstanbul 2002
KONYAR, Hürriyet, Türkiye’de Tek Parti Döneminden Çok Partili Hayata Geçişte (1945- 1950) Kemalist İdeolojinin Değişimi ve Ulus Gazetesi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyaset Bilimi Anabilim Dalı (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul 1993
KUTAY, Cemal, Celal Bayar, Süsler matb. [İstanbul 1949]
LEWIS, Bernard, “Türkiye’de Son Gelişmeler”, çev. İ. Lütem, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, c. IX, S. 1-2, 1952, s. 27-42
LEWIS, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, çev. M. Kıratlı, TTK yay. Ankara 1991
NADI, Nadir, “Aday”, Cumhuriyet, 21 Mayıs 1950
NADI, Nadir, “Kim Olacak?”, Cumhuriyet, 20 Mayıs 1950
NADI, Nadir, Perde Aralığından, Cumhuriyet yay., İstanbul 1964
ORTAYLI, İlber, Türkiye’nin Yakın Tarihi, Timaş yay., İstanbul 2010
ÖYMEN, Altan, Değişim Yılları, Doğan kitap, İstanbul 2004
ÖZDEMİR, Hikmet, Tarih ve Politika, İz yay. İstanbul 1995
ÖZDEMİR, Hikmet, Türkiye Cumhuriyeti, İz yay., İstanbul 1995
ÖZGEN, İhsan Fuat, Cumhuriyet Döneminde Celal Bayar’ın Siyasi ve İktisadi Faaliyetleri (1923-27 Mayıs 1960), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Ens. Cumhuriyet Tarihi Bilim Dalı, İstanbul 2007
SAROL, Mükerrem, Bilinmeyen Menderes, Kervan yay., c.I, İstanbul 1983
İEN, Erdal, Bir Yiğit Vardı, Yitik Hazine yay. İstanbul 2010
İENİEKERCİ, Erkan, Türk Devriminde Celal Bayar (1918-1960), Alfa Yay., İstanbul 2000
İEYHANLIOĞLU, Hüseyin, Türk Siyasal Muhafazakârlığının Kurumsallaşması ve Demokrat Parti, Kadim yay. Ankara 2011
TAİYÜREK, Muzaffer, Adnan Menderes, Anonim Yay., İstanbul 2009
TOKER, Metin, Tek Partiden Çok Partiye Milliyet yay. İstanbul 1970
TURGUT, Nükhet, “Türkiye’de Siyasal Muhalefet Olgusu ve Anlayışı”, Türk Siyasal Hayatının Gelişimi, Edt. E. Kalaycıoğlu-A. Y. Sarıbay, Beta Yay. İstanbul 1986, s.413-460
ULUNAY, “Cumhur Reisimiz Celal Bayar”, Yeni Sabah, 24 Mayıs 1950
URAN, Hilmi, Meşrutiyet, Tek Parti, Çok Parti Hatıralarım (1908-1950), Türkiye İş Bankası yay., İstanbul 2008
YIRCALI, Sıtkı, “Hürriyet, Adalet, Musavat, Uhuvvet’den Hakimiyet Kayıtsız İartsız Milletindir’e”, 100. Yaşında Celal Bayar, haz. M. Sarol-İ. Bozdağ, Tercüman yay. İstanbul 1982, s. 222-234
YÜCEL, M. Serhan, Demokrat Parti, Ülke Kitapları, İstanbul 2001
ZÜRCHER, Erik Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İletişim yay., İstanbul 1996