Ayfer ALKAN TORUN, Funda KELEŞ, Ebru DUYMUŞ, M. Bülent TORUN

Geleneksel ve iyi tarım uygulanan narenciye bahçelerinin (Karataş-Adana) verimlilik durumlarının karşılaştırılması

Çevre kirliliğini azaltmak ve sürdürülebilirliğin sağlanması açısından geleneksel tarım uygulamasına alternatif olarak son dönemlerde iyi tarım uygulamaları kavramı geliştirilmiştir. Bu araştırma, bu tercihin boyutunu belirlemek ve Çukurova bölgesinde geleneksel ve iyi tarım uygulamaları yapılan bahçelerin verimlilik ve beslenme durumunu ortaya koymak ve karşılaştırmak amacı ile yapılmıştır Bu amaçla, Türkiye’de önemli turunçgil üretim alanlarına sahip Adana’nın Karataş ilçesinde iyi tarım uygulamaları (İTU) ve geleneksel tarım uygulamaları (GTU) yapılan 80 farklı turunçgil (portakal, limon ve mandarin) bahçesinden iki farklı derinlikten (0-30 cm ve 30-60 cm) toprak örnekleri alınmış ve bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri belirlenmiştir. Çalışmadan elde edilen verilere göre, hem İTU hem de GTU yapılan turunçgil bahçe topraklarının pH değerinin 7’den büyük, organik madde değerinin genel olarak % 1’den düşük, kireç içeriğinin yüksek ve tekstür sınıfının siltli olduğu görülmüştür. Çalışma yapılan turunçgil bahçe topraklarının EC değeri 0.14-1.73 dS m-1 aralığında olup bitki gelişimini olumsuz etkileyecek ciddi bir tuzluluk problemine rastlanmamıştır. Söz konusu toprak örneklerinde her iki derinlikte belirlenen besin elementlerinden potasyum (K) konsantrasyonunun İTU altında 48-432 mg kg-1, GTU yapılan bahçelerde 23-490 mg kg-1 aralığında değiştiği saptanmıştır. Fosfor (P) konsantrasyonunun İTU bahçelerinde 0.4-32.7 mg kg-1 ve GTU bahçelerinde 0.5-40.3 mg kg-1 aralığında olduğu görülmüştür. Kalsiyum (Ca) konsantrasyonunun İTU yapılan bahçelerde 924-2494 mg kg-1 aralığında değişirken GTU bahçelerinde 1042-2534 mg kg-1 arasında değiştiği, magnezyum (Mg)’un ise İTU 217-2467 mg kg-1 arasında değişirken GTU yapılan bahçelerde 164-3807 mg kg-1 arasında değiştiği saptanmıştır. Kalsiyum ve Mg konsantrasyonunun hem İTU hem de GTU yapılan turunçgil bahçe topraklarında yeterli düzeyde olduğu belirlenmiştir. Mikro elementler açısından ise İTU ve GTU yapılan bahçelerde demir (Fe), bakır (Cu), ve mangan (Mn) kritik konsantrasyon sınır değerlerine göre yeterli düzeyde olduğu buna karşılık çinko (Zn) konsantrasyonunun ise düşük olduğu tespit edilmiştir. Sonuçta, karşılaştırması yapılan geleneksel ve iyi tarım uygulamaları altındaki turunçgil bahçe topraklarının hem bitki besin elementleri düzeyi hem de incelenen bazı temel toprak özelliklerinin (pH, organik madde, tuzluluk, kireç, tekstür) yakın değerlere sahip olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler:

İyi tarım, geleneksel tarım, besin elementi, toprak, turunçgil, karşılaştırma

Comparision of soil fertility status of citrus orchards (Karataş-Adana) managed with conventional and good agricultural practices

Good agricultural practices are adapted to eliminate negative effects of conventional agriculture on environment and human health. The comparision of both methods is important to to determine the extent of the preference. For this purpose, soil samples from two different depths (0-30 and 30-60 cm) were collected from 80 different citrus (orange, lemon and mandarin) orchards where good agricultural practices (GAP) and conventional agricultural practices (CAP) are applied in the Karataş district of Adana that is an important citrus production area of Turkey. Some physical and chemical properties of soil samples were determined to compare mineral nutritions. Soil pH value of GAP and CAP citrus orchards in was higher than 7.0, and organic matter content was lower than 1 %. Lime content was high and soils were mostly moderate or heavy textures. Electrical conductivity of soils was between 0.14 and 1.73 dS m-1 which indicated no salinity problem that would adversely affect plant growth. Potassium (K) concentration in GAP orchards, varied between 48 and 432 mg kg-1 and between 23 and 490 mg kg-1 in CAP orchards. Phosphorus (P) concentration was between 0.4 and 32.7 mg kg-1 in GAP orchards and 0.5-40.3 mg kg-1 in CAP orchards. Calcium (Ca) concentration varied between 924 and 2494 mg kg-1 in GAP orchards, and between 1042-2534 mg kg-1 in CAP orchards. Magnesium (Mg) concentration ranged between 217 and 2467 mg kg-1 GAP orchard, and varied between 164 and 3807 mg kg-1 in CAP orchards Calcium and Mg concentrations were sufficient in both GAP and CAP orchards. Iron (Fe), copper (Cu), and manganese (Mn) concentrations were sufficient compared to the critical concentration values for citrus orchards, whereas zinc (Zn) concentration was low. As a result, it has been seen that the citrus orchard soils under the traditional and good agricultural practices, which were compared, had close values for both the level of plant nutrients and some basic soil properties (pH, organic matter, salinity, lime, texture).

