Osmanlı Devleti’nde Askerî Eğitim Alanındaki Gelişmeler (19. Yüzyıl)
18. yüzyıldan itibaren Osmanlı Devleti, peş peşe aldığı yenilgiler sonucunda askerî eğitim sistemini Avrupa’nın çağdaş eğitim yöntem ve tekniklerine göre ıslah etme ihtiyacı hissetmiştir. Bu doğrultuda yurt dışından yabancı uzmanlar getirtilerek bu uzmanların görüş ve önerileri doğrultusunda askerî alanda yeni düzenlemeler yapılmıştır. Bu dönemde Osmanlı askerî yapılanmasında Fransız ve Alman etkisi yoğun olarak hissedilmiştir. Ordunun modernleştirilme çalışmaları kapsamında subay ihtiyacını karşılamak üzere batılı tarzda yeni askerî okullar açılmıştır. Bu okullar; Kara ve Deniz Mühendishaneleri, Mekteb-i Tıbbiye, Mekteb-i Harbiye, askerî rüştiyeler ve idadilerdir. 19. yüzyıl boyunca bu okulların yapılarında, öğretim programlarında ve öğretim kadrolarında değişiklik yapılarak askerî kurumlar çağa uygun hale getirilmeye çalışılmıştır. Bu araştırmanın amacı, 19. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde askerî eğitim alanındaki gelişmeleri ortaya koymaktır. Bu bağlamda, mevcut araştırmada 19. yüzyıl dönemlere ayrılmış ve III. Selim döneminin sonlarından başlayarak 2. Meşrutiyet Dönemi’ne kadar askerî eğitim alanındaki gelişmeler ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Askeri eğitim, eğitim, modernleşme, Osmanlı Devleti, 19. yüzyıl
Developments in Military Education of the Ottoman Empire (19th Century)
As a result of the military defeats at the beginning of the 18th century, Ottoman Empire felt an urgent need to make reforms in the military education system in line with modern European education methods and techniques. In this respect, foreign experts were officially requested and new military reforms were made in accordance with the views and suggestions of them. In this period, the French and Germans were dominant in the structuring process of the Ottoman army. Furthermore, in this modernization process, new military schools in European style were established to fulfil the need of military officers. These schools are; engineering schools, Military Academy, Medicine School, military secondary and high schools. During the 19th century, these military schools were modernized through reforms in their structures, curriculums and staff. The purpose of this study is to present the reforms in military education in Ottoman Empire in the 19th century. In this study, the 19th century were divided into periods and developments from the period of Selim III to the second constitutional period were discussed.
Keywords:
Education, military education, modernization, Ottoman Empire, 19th century,
___
- AKYÜZ, Yahya, Türk Eğitim Tarihi, Pegem Akademi, Ankara 2010
- ALKAN, Mehmet Ö., “Osmanlı İmparatorluğu’nda Modernleşme ve Eğitim”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Sayı 12 (2008), c. 6, s. 9-84
- ALKAN, Necmettin, “II. Abdülhamit Devrinde İstihdam Edilen İlk Alman Askerî Heyetinin Komutanı Otto Von Kaehler ve Her İki Tarafın Beklentileri”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, Sayı 43 (2007), s. 135-165
- ALTUN, Fatmanur, “A Critical Review of “Ottoman Modernization”, Adam Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 1 (2022), c. 12, s.107-130
- ATEŞ, Barış, “Profesyonel Askerî Eğitim ve Türkiye’nin Model Arayışı” SAVSAD Savunma ve Savaş Araştırmaları Dergisi, Sayı 2 (Aralık 2022), c. 32, s. 407-442
