Sağlığı Geliştirme Modeline Göre Yoksul ve Yoksul Olmayan Kadınların Pap Smear Yaptırma Durumları ve Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi

Amaç: Sağlığı Geliştirme Modeline göre yoksul ve yoksul olmayan kadınların pap smear yaptırma durumları ve etkileyen faktörlerin incelenmesidir. Gereç-Yöntem: Tanımlayıcı tipte olan bu çalışma Eylül 2014-Mayıs 2015 tarihleri arasında İzmir İli Narlıdere Bölgesi’nde 30-65 yaş grubu kadınlarda yürütülmüştür. Çalışmanın örneklemini yoksul 52 ve yoksul olmayan 69 olmak üzere toplam 121 kadın oluşturmuştur. Çalışmanın bağımsız değişkeni yoksulluk, eğitim ve sosyal güvence, bağımlı değişkeni pap smear testi yaptırma durumudur. Veriler Sosyo-Demografik Özellikler Bilgi Formu, Sağlığı Geliştirme Modeli Sağlığı Geliştirme Planının Klinik Değerlendirmesi Formu ile toplanmıştır. Yoksul kadınları belirlemek için mutlak yoksulluk ölçümü yapılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde sayı, yüzde dağılımları ve ki-kare testi kullanılmıştır. Bulgular: Çalışmaya katılan kadınların sosyo-demografik özellikleri incelendiğinde; yaş ortalaması 42±9.30 olup ℅32.2’si ilkokul mezunu ve ℅95.9’u evlidir. Kadınların ℅92.6’sının sosyal güvencesi bulunmaktadır ve sadece %38.8’i düzenli olarak pap smear testi yaptırmaktadır. Sosyo-demografik özelliklerden yoksulluk ve eğitim seviyesi ile pap smear testi yaptırma arasında istatistiksel olarak anlamlı fark varken, pap smear testi yaptırma sosyal güvence arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark yoktur. Kadınların sağlığı geliştirme modeline göre pap smear testi yaptırmaya yönelik algıları incelendiğinde; yoksul kadınların %69.7’si testin yararını bilmemekte, %42.4’ü gereksiz görmekte, %84.4’ü testi yaptırmada karşılarına çıkacak engelleri aşma konusunda kararsızdır. Yoksul kadınların %23.1’i testi yaptırınca kendini iyi hissederken, %19.3’ünün ailesinde bir kişi testi yaptırmasını istemekte ve %84.6’sının desteği bulunmamaktadır. Yoksul olmayan kadınların %46.3’sı testin erken teşhis için faydalı olduğunu düşünürken, %58’sinin testi yaptırmada engelinin olmadığı ve %68’i bu engelleri aşmada kararsız olduğu saptanmıştır. Test yaptırdığında kendini iyi hissedenlerin oranı %84 iken, %63.7’sinin ailesinde test yaptırmasını isteyen bir kişi bulunmakta, %55’inin arkadaşları sosyal destek sağlamaktadır. Yoksul olan kadınlar pap smear testi yaptırmak için devlet hastanesini tercih ederken, yoksul olmayan kadınlar daha çok üniversite hastanesine gitmek istemektedir. Sonuç ve Öneriler: Gelir durumu ve eğitim seviyesi arttıkça pap smear testti yaptırma oranı artmakta ve pap smear testi yaptırmada kadınların algıları değişim göstermektedir. Yoksul kadınların pap smear testi ve serviks kanseri risk faktörleri hakkında bilgilendirilerek eğitim programları düzenlenmeli ve kadınların pap smear testine yönelik algılarının olumlu yönde geliştirilmesi sağlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

