İsveç’in Sıcak Denizlere İnme Arayışı: Arslan Ağa’nın Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Diplomatik Misyonu (1670)

Osmanlı İmparatorluğu’nun XVII. Yüzyıl ortasında toprak büyüklüğü açısından kaydettiği büyümeyle bir yeniden ihya sürecine girmiş ve bu süreçte Köprülü Mehmed ve Fazıl Ahmed Paşaların amil faktörler olmuştur. Ancak, baba-oğul Köprülü sadrazamlarının askeri seferleri Osmanlı Devleti’nin bu dönemde daha barışçıl addedilebilecek adımlarını gölgede bırakmamalıdır. Zira bilhassa Fazıl Ahmed Paşa döneminde Ragusa, Ceneviz, Fransa ve İngiltere’ye ticari ayrıcalık anlaşmaları (ahidname) sağlanmıştır. Mevcut çalışma Fazıl Ahmed Paşa’nın dolaylı stratejisinin, Osmanlı İmparatorluğu Akdeniz ya da Doğu Avrupa’da askeri seferlere çıkarken sair Avrupalı devletlere ahidname vererek tarafsızlıklarını temin etmeyi sağlamak olduğunu iddia etmektedir. Bunun için de İsveç Krallığı 1660’ların sonunda Arslan Ağa isimli bir Osmanlı aracısını padişah nezdine yollayıp benzer bir ahidname talep ettiklerinde, Osmanlı cevabı müspet olmuş; ancak, İsveç idaresi teşebbüsün devamını getirmemeyi seçmişti. Arslan Ağa’nın neşredilmemiş sefaretnamesini temele alarak, bu çalışma İsveç’in ahidname talebini XVII. Yüzyıl Avrupa-Osmanlı münasebetleri bağlamına oturtmayı ve Arslan Ağa’nın teşhisine daha önce dikkatten kaçmış verilerle katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

İsveç, Yeniçağ diplomasisi, sefaretname, Kırım Hanlığı, Fazıl Ahmed Paşa, Köprülüler, Sultan IV. Mehmed, Akdeniz, Hollanda Cumhuriyeti

The Swedish Bid for the Warm Seas: Arslan Aga’s Diplomatic Mission to the Ottoman Empire (1670)

PDF

___

Babinger, F. (1937). Conrad Jacob Hiltebrandt’s Dreifache Schwedische Gesandtschaftsreise nach Siebenburgen, der Ukraine and Constantinopel (1656-1658), Vol. 30. Brill Archive. Leiden: Brill.
Baer, M. D. (2011). Honoured by the Glory of Islam: Conversion and Conquest in Ottoman Europe. New York: Oxford University Press.
Bekar, C. (2019). The Rise of the Köprülü Family: The Reconfiguration of Vizieral Power in the Seventeenth Century. Basılmamış Doktora Tezi, Leiden Üniversitesi, Leiden.
Bulut, M. (2008). The Ottoman Approach to the Western Europeans in the