Türkiye Selçukluları Dönemine Ait İki Askerî Istılah: “Leşker-i Kadim” ve “Leşker-i Hadis” Tabirleri Üzerine

“Leşker-i kadim” ve “leşker-i hadis” tabirlerine, Türkiye Selçuklu tarihinin temel kaynaklarından biri olan el-Evâmirü‟l-„Alâ‟iyye fi‟l-Umûri‟l-„Alâ‟iyye adlı eserde rastlanır. Bazı yazarlar, bu tabirlerin Türkiye Selçuklu ordusundaki genel bir tasnife işaret ettiğini, “leşker-i kadim”in daimî orduyu, “leşker-i hadis”in ise yardımcı kuvvetleri ifade ettiğini ileri sürmüşlerdir. Ancak her iki tabirin geçtiği kayıtlar incelendiğinde “leşker-i kadim”in sadece ıktâ„ askerleri, “leşker-i hadis”in ise ücretli askerler için kullanıldığı, dolayısıyla “leşker-i kadim” ve “leşker-i hadis” ayrımının genel bir tasnife işaret etmediği anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye Selçuklu Ordusu, askerî teşkilat, leşker-i kadim, leşker-i hadis, ıktâ„ askerleri, ücretli askerler

PDF

___

Aksarayî (Kerîmüd-dîn Mahmud Aksarayî) (1999). Müsâmeretü‟l-Ahbâr (Osman Turan, Neşr.). Ankara: TTK Yayınları.
Anonim Selçuknâme (Târîh-i Âl-i Selçûk der Anadolu). (1952). Anadolu Selçukluları Devleti Tarihi III (. F. N. Uzluk, Neşr. ve Çev.). Ankara.
Bal, M. S. (2006). Türkiye Selçuklu Devletine Hükümdarlık yapan Vezir; Şemsü‟d-dîn Isfahân. SÜ Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 19, 265-394.
Bombaci, A. (1978). The Army of the Saljuqs of Rum. Annali, 38/4, 343-369.
Brosset, M.F. (2003). Gürcistan Tarihi (Eski Çağlardan 1212 Yılına Kadar) (Hrand D. Andreasyan, Çev.). Erdoğan Merçil (Notlarla Yay.Haz.), Ankara: TTK Yayınları.
Cahen, C. (1979). Osmanlılardan Önce Anadolu‟da Türkler (Y. Moran, Çev.). İstanbul.
Cahen, C. (1955-1956). Selçukî Devletleri Feodal Devletler mi idi? (L. Güçer, Çev.). İÜ İktisat Fakültesi Mecmuası, XVII/1-4, (Ekim 1955-Temmuz 1956), 348-358.
Çetin, A. (2002). Memlûk Devletinde Askerî Teşkilât. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
el-Hoyî (Hasan b. „Abdi‟l-Mü‟min el-Hoyî) (1963). Rüsûmu‟r-Resâ‟il ve Nücûmü'l-Fezâ‟il. A. S. Erzi (Tashîh ve İhtimâm), Ankara: AÜİF Yayınları.
el-Hüseynî (Sadru‟d-dîn Ebu‟l-Hasan Ali İbn Nâsır Ali el-Hüseynî) (1999). Ahbârü‟d-Devleti‟s-Selçûkiyye (N. Lügal, Türkçe terc.). Ankara: TTK Yayınları.
el-Kalkaşandî (Ahmed b. Ali el-Kalkaşandî) (1988). Subhu‟l-A„şâ fi Sınâ„ati‟l-İnşâ VII. (Muhammed Hüseyin Şemsüd-dîn, Tahkîk). Beyrut.
en-Nesevî (Şıhabü‟d-dîn Ahmed en-Nesevî) (1934). Sîretu Sultan Celâlü‟d-dîn Mengübirtî (N. Asım, Türkçe terc.). İstanbul.
en-Nüveyrî (Şıhabü‟d-dîn Ahmed bin Abdü‟l-vahhâb en-Nüveyrî) (1405/1985). Nihâyetü‟l-Ereb fî Fünûni‟l-Edeb, XXVI, (M. Fevzî el-Antîl, Tahkîk). Kahire.
Ferheng-i Fârisî-i „Amîd. (1369). I, (Haz. Hasan „Amîd), Tahran.
Göksu, E. (2010). Türkiye Selçuklularında Ordu. Ankara: TTK Yayınları.
