OSMANLI TÜRK MODERNLEŞMESİ SÜRECİNDE KADIN DUYARLILIĞININ EDEBIYATA DAHİL OLUŞU
Kadın hareketinin Avrupa’daki gelişimi göz önünde tutulduğunda uzun süreli sokak eylemleri dikkati çekerken Osmanlı’da bu mücadelenin karşılığı kadınların edebiyat dünyasına dahil olması şeklinde olmuştur. Kadınlar böylelikle hem eril bir alan olma özelliği taşıyan edebiyata yeni bir bakış açısı getirmiş hem de mevcut eril dile müdahale etme fırsatı bulmuşlardır. Tanzimat döneminden Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar uzanan dönemde yazılan romanlardaki kadın kahramanların, kadın yazarların edebiyat dünyasındaki varlıklarının nicel artışıyla birlikte, farklılaştığı görülür. Kadın yazarlar erkek egemen toplum yapısına dair itirazlarını edebiyat aracılığıyla ve kadın kahramanları üzerinden dile getirme imkânı bulur. Edebiyatçı kimliği, kadınlara kamusal anlamda varlık gösterme olanağı sunmakla birlikte mevcut eril bakış açısının değiştirilmesi imkânı vermesi kadın yazarlığını kadın mücadelesinin bir parçasına dönüştürür. Bu çalışmada kadın hareketinin Avrupa ülkelerindeki ilerleyişine paralel olarak gelişim gösteren kadın yazını üzerinde durulmuş, kadınların özellikle roman türünde erkek yazarlar tarafından ele alınışlarıyla kadınların edebiyat alanındaki varoluşlarıyla beraber ele alış şekilleri karşılaştırılmış yine kadın yazarların edebi dil üzerindeki etkileri sorgulanmıştır. En nihayetinde cinsiyet kavramının edebi alanda politik bir işlev üstlendiği fikrine varılmıştır.
Anahtar Kelimeler:
kadın yazını, eril dil, cinsiyet rolleri, feminizm, roman
___
- ADAK, H. (2014). “Otobiyografik Benliğin Çok- Karakterliliği: Halide Edib’in İlk Romanlarında Toplumsal Cinsiyet”, Kadınlar Dile Düşünce, (Der. S. Irzık/ J. Parla), İstanbul, İletişim Yayınları, s.161-178.BERKTAY, F. (2015). Tarihin Cinsiyeti, Metis Yayınları, İstanbul.BERKTAY, F. (1998). Kadın Olmak Yaşamak Yazmak, Pencere Yayınları, İstanbul.BÜLBÜL, M. (2010). İnci Aral ve Barbara Frischmuth'un Romanlarında Kadın Coğrafyası, Çizgi Kitabevi Yayınları, Konya, 2010.ÇAKIR, S. (2016). Osmanlı Kadın Hareketi, Metis Yayınları, İstanbul.ESEN, N. (2012). Türk Edebiyatı Üzerine Okumalar, İletişim Yayınları, İstanbul.GÜLENDAM, R. (2006). Türk Romanında Kadın Kimliği, Salkımsöğüt Yayınları, Konya.GÜNAYDIN, A. U. (2012). Cumhuriyet Öncesi Kadın Yazarların Romanlarında Toplumsal Cinsiyet ve Kimlik Sorunsalı (1877-1923), İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi Türk Edebiyatı Bölümü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.KANDİYOTİ, D. (2015). Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar, Metis Yayınları, İstanbul, 2015.KARACA, A. (1991). “Ahmet Mithat Efendi’nin Jön Türk Adlı Romanı”, DTCF Türkoloji Dergisi, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, C.IX, S.1.MORAN, B. (2005). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İletişim Yayınları, İstanbul.PARLA, J. (2014). “Tarihçem Kâbusumdur! Kadın Romancılarda Rüya, Kâbus, Oda, Yazı”, Kadınlar Dile Düşünce, Derleyen: Sibel Irzık/Jale Parla, İletişim Yayınları, İstanbul, 2014, s.180.SAKMAN, N. (2015). “Edebiyatın Sınır Boylarında: Poetik Bir Unsur Olarak Kadın Yazınında İç Dökme”, Kitaplık, S.182, Kasım- Aralık 2015, s.5-27.SANFORD, L. T. ve DONOVAN, M. E. (1999). Kadınlar ve Benlik Saygısı (Çev. Semra Kunt), HYB Yayıncılık, Ankara, 1999.ŞEN, C. (2011). “Feminist Edebiyat Eleştirisi ve Nihan Kaya'nın "Gelin" Hikâyesinin İncelenmesi”, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 2, Ekim 2011.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2019
- Yayıncı: AKİF AKTO