Keywords:

Good agriculture, conventional agriculture, nutrient, soil, citrus orchard, Comparison,

PDF

___

Aktürk, D., Savran, F., & Niyaz, Ö.C. (2014). Tarımda konvansiyonel üretim ile iyi tarım uygulamalarının karşılaştırılması: Çanakkale ilinde şeftali ve kiraz örneği. XI. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, 3(5), 748-755.
Alva, A.K., Paramasivam, S., Fares, A., Obreza, T.A. & Schumann, A.W. (2006). Nitrogen best management practice for citrus trees II. Nitrogen fate, transport and components of N budget. Scientia Horticulture, 109, 223-233.
Anonim (1985). Agricultural Analysis Handbook. Hach Com. 22546-08, p.2/65, 2/69.
Arı, N., Arpacıoğlu, A., Polat, T.V. & Özkan, C.F. (1997) Antalya Bölgesi Washington portakalı yapraklarındaki mineral besin maddelerinin mevsimsel değişiminin incelenmesi. T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Narenciye ve Seracılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Araştırma Sonuç Raporu. TAGEM-IY-93-06-03-017.
Auler, P.A.M., Fiori-Tutida A.C.G. & Tazima Z.H. (2008). Behavior of ‘Valencia’ orange tree on six rootstocks in the northwest of Parana state. Revista Brasileira de Fruticultura, 30(1), 229-234.
Bouyoucos, G.D. (1951). A Recalibration of the Hydrometer Method for Making Mechanical Analysis of the Soil. Agronomy Journal, 43, 434-438.
Carson, P.L. (1980). Recomended Potassium Test. in: Recomended Chemical Soil Test Procedures for the North Central Region. Rev.Ed. North Central Region Publication No: 221. North Dakota Agric.Exp. Stn. North Dakota State University, Fargo, USA.
Çağlar, K.O. (1949). Toprak Bilgisi. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları: 10, Ankara.
Çakmak, İ., Çınar, A., Önelge, N., Derici, R. & Torun, B. (2003). Çukurova bölgesinde turunçgil bahçelerinin mineral beslenme düzeyinin toprak ve yaprak analizleriyle irdelenmesi. TUBITAK TOGTAG-1 numaralı Araştırma Projesi Final Raporu. S. 1-108.
Çetiner, S. (2005). Türkiye ve Dünyada Tarımsal Biyoteknoloji ve Gıda Güvencesi: Sorunlar ve Öneriler. https://www.inovasyon.org/images/makaleler/sizdenBize/S.Cetiner.Inovasyon.org.pdf. Erişim tarihi: 18.08.2022.
Dellavalle, N.B. (1992). Determination of specific conductance in supernatant 1:2 soil water solution in handbook on reference methods for soil analysis. Soil and Plant Analysis Council, Inc. Athens, GA.
Dinç, U., Sarı, M., Şenol, S., Kapur, S., Sayın, M., Derici, M. & Schlichting, E. (1995). Çukurova Bölgesi Toprakları. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yardımcı Ders Kitabı, (26).
Dişbudak, K. (2008). Avrupa Birliği’nde tarım-çevre ilişkisi ve Türkiye’nin uyumu. AB T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Dış İlişkiler ve AB Koordinasyon Dairesi Başkanlığı, Uzmanlık Tezi, 79 s.
Ertarğın, E. (2014). Çukurova bölgesinde portakal ağaçlarının meyveyle kaldırdıkları bitki besin elementi miktarlarının belirlenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
Eryılmaz, G.A. & Kılıç, O. (2018). İyi tarım uygulamalarına geçen işletmelerin gelirlerindeki değişimin ve iyi tarım desteğinin yeterlilik düzeyinin belirlenmesi. Mediterranean Agricultural Sciences, 31(2), 123-127.
Eyüpoğlu, F. (1999). Türkiye topraklarının verimlilik durumu. KHGM Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Yayını Teknik Yayın No: T-67, Genel Yayın No: 220 Ankara.
Filho, F.A.A.M., Espinoza-Nunez, E., Stuchi, E.S., & Ortega, E.M.M. (2007). Plant growth. yield. and fruit quality of ‘Fallglo’ and ‘Sunburst’ mandarins on fourrootstocks. Scientia Horticulturae, 114, 45-49.
Georgiou, A. (2004). Evaluation of rootstocks for ‘Valencia’ orange. Agricoltura Mediterranea, 134, 193-200.
Gezgin, S. & Hamurcu, M. (2006). Bitki beslemede besin elementleri arasındaki etkileşimin önemi ve bor ile diğer besin elementleri arasındaki etkileşimler. Selcuk Journal of Agriculture and Food Sciences, 20(39), 24-31.