- BURÇAK, Berrak, “Modernization, Science And Engineering İn The Early Nineteenth Century Ottoman Empire”, Middle Eastern Studies, Sayı 44 (Haziran 2008), s. 69-83
- CİHAN, Ahmet, Osmanlı’da Eğitim, 3F Yayınevi, İstanbul 2007
- ÇETİN, Sadık ve Ayhan Doğan, “Asâkir-i Mansûre-i Muhammediyye Ordusunun Kurulması ve Amasya’ya Yansımaları”, Gaziantep University Journal of Social Sciences, Sayı 3 (2018), c. 17, s. 1174-1885
- DAVISON, Roderic H, “Westernized Education in Ottoman Turkey”, Middle East Journal, Sayı 3 (1961), c. 15, s. 289-301
- ERDEN, Münire, Eğitim Bilimlerine Giriş, Arkadaş Yayınları, Ankara 2011
- ERGÜN, Mustafa ve Tayyip Duman, “19. Yüzyılda Osmanlı Askerî Okullarının Ders Programları ve Ders Kitapları”, Yeni Türkiye, Sayı 1 (1996), c. 7, s. 494-511
- ERTÜRK, Selahattin, “Türkiye'de Eğitim Felsefesi Sorunu”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 3 (1988), s. 11-16
- FLETCHER, J. D, “Education And Training Technology in the Military”, Science, Sayı 323 (2009), c. 323, s. 72-75
- GÜLCÜ, Nursel, “19. Yüzyılda Askerî Okullar ve Askerî Eğitim Sistemi”, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 3 (2018), s. 104-113
- GÜRSES, Fatih, Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Döneminde Harbiye’de Eğitim ve Öğretim Faaliyetleri (1894-1914), Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2021
- İHSANOĞLU, Ekmeleddin, Ottoman Educational Institutions During the Reform Period. Foundation for Science Technology and Civilization, Manchester 2004
- KAÇAR, Mustafa, “Osmanlı İmparatorluğu'nda Askerî Teknik Eğitimde Modernleşme Çalışmaları ve Mühendishanelerin Kuruluşu (1808’e Kadar)”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, Sayı 2 (1998), s. 69-137
- KAÇAR, Mustafa, “Osmanlılarda Askerî Teknik Eğitim” Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Sayı 4 (2004), c. 2, s. 455-470
- KARASAR, Niyazi, Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel Yayınları, Ankara 1991
- KARATAŞ, Süleyman, “Osmanlı Eğitim Sisteminde Batılılaşma”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 1 (2003), c. 5, s. 231-242 KAYALI, Kurtuluş, “Osmanlı Devleti’nde Yenileşme Hareketleri ve Ordu”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, İstanbul 1985
- KELEŞ, Hamza “Asâkir-i Mansûre-i Muhammediyye Kânûnnâmesi”, Kastamonu Eğitim Dergisi, Sayı 1 (Mart 2006), c. 14, s. 227-240
- KHULUQ, Lathiful, “Modernization of Education in the Late Ottoman Empire”, Al-Jami’ah: Journal of Islamic Studies, Sayı 1 (2005), c. 43, s. 23-55
- KOÇER, Hasan Ali, Türkiye’de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi (1773-1923), Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1991
- KORKMAZ, Mehmet, “Osmanlı Askerî Eğitiminde Modernleşme Çabaları: Kasımpaşa Bahriye Askerî Rüşdiye Mektebi”, Tarih Dergisi, Sayı 2 (Ekim 2020), c. 72, s. 115-137
- KÖKSAL, Nursel, Osmanlı Devleti’nde Modernleşme Dönemi Askerî Eğitim Sistemi (1840-1908), Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale 2007
- KURT, Deniz, Türkiye’de Askerî Eğitimin Modernleşme Sürecinde Işıklar Askerî Lisesi, Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2007
- Mahmut Şevket Paşa, Osmanlı Askerî Teşkilatı ve Kıyafeti (Osmanlı ordusunun kuruluşundan 1908 yılına kadar), K.K.K. Basımevi, Ankara 1983
- Milli Savunma Bakanlığı, Osmanlı Döneminde Askerî Okullarda Eğitim, Ankara 2000
