Tarihi Yapıların 3 Boyutlu Belgelenme Sürecinde Nokta Bulutu Yönteminin Rolü: Yaylak Ulu Camii Örneği

Tarihi yapıların üç boyutlu belgelendirme yöntemleri arasında, hızlı ve doğru veri elde etme özellikleriyle Işık Tespiti ve Mesafe Ölçme (Light Detection and Ranging - LiDAR) sistemleri giderek ön plana çıkmaktadır. Teknolojinin gelişimi ile birlikte özellikle son yıllarda öğrenimi kolay ve kullanıcı dostu olan ara yüzler ile bu ara yüzleri destekleyen yazılımların sayıları giderek artmaktadır. Korunması gereken taşınmaz kültür varlıkları kapsamında olan tarihi yapıların belgelenme sürecinde yersel lazer tarama (YLT) sistemininkullanılması, karmaşık yapıların kısa sürede modellenmesi için umut verici bir teknolojidir. Bu çalışma kapsamında taşınmaz kültür varlıkları olarak değerlendirilen tarihi eserlerin belgelenmesinin önemi, bu belgeleme sürecinde kullanılan yöntemlerden biri olan yersel lazer tarama sisteminin neden tercih edildiği ve sistem hakkında geniş bir bilgi verilmektedir. Yersel lazer tarama sistemleri ile elde edilen nokta bulutları ile Şanlıurfa ili Bozova ilçesine bağlı Yaylak beldesinde yer alan tarihi Yaylak Ulu Cami’nin 3 boyutlu modeli çıkarılarak belgelenmesi yapılmıştır. Yaylak Ulu Cami’nin 3 boyutlu modelinin oluşturulma sürecinde YLT sistemi ile elde edilen nokta bulutları, ortofoto görüntü verileri kullanılmış olupSCENE yazılımından yararlanılarak 3 boyutlu model oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

LiDAR, Nokta Bulutu, 3 Boyutlu Belgelendirme

PDF

___

[1]Ahunbay, Z., (1999).“Tarihi çevre koruma ve restorasyon”YEM Yayınevi, İstanbul.
[2]H. I. Senol, S. Erdoğan, M. Onal, M. Ulukavak, A. Memduhoglu, S. Mutlu, F.B. Ernst, M. Yılmaz (2017). “3d modelıng of a bazaarınancıentharrancıtyusıng laser scannıngtechnıque” The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences, Volume XLII-4/W6, 2017 4th International GeoAdvances Workshop, 14–15 October 2017, Safranbolu, Karabuk, Turkey.
[3]Polat, N. ve Uysal, M., (2014). “Hava LiDAR Verilerinin Eğim Temelli Algoritma ile Filtrelenme Performansının Araştırılması”, V. Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Sempozyumu (UZAL-CBS 2014), 14-17 Ekim 2014, İstanbul.
[4]Liu, X. (2008). Airborne LiDAR for DTM generation: Somecriticalissues. Progress in PhysicalGeography, 32(1), 31-49.
[5]Andrews, D., Bedford, J., Blake, B., Bryan, P., Papworth, H., & Cromwell, T. (2013).Measured and drawn: techniques and practice for the metricsurvey of historic buildings: English heritage.
[6]Akgül, M. Yurtseven, H. Demir, M. Akay, A.E. Gülci, S. Öztürk, T. İnsansız Hava Araçları ile Yüksek Hassasiyette Sayısal Yükseklik modeli Üretimi ve Ormancılıkta Kullanım Olanakları, Journal of Faculty of ForestryIstanbulUniversity 66 (1), 104-118, 2016
[7]Uzar Dinlemek, M. (2012). Otomatik Bina Çıkarımı Uygulamalarında Çoklu Algılama Sistemi Verilerinin Kullanım Olanaklarının Analizi, Yayınlanmış Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
[8]Polat, N. ve Uysal, M., (2016). Hava lazer tarama sistemi, uygulama alanları ve kullanılan yazılımlara genel bir bakış, AKÜ FEMÜBİD 16 (2016) 035506 (679-692) DOI: 10.5578/fmbd.41390
[9]Maune D. F. (Editör), (2007).DigitalElevation Model Technologies and Applications: The DEM user Manual. ASPRS, 2. Baskı, Maryland, ABD.
[10] Hepyörük, G., (2015). Tarihi Ve Kültürel Varlıkların Belgelendirilmesi ve Üç Boyutlu Modelinin Oluşturulmasında Yersel Lazer Tarayıcıların Kullanım Olanaklarının Araştırılması veKaracabey Türbesi (Ankara) Örneği, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi), Konya.
[11] Aşkın, F. H., (2009). Lazer Tarama Verileriyle 3b Obje Modellenmesinde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, (Yüksek Lisans Tezi).
[12] Cömert, R. ve Avdan,U., (2013). RANSAC Algoritması ile Yersel Lazer Tarayıcı Verilerinden Bina Cephelerinin Otomatik Olarak Çıkarılması, Türkiye Ulusal Fotogrametri ve Uzaktan Algılama Birliği VII. Teknik Sempozyumu, 23-25 Mayıs 2013, KTÜ, Trabzon.
[13]Resul, Ç., Uğur, A., Muammer, T. ve Merve, E., (2012). Mimari Belgelemede Yersel Lazer Tarama Yönteminin Uygulanması (Seyitgazi Askerlik Şubesi Örneği), Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi.
[14]Yaşar, F., (2013). Arkeolojide Kullanılan Çizim Teknikleri, Dumlupınar Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, (Yüksek Lisans Tezi), Kütahya.
[15] Gümüş, K. ve Erkaya, H., (2007). Mühendislik Uygulamalarında Kullanılan Yersel Lazer Tarayıcı Sistemler, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 11. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, (2 –6 Nisan), Ankara.
[16] Altuntaş, C. ve Yıldız, F., (2008). Yersel Lazer Tarayıcı Ölçme Prensipleri ve Nokta Bulutlarının Birleştirilmesi, Jeoinformasyon ve Arazi Yönetimi Dergisi, Sayı: 98.
[17]https://www.faro.com/trtr/urunler/construction-bim-cim/faro-focus, ErişimTarihi:02.06.2020.
[18]Karasaka, L.,&Beg, A., (2021). Yersel Lazer Tarama Yöntemi ile Farklı Geometrik Yapıdaki Özelliklerin Modellenmesi. Geomatik, 6(1) , 54- 60. DOI: 10.29128/geomatik.664728.
[19] Ulvi, A., Yakar, M., Yiğit, A. Y., & Kaya, Y., (2020). İHA ve Yersel Fotogrametrik Teknikler Kullanılarak Aksaray Kızıl Kilise’nin 3 Boyutlu Nokta Bulutu ve Modelinin Üretilmesi. Geomatik Dergisi, 5(1) , 22- 30.
[20] Senol, H. İ.,Memduhoglu, A., &Ulukavak, M. (2020). Multi instrumental documentation and 3D modelling of an archaeological site: a case study in KizilkoyunNecropolisArea. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi, 11(3), 1241-1250.