serviks kanseri, pap smear testi, erken tanı, yoksul

PDF

___

Ak, M., Canbal, M., Turan, S., Gürbüz, N. (2010). Aile hekimliği polikliniğine başvuran kadınlarda papsmear testinin farkındalığının değerlendirilmesi. Konuralp Tıp Dergisi, 2(2):1-4.
Ayaz, S., Yaman, E.Ş., Korukluoğlu, S. (2008). Jinekolojik kanserli hastaların algıladıkları sosyal destek düzeyleri ve etkileyen faktörler. Türkiye Klinikleri J Med Sci, 28(6): 880-5.
Aydoğdu, N. (2011). Sağlığı geliştirme modelleri ile yapılan hemşirelik girişimlerinin yoksul kadınların meme ve serviks kanserine yönelik erken tanı davranışlarına etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi. İzmir.
Boonpongmanee, C., Jittanoon, P. (2007). Predictors of papanicolaou testing in working women in Bangkok. Thailand Cancer Nursing TM, 30(5), 384-389.
Boyer, L. E., Williams, M., Callister, L. C., & Marshall, E. S. (2001). Hispanic women’s perceptions regarding cervical cancer screening. JOGNN Clinical Issues, 30(2), 240-245.
Brenda, E., Sirovich, H., Welch, G. (2004). The Frequency of pap smear screening in the United States. J Gen Intern Med, 19(3):243.
Capık, C., Gözüm, S. (2012). The effect of web-assisted education and reminders on health belief, level of knowledge and early diagnosis behaviors regarding prostate cancer screening. Eur J Oncol Nurs, 16(1):71-77.
Ceylantekin, Y., Çelik, Y., (2008). Serviks kanserinin erken tanısı ve önlenmesinde halkın bilgi düzeyinin incelenmesi. 11. Ulusal Jinekolojik Onkoloji Kongresi, Antalya.
Deveci, E., Açık, Y., Rahman, S. (2010). Elazığ’ın kenar semtlerinde yaşayan kadınların yaşam koşulları ve sağlık riskleri. TAF Preventive Medicine Bulletin, 9(1), 45-50.
Ersin, F. (2012). Sağlığı geliştirme modelleri ile yapılan hemşirelik girişimlerinin kadınların meme ve serviks kanserine yönelik erken tanı davranışlarına etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi. İzmir.
Farland, D. M. (2003). Cervical cancer and pap smear screening in Botswana: knowledge and perceptions. International Council of Nurses International Nursing Review, 50, 167-175.
Gharoro, E. P., Ikeanyı, E. N. (2006). An appraisal of the level of awareness and utilization of the pap smear as a cervical cancer screening test among female health workers in atertiary health institution. Int J Gynecol Cancer, 16, 1063-1068.
Gichangi, P., Estambale, B., Bwayo, J., Rogo, K., Ojwang, S., Opiyos, A., Temmerman, M. (2003). Knowledge and practice about cervical cancer and pap smear testing among patients at Kenyatta National Hospital Nairobi, Kenya. Int J Gynecol Cancer, 13, 827-833.
Glanz, K., Rimer, B.K., Viswanath, K. (Ed). (2008). Health Behavior and Health Education Theory, Research, and Practice. San Francisco, CA : Jossey Bass.
Güvenç, G. (2008). Serviks kanseri hakkında farkındalık arttırmaya yönelik geliştirilen yöntemin kadınların pap smear yaptırmalarına etkisi. Genelkurmay Başkanlığı Gülhane Askeri Tıp Akademisi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Kadın Hastalıkları ve Doğum Hemşireliği Bilim Dalı Başkanlığı. Doktora Tezi. Ankara.
Hoque, M. Hoque E., Kader S.B. (2008). Evaluatıon Of Cervıcal Cancer Screenıng Program At A Rural Communıty Of South Afrıca. East African Journal of Public Health, Volume 5 Number 2, 111-116.
Hoyo, C., Yarnall, K. S. H., Skinner, C. S., Moorman, P. G., Sellers, D., & Reid, L. (2005). Pain predicts non-adherence to Pap smear screening among middle-aged African American women. Preventive Medicine, 41, 439-445.
Ideström, M, Milsom, I, Ellström, A. A. (2002). Knowledge and attitudes about the pap smear screening program: a population based study of women aged 20-59 years. Acta Obstetr Gynecol Scand, 81, 962- 967.
Kalyoncu, C, Işıklı, B., Özalp, S., Küçük, N. (2003). Osmangazi Üniversitesi kadın hastalıkları ve doğum polikliniğine başvuranların pap smear hakkında bilgi, tutum ve davranışları. Sağlık ve Toplum,13, 60-66.
Karaca, M., Palancı, Y., Aksu, S.R. (2008). Pap smear ne kadar biliniyor, ne kadar uygulanıyor? Türkiye Klinikleri Jinekoloji Obstetrik Dergisi, 18:22-28.
Kıssal, A. (2012) Sağlığı Geliştirme Modelleri ile Yapılan Hemşirelik Girişimlerinin Yaşlı Kadınlarda Meme ve Serviks Kanserine Yönelik Erken Tanı Davranışlarına Etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Doktora Tezi. İzmir.
