HARRAN'DA YETİŞMİŞ HADİS BİLGİNLERİ (Kütüb-i Sitte'de Rivayeti Bulunan Harrani Nisbesiyle Anılan Raviler)

Harran, İslam tarihçilerine göre el-Cezire veya Asur ceziresi adı verilen Yukarı Mezopotamya'nın Diyar-ı Mudar kısmının çoğu zaman merkezi olmuştur. El-Cezire bölgesinin kuzey yarısı Türkiye, güney yarısı ise Suriye ve Irak toprakları içerisinde bulunmaktadır. ElCezire, İslam' dan önce ve İslam tarihinin başlarında bu bölgeye yerleşen Arap kabilelerine göre; "Diyar-ı Mudar", " Diyarı- Rebia", ve "Diyar-ı Bekr" olmak üzere üç tarihi bölgeye ayrılmıştır. ElCezire'nin Diyar-ı Mudar kısmında Urfa, Harran, Rakka (Suriye), Samsat, Re'sul-ayn; Diyar-ı Rebia kısmında Musul, Nusaybin, Sincar (Irak), Dara, Cizre; Diyar-ı Bekr kısmında Amid, Mardin, Meyyafarakin, Hasankeyf gibi önemli merkezler yer alır. 1 Müslümanlar El-Cezire bölgesini 19/640 yılında fethetmişlerdir. Bölgede İslam öncesinde olduğu gibi İslam'dan soma da ilim ve düşünce tarihine hizmeti olmuş pek çok alim yetişmiştir. Harran, İslam tarihinde dini ilimlerin, tarih yazarlılığının önemli merkezlerinden biri olmuştur. Bu şehirden hadis, fıkıh, tefsir, tarih gibi ilimler sahalarında değerli eserler yazan pek çok alim yetişmiştir? Harran'ın tarihte oynadığı en önemli rol bilginleriyle İslam medeniyetinin ve biliminin gelişmesine yaptığı büyük katkıdır. Bugün bize Harran' dan çok önemli birkaç yapıdan başka bir şey kalmamıştır. Fakat, şehrin İslam ilmine, bu yolla dünya ilmine olan katkısından hala bahsedilmektedir. 3 İbn Makula, el-İkmal adlı eserinin Harran maddesinde, İslam tarihinin ilk asırlarında Harran' dan çıkan hadis alimlerinin pek çok olduğunu söyledikten sonra bunların bazılarından söz eder.4 Mu 'cemu 'l-bulddn yazarı da pek çok İslam aliminin Harran! nisbesiyle anıldığını belirterek bunlardan tarih yazarı olanlarından söz eder.5 Biz, bu çalışmamızda Harran bölgesinde doğmuş ya da bu bölgede yaşamış Kütüb-i Sitte 'de rivayeti bulunan hadis alimlerini ele alacağız. C er h ve ta' dil alimlerinin onlar hakkındaki değerlendirmelerine değine cek, Kütüb-i Sitte' deki rivayetlerini belirteceğiz.

HADITH SCHOLARS IN HARRAN (Scholars who are examined the narrators mentioned in Kutub al-Sitta)

Harran has been an important religious and historiography center. There have been many important scholars who wrote about hadith, law, commentary and history. In his book Al-Ikmal Ibn Makula states that there were many hadith scholars in Harran and gives several names. In this article we studied this scholars who are examined the narrators mentioned in Kutub al-Sitta (six famous hadith collection).