Göksu, E. (2009). Türkiye Selçuklularında Iktâ. S.Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 26, 137-154.
Hasan Enverî (2535). Istılâhât-ı Dîvânî Devre-i Gaznevî ve Selçûkî. Tahran.
İbn Bîbî (el-Hüseyin b. Muhammed b Ali el-Caferî er-Rugedî). (1956). el-Evâmirü‟l-„Alâ‟iye fi‟l-Umûri‟l-„Alâ‟iye. Tıpkı Basım, Adnan Sadık Erzi (Önsöz ve Yay. Haz.), Ankara: TTK Yayınları.
İbn Bîbî (el-Hüseyin b. Muhammed b Ali el-Caferî er-Rugedî) (1996). el-Evâmirü‟l-„Alâ‟iye fi‟l-Umûri‟l-„Alâ‟iye (M. Öztürk, Türkçe terc.). I-II, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
İbnü‟l-Esîr (Muhammed b. Muhammed Abdu‟l-vâhid eş-Şeybânî İbnü‟l-Esîr) (1987). el-Kâmil fi‟t-Târîh (el-Kâmil fi‟t-Tarih Tercümesi, Türkçe terc.), (Abdülkerim Özaydın-Mertol Tulum, Çev.). X, İstanbul.
İbnü‟l-Ezrak (Ahmed b. Yûsuf b. Ali b. el-Ezrak el-Fârikî) (1992). Târîhu Meyyâfârıkîn ve Âmid (Meyyâfârıkîn ve Âmid Tarihi, Türkçe terc.). (Artuklular Kısmı, Ahmet Savran, Çev.). Erzurum.
Koca, S. (2005). Selçuklularda Ordu ve Askerî Kültür. Ankara.
Köprülü, M.F. (1981). Bizans Müesseselerinin Osmanlı Müesseselerine Tesiri. (Önsöz, bazı notlara, bibliyografyaya ilaveler ve geniş bir indeksle yayınlayan Orhan F.Köprülü). İstanbul.
Köymen, M. A. (1964). Selçuklu Devri Türk Tarihi Araştırmaları II. Tarih Araştırmaları Dergisi, DTCF Tarih Araş. Ens., II/2-3, 303-380.
Lambton, A. K. S. (1973). Atebetü‟l-Ketebeye Göre Sancar İmparatorluğunun Yönetimi (N. Kaymaz, Çev.). Belleten, XXXVII/147, 365-394.
Mahmûd Nedîm Ahmed Fehîm (1983). el-Fennü‟l-Arabî el-Ceyşü‟l-Mısrî fi‟l-Asri‟l-Memlûkî el-Bahrî (1250-1383/648-783). (Basım yeri yok).
Muhammed Mû„în (1371). Ferheng-i Farisî I. Tahran.
Polat, M. S. (2005). Türkiye Selçuklularında Askerî Teşkilât (1071-1243). Türklük Araştırmaları Dergisi, 17, 17-53.
Qazwînî, Hamdullâh Mustawfî (1919). Nuzhat al-Qulûb (G. Le Strange Trans.). (E. J. W. Gibb Memorial Series: XXIII), Luzac & Co., London.
Sa„îd Abdu‟l-Fettâh Aşûr (1986). el-„Asru‟l-Memâlikî fî Mısr ve‟ş-Şam. Kahire.
Sterns, I. (1985). The Teutonic Knights in the Crusader States. A History of the Crusades (The Impact of the Crusades on the Near East), V., (General Editor: Kennet M. Setton, Edited by Norman P. Zacour and Harry W. Hazard), Madison, Wisconsin: University of Wisconsin Press, 315-378.
Takârîrü‟l-Menâsıb (1988). Türkiye Selçukluları Hakkında Resmî Vesikalar. Osman Turan (Neşr.), Ankara: TTK Yayınları.
Turan, O. (1988). Türkiye Selçukluları Hakkında Resmî Vesikalar. Ankara: TTK Yayınları.
Urban, W. (2003). The Teutonic Knights: A Military History. London: Greenhill Books.
Uzunçarşılı, İ.H. (1988). Osmanlı Devleti Teşkilâtına Medhal. Ankara: TTK Yayınları. Yazıcıoğlu, Â. (1902). Tevârîh-i Âl-i Selçûk, Târîh-i Selçûkiyân-ı Rûm-i Türkî. M. Th. Houtsma (Yay.), Leid.