Kim, S.E., Perez-Stable, E., Wong, S., Gregorich, S., Sawaya, G.F., Walsh, J.M.E., Kaplan, C.P. (2008). Association between cancer risk perception and screening behavior among diverse women. Arch Intern Med. 168:728–34.
Lee, E. E, Fogg, L., Menon, U. (2008). Knowledge and beliefs related to cervical cancer and screening among korean-american women. West J Nurs Res, 30(8):960-74.
Maaita, M, Barakat, M. (2002). Jordanian women’s attitudes towords cervical screening and cervical cancer. Journal of Obstetrics and Gynaecology, 22(4):421-2.
Moreira, E.D., Oliveira, B.G., Ferraz, F.M., Costaz S, Costa Fılhoz J.O. Karıc, G. (2006). Knowledge and attitudes about human papillomavirus, pap smears, and cervical cancer among young implications for health education and prevention. Int J Gynecol Cancer 16, 599–603.
Nguyen, T.T., McPhee, S.J., Nguyen, T., Lam, T., Mock, J. (2002). Predictors of cervical pap smear screening awareness, intention, and receipt among vietnamese-american women. Am J Prev Med, 23(3):207-214.
O’Malley, A. S, Forrest, C. B. (2002). Adherence of low-ıncome women to cancer screening recommendations. Journal of General Internal Medicine, 17:144-154.
Ogedegbe, G., Cassells, A. N., Robinson, C. M., DuHamel, K., Tobin, J. N., Sox, C. H. ve ark. (2005). Perceptions of barriers and facilitators of cancer early detection among low-income minority women in community health centers. Journal of the National Medical Association, 97(2), 162-170.
Ontario Womens Health Network, (July, 2010). Powerty & Health e-bulletin. Erişim: 23.12.2013.
Oscarsson, MG., Wijma, BE., Benzein, EG. (2008). I do not need to… I do not want to… I do not give it priority. Why Women Choose not to Attend Cervical Cancer Screening Health Expectations, 11, 26-34.
Özmen, D. (2004). Sağlık İnanç Modeli Yaklaşımı ile Servikal Kanserin Erken Tanısına İlişkin Tutumlara Yönelik Ölçek Çalışması. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Halk Sağlığı Hemşireliği Doktora Tezi, İzmir.
Pender, N.J. (1987). Health Promotion in Nursing Practice. Second Edition. Norwalk, CT:Appleton&Lange.
Pender, N.J. (2006). Murdaugh LC. Parsons AM. Health Promotion in Nursing practice. Fifth Edition. USA:Prentce Hall, 51-57.
Pınar, G., Algıer, L., Çolak, M., Abbasoğlu, A. (2007). hemşirelerin serviks kanseri ve hpv aşısı hakkındaki bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Türk Jinekolojik Onkoloji Dergisi, 10:94-98.
Saslow, D., Philip, E., Castle, J. Cox, T., Davey, D.D., Einstein, M.H., Ferris, D.G., et. al. (2007). For The Gynecologic Cancer Advisory Group, and Francisco,Garcia American Cancer Society Guideline for Human Papillomavirus Precursors. CA Cancer J Clin, Jan, 57: 7 – 28.
Tuncer, Z. S. (2007). Jinekolojik açıdan Human Papilloma Virüs İnfeksiyonu. Hacettepe Tıp Dergisi, 38(1).
Tung, W. C, Nguyen, D. H. T., Tran, T. (2008). Applying the transtheoretical model to cervical cancer screening in Vietnamese-American women. International Nursing Review, 55:73–80.
U.S. Department Of Health And Human Services (2005). Theory at a glance. A guide for Health Promotion Practice. Second Edition. NIH Publication No. 05-3896, USA
Uzun, A. M. (2003) Yoksulluk Olgusu ve Dünya Bankası. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı 2, 155-173.
Ünalan, P., Baş, G., Atalay, A., Kasapbaş, T., Uzuner A. (2005). Marmara Üniversitesi kadın doğum polikliniğine başvuranların pap smear konusundaki bilgileri ve test sonuçları. Zeynep Kamil Tıp Bülteni,36:147-151.
Vet, J.N.I., Kooijman, J.L., Henderson, F.C., Aziz, F.M., Purwoto, G., Susanto, H., et al. (2012). Single-visit approach of cervical cancer screening: see and treat in Indonesia. Br J Cancer. 107:772–7.
Wellensiek, N., Moodley, M., Moodley, J., Nkwanya, N. (2002). Knowledge of cervical cancer screening and use of cervical screening facilities among women from various socioeconomic backgrounds in Durban, Kwazulu Natal, South Africa. Int J Gynecol Cancer, 12, 376-382.
Wong, P. D., Lin, R.S. (1996). Sociodemographic factors of pap smear screening in Taiwan. Pub Health, 11(2):123-127.
Yücel, U. Kadınlara Serviks Kanserine İlişkin Risk Faktörleri ve Korunma Konusunda Verilen Eğitimin Etkinliğinin Değerlendirilmesi. Ege Üniversitesi Ebelik Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 2006, İzmir.