- ORTAYLI, İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, Hil Yayınları, İstanbul 1983
- ÖZCANLI, İbrahim ve Şafak Varol, “Tanzimat Sonrası Eğitim Alanındaki Islah Faaliyetleri ve Cumhuriyet Dönemine Yansıması Özelinde Bir Değerlendirme”, Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, Sayı 2 (Aralık 2022), c. 7, s. 253-267
- PROVENCE, Michael, “Late Ottoman State Education”, Religion, Ethnicity and Contested Nationhood in the Former Ottoman Space, ed. Jorgen Nielsen, Brill, Boston 2012 SAKAOĞLU, Necdet, Osmanlı Eğitim Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul 1991 SOMEL, Selçuk Akşin, Osmanlı’da Eğitimin Modernleşmesi (1809-1908). İslamlaşma, Otokrasi ve Disiplin, İletişim Yayınları, İstanbul 2010
- SÖZEN, Zeynep, “Constantın Ipsılanti’s Contributions to Ottoman Military Reform”, Euromentor Journal-Studies About Education, Sayı 1 (2017), c. 8, s. 149-156
- ŞEN, Adil, “Osmanlı’dan Günümüze Eğitimde Modernleşme Çabaları”, Ekev Akademi Dergisi, Sayı 57 (Güz 2013), c. 17, s. 477-492
- ŞİMŞEKER, Somer Alp ve Zeynep Sabancı, “Bir Alman Subayının Gözünden Osmanlı Askerî Eğitimi; Goltz Paşa ve Arazi Eğitimi İle İlgili Görüşleri”, Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı 72 (2022), c. 41 s. 379-402
- TAŞTEKİN, Osman, “18. Yüzyıl ve Sonrası Osmanlı Eğitim Kurumları” Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, Sayı 23 (Aralık 2019), s. 1143-1166 TEKELİ, İlhan, “Tanzimat’tan Cumhuriyete Eğitim Sistemindeki Değişmeler”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, c. 2, İletişim Yayınları, İstanbul 1985
- TÜKENMEZ, Özge Kurşun, “II. Abdülhamid Döneminde Modern Askerî Eğitim Sistemi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 86 (Nisan 2023), c. 86, s. 456-477
- Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi (1783-1908), Gnkur. Basımevi, Ankara 1978
- UYAR, Mesut ve A. Kadir Varoğlu, “In Search Of Modernity And Rationality: The Evolution Of Turkish Military Academy Curricula in A Historical Perspective”, Armed Forces & Society, Sayı 1 (Ekim 2008), c. 35, s. 180-202
- UYAR, Mesut ve Edward J Erickson, A Military History of the Ottomans: From Osman to Atatürk, ABC-CLIO, California 2009
- UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilatı, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1988
- VARIŞ, Fatma, Eğitimde Program Geliştirme, Alkım Yayınları, Ankara 1996
- WATSON, Cynthia A, Military Education: A Reference Handbook, Praeger Security International, London 2007
- YEŞİL, Fatih, “III. Selim Devri Siyasi Literatürüne Bir Katkı: Yeni Bir Layiha Üzerine Notlar”, Belleten, Sayı 275 (2012), c. 76, s. 75-146
- YILDIZ, Gültekin, “Üniformalı Padişah II. Mahmud”, Yeniden Yapılanma Sürecinde İstanbul, ed. Coşkun Yılmaz İstanbul 2010
- Güncel Türkçe Sözlük, https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 15.6.2023)
- ISSN: 2757-5950
- Başlangıç: 2020
- Yayıncı: Millî Savunma Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Osmanlı İmparatorluğu’nda Askerî Değişim ve Kapıkulu Süvarileri (16-17. Yüzyıl)
Murad’dan Murad’a: Varna Savaşı’nın (1444) Öncesi ve Sonrası
Dürbünün Tarihî Gelişimi ve Osmanlı Devleti Tarafından Askerî Amaçlı Kullanılması
Osmanlı Askerî Literatürüne Ait “Silahşornâme ve Tuhfetü’l-Guzât”‘ta Savaş Aletleri
Osmanlı Devleti’nde Askerî Eğitim Alanındaki Gelişmeler (19. Yüzyıl)