Güçdemir, İ.H. (2006). Türkiye Gübre ve Gübreleme Rehberi. Güncelleştirilmiş ve Genişletilmiş 5. Baskı. Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları.
Güzel, N. (1989). Süs Bitkilerinin Gübrelenmesi. Ç.Ü. Zir. Fak. Ders Kitabı. No: 113, Adana.
Hızalan, E. & Ünal, H. (1966). Topraklarda Önemli Kimyasal Analizler. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 278, Ankara.
Jackson, M. L., (1962). Soil Chemical Analysis. Prentice Hall Inc. Eng. Cliffs. N. I., USA.
Lindsay, W.L. & Norvell, W.A. (1978). Development of a DTPA soil test for zinc, iron, manganese and copper. Soil Science Society of America Journal, 42, 421-428.
McLean, E.O. (1982). Soil pH and Lime Requirement. Methods of Soil Analysis Part2. Chemical and Microbiological Properties Second Edition. Agronamy. No: 9 Part 2. Edition pp.199-224.
Obreza, T.A. & Morgan, K.T. (2011). Nutrition of Florida Citrus Trees. 2nd Ed Sl 253 Institute of Food and Agricultural Sciences, University of Florida.
Odegard, I.Y.R., & Van der Voet, E. (2014). The future of food-scenarios and the effect on natural resource use in agriculture in 2050. Ecological Economics, 97, 51-59.
Olsen, S.N., Cole, C.V., Watanabe, F.S., & Dean, L.A. (1954). Estimation of Available Phosphorus in Soils By Extraction With Sodiumbicarbonate. USDA, Circ. 939 P.
Özbek, N., Özsan, M. & Danışman, S. (1977). Akdeniz bölgesinde yetiştirilen önemli limon çeşitlerinde görülen mikro besin maddeleri noksanlıklarının teşhisi ve giderilmesi. TÜBİTAG.TOAG. Seri No: 58, Ankara.
Pınar, H. & Arslan, R. (2007). Mersin, Adana ve Hatay illerindeki turunçgil bahçelerinin beslenme durumlarının incelenmesi. Türkiye 5. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 4-7 Eylül 2007, 329- 333, Erzurum.
Smith, M.W., Shaw, R.G., Chapman, J.C., OwenTurner, J., Lee, L.S., McRae, K.B., Jorgensen, K.R., & Mungomery, W.V. (2004). Long-term performance of ‘Ellendale’ mandarin on seven commercial rootstocks in subtropical Australia. Scientia Horticulturae, 102, 75–89.
Soil Survey Staff (1951). Soil Survey Manuel. Agricultural Research Administration, U.S Depth. Agriculture, Handbook No:18.
Sönmez, S., Orman, Ş., Çıtak, S., Oğuz, İ. K., Kalkan, H., Uras, D. S. & Kaplan, M. (2014). Kumluca ve Finike yöreleri turunçgil bahçelerinin beslenme durumlarının belirlenmesi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 27(1), 51-59.
Tarım ve Orman Bakanlığı; 2017-2021 yılları üretim verileri.
Torun, B., Çakmak, İ., Eker, S., Yazıcı, A., Özkutlu, F., Erdem, H., Tolay, İ., Alkan Torun, A., Öztürk, L., Karanlık Duran, S., Toz, S., & Tek, A. (2005). Çukurova Bölgesi’ndeki turunçgil bahçelerinin potasyum ve diğer mineral elementler bakımından beslenme durumu. Tarımda Potasyumun Yeri ve Önemi Çalıştayı, 3-4 Ekim 2005. Eskişehir 62-73.
Tsakelidou, K., Papanikolaou, X., & Protopapadakis, E. (2002). Rootstock effects on the yields. tree and fruit characteristics of the mandarin cultivar ‘Clementine’ on the Island of Rhodes. Experimental Agriculture, 38, 351–358.
Tuzcu, Ö., Özsan, M., Gezerel, Ö.& Kaplankıran. M. (1981). Akdeniz Bölgesi turunçgil bahçelerinin bitki besin maddeleri bakımından genel durumları. I. Doğu Akdeniz Bölgesi. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yıllığı. 12(L-4), 58-69. 86.
UN (2015). World population prospects: the 2015 revision, key findings and advance tables. United Nations Department of Economic and Social Affairs and Population Division, Working Paper NoESA/P/WP. 241.
Yıldız, E., Demirkeser, T.H., & Kaplankıran, M. (2013). Growth. yield. and fruit quality of ‘Rhode Red Valencia’ and ‘Valencia Late’ sweet oranges grown on three rootstocks in eastern Mediterranean. Chilean Journal of Agricultural Research, 73(2), 142-146.