Ayten KÜÇÜK, Kamuran ÇALIŞ İBİŞ, Gülay MADAN, Nurhan AYTUĞ KANBER

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN SAĞLIK OKURYAZARLIĞI DÜZEYLERİ VE HASTA HAKLARI İLE İLİŞKİLİ FAKTÖRLER

Amaç: Gelecekte sağlık personeli olacak sağlık meslek yüksekokulu öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve hasta hakları konusundaki bilgi tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı tipteki araştırma, 02-28 Eylül 2020 tarihleri arasında, 202 gönüllü öğrencinin katılımıyla internet anketi yöntemiyle yapılmıştır. Bireylerin tanımlayıcı bilgileri, sağlık okuryazarlığı ve hasta hakları ile ilgili 32 maddelik bir anket kullanılmıştır. Bulgular: Öğrencilerin %72.3’ünün düzenli kitap okumadığı ve sağlıkla ilgili bilgi edinmek için birinci sırada sağlık çalışanlarını tercih ettikleri görülmüştür. Sağlık okuryazarlığı bilgisine sahip olanların sağlığıyla ilgili bilgileri anlama durumu arasında bir farklılık gözlenmiştir (p<0.005). Sağlığına verdiği önem ile hasta haklarını gerekli bulması arasında ilişki saptanmıştır (p<0.05). Ayrıca hasta hakları eğitimi almaları ile hasta hakları birimine başvuru yapılması arasında farklılık bulunmuştur(p<0.05). Sonuç: Öğrencilerin sağlık okuryazarlığı hakkında yeterli bilgilerinin olmadığı ve gerekli eğitimi almadıkları görülmüştür. Hasta hakları ile ilgili eğitim almalarına rağmen bilgilerinin istenen düzeyde olmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Hasta hakları, öğrenci, sağlık hizmetleri, sağlık okuryazarlığı, sağlık teknikeri

HEALTH LITERACY LEVELS OF UNIVERSITY STUDENTS AND FACTORS RELATED TO PATIENT'S RIGHTS

Objective: It is aimed to evaluate the knowledge, attitudes and behaviors in health literacy and patient rights of health vocational school students who will be health personnel in the future. Materials and Methods: The descriptive study was conducted between 02-28 September 2020 with the participation of 202 volunteer students using the internet survey method. A 32-item questionnaire on individuals' descriptive information, health literacy and patient rights was used. Results: It was observed that 72.3% of the students did not read books regularly and they preferred health workers in the first place to obtain information about health. A difference was observed between those who have health literacy knowledge and understand the information about their health (p<0.005). A relationship was found between the importance they attach to their health and the fact that they find patient rights necessary (p<0.05). In addition, there was a difference between receiving patient rights training and applying to the patient rights unit (p<0.05). Conclusion: It was observed that the students did not have sufficient information about health literacy and did not receive the necessary education. Although they received training on patient rights, it was determined that their knowledge was not at the desired level.

Keywords:

Patient rights, student, health services, health literacy, health technician,

PDF

___

Agrawal U, D’souza BC, Seetharam AM. Awareness of patients’rights among inpatients of a tertiary care teaching hospital- A crosssectional study. JCDR, 2017;11.
Arathi PR, Kumar S, Soundharya M, Mariam S, Shradha Kumari S, Karen L, et al. Assessing Health Literacy among Health Science Students in a Coastal Town of Southern India – A Cross-Sectional Study. Indian Journal of Public Health Research & Development, 2020,11(6), 90-94.
Ardiç C,Taskin N. Tıp Fakültesi Ögrencilerinde Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Değerlendirilmesi. Bezmialem Science, 2018, 6(3), 191-196.
Batte A, Adome R. Patient Involvement in Treatment Decision Making Among Women with Breast Cancer: Creating Person-Centred and Equitable Health Service Systems. International Development Research Centre, Canada. 2006.
Çilingiroğlu N. Sağlık Ekonomisi. İçinde Ed: Güler Ç, Akın L., Halk Sağlığı Temel Bilgiler, III. Cilt. Hacettepe Üniversitesi Yayınları; 2012.p.676-753.
Çopurlar CK, Kartal M. Sağlık Okuryazarlığı Nedir? Nasıl Değerlendirilir? Neden Önemli?Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 2016, 10(1), 42-47.
Dinçer A, Kurşun Ş. Üniversite Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlık Düzeylerinin Belirlenmesi. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 2017,26(1), 20-26.
Durmaz Y, Yayan EH, Sezgin D, Yakıncı C. Sağlık Personelinin “Sağlık Okuryazarlığı” Kavramı Hakkındaki Bilgi Düzeyi. Konuralp Tıp Dergisi, 2016,8(2),114-117. Elsborg L, Krossdal F, Kayser L. Health Literacy Among Danish University Students Enrolled in Health-Related Study Programmes. Scand J Public Health, 2017, 45(8):,831-838. doi: 10.1177/1403494817733356.
Farajollah SA, Somayeh H, Vahdat S, Ardalan HR. Patients’ rights charter: A review of studies in Iran. European Online Journal of Natural and Social Sciences, 2013, 2,10.
Ghodsi Z, Hojjatoleslami S. Knowledge of Students About Patient Rights and Its Relationship with Some Factors in Iran. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 2012, 31, 345-348.
Gülan A.Tıp Hukuku Açısından Hasta ve Hekim Hakları. ANKEM Dergis, 2006,20(Ek2), 16-19.
Hassan SO. Awareness, availability and perception of implementation of patients’ rights in Riyadh, Saudi Arabia. Saudi J Dent Res, 2016,7,132–7.
Hojjatoleslami S, Ghodsi Z. Respect the rights of patients in terms of hospitalized clients: a cross-sectional survey in Iran. ProcediaSocial Behav Sci, 2011,31,464–7.
Imanian M, Hosseini M, Torab TA, Shakeri N, Matbouei M. Relationship Between Health Literacy and Health-Promoting Behaviors in Patients With Heart Failure Referred to Clinics of Shahid Beheshti University of Medical Sciences. Biochemical and Biophysical Research Communications, 2017,10(1), 114-20.
Jovic-Vranes A, Bjegovic-Mikanovich V, Marinkovich J. Functional Health Literacy among Primary Health-Care Patients: Data from Belgrade Pilot Sstudy. Journal of Public Health,2009, 31(4),490-495.
Kazak A, Başaran F, Çoşkun N, Karakullukçu S. Sağlıkla İlgili Bölümlerde Okuyan Üniversite Öğrencilerinde Sağlık Okuryazarlığı ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Değerlendirilmesi. Kocaeli Medical Journal, 2021,10(3), 273-283.
Kostak MA, Kurt S, Süt N, Akarsu Ö, Ergül GD. Hemşirelik ve Sınıf Öğretmenliği Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2014, 13(3), 189-96.
Mohammed ES, Seedhom AE, Ghazawy ER. Awareness and practicen of patient rights from a patient perspective: an insight from upper Egypt. Int J Qual Heal Care, 2018,30,145–51.
Nielsen-Bohlman L, Panzer AM, Kindig, DA. Health Literacy: A Prescription to end Confusion, Committee on Health Literacy, Institute of Medicine of the National Academies.The National Academies Press. Washington, DC.2004.
Nutbeam D. Health Literacy As a Public Health Goal: A Challenge for Contemporary Health Education and Communication Strategies in to the 21st Century. Health Promotion International, 2000,15(3),259-267.
Osborne H. Health Literacy From A to Z, Jones&Bartlet Learning, USA.2013.
Paasche-Orlow MK,Wolf MS.The Causal Pathways Linking Health Literacy to Health Outcomes. American Journal of Health Behavior, 2007,31,19-26.
Ramnika A, Sumita S, Renu G, Rajesh K. Study of Awareness of Patients’ Rights among Under-Graduate Medical Students. Journal of Clinical and Diagnostic Research, 2018, 12(8), JC01-JC04.
Savaşkan F. K.K.T.C.’deki Yataklı Tedavi Kurumlarında Çalışan Hemşire ve Hekimlerin Hasta Haklarına Duyarlılıklarının Belirlenmesi. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. 2006. [Erişim tarihi: 18 Nisan 2021]. [Erişim Linki: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=nbYvjwDtZqQoQBnm7XMq5w&no=apvHYMHta6lh6-IGI7hm4w].
Shieh C, Belcher AE, Habermann B. Experiences of Nursing students in Caring for Patients with behaviors suggestive of Low Health Literacy: A Qualitative Analysis. Journal of Nursing Education and Practice, 2013, 3(2),75-85.
Shoou-Yih D, Tzu-I T, Yi-Wen T. Accuracy İn Self Reported Health Literacy Screening: A Difference Between Men And Women in Taiwan. BMJ Open. 2013;3:e002928.
Soysal A, Kuşçu FN. Hasta Hakları: Üniversite Öğrencileri Üzerinde Bir Uygulama. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2018,7(1),102-111.
Sukys S, Cesnaitiene VJ, Ossowsky ZM. Is Health Educa‐Tion at University Associated with Students' Health Literacy? Evidencefrom Cross‐Sectional Study Applying HLS‐EU‐Q. Biomed Research International, 2017, 1–9. https://doi.org/10.1155/2017/8516843.
Şahinöz T, Şahinöz S, Kıvanç A. Üniversite Son Sınıf Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlığı Düzeyleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2018, 7(3), 71-79.
Şirin H, Deniz S, Oğuzöncül AF, Ketrez G, Ertuğrul O, Memiş D. Fırat Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlığı Düzeyi ve İlişkili Faktörlerin Belirlenmesi. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 2021, 6(2), 148-158.
Thema AM, and Sumbane GO. Patients’ awareness of the Patients’ Rights Charter in selected hospitals of Limpopo province, South Africa. IJQHC Communications, 2022, 1(1), 1–5. The World Health Organization Report, (1998), Life in the 21st century: ErişimTarihi: [14 Nisan 2021] Erişim linki :http://www.who.int/whr/1998/en/.
Tıraş HH, Tıraş B. Sağlık Meslek Lisesi Son Sınıf Öğrencilerinin Hasta Hakları Konusundaki Tutumlarının Belirlenmesine Yönelik Bir Uygulama. Journal of Economics and Research, 2021, 2(1), 26-45. Uysal N, Yıldız G. Hemşirelik Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlık Düzeylerinin İncelenmesi. Balıkesir Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2021, 10(1), 43-48.
World Health Organization. Health literacy. The solid facts.2013; [ErişimTarihi: 18 Nisan 2021]. Erişim linki:http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0008/190655/e96854.pdf
Yazıcıoğlu Y, Erdoğan S. SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.2004. Yılmaz Güven D, Bulut H, Öztürk S. Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin İncelenmesi. Journal of History Culture and Art Research, 2018, 7(2), 400-409.
Yılmaz M, Tiraki Z. Sağlık Okuryazarlığı Nedir? Nasıl Ölçülür? Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 2016, 9(4),142-147.
Yılmazel G, Çetinkaya F. Sağlık Okuryazarlığının Toplum Sağlığı Açısından Önemi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 2016,15(1), 69-74.
Zahra G, Simin H. Knowledge of Students About Patient Rights and Its Relationship with Some Factors in Iran. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 2012, 31,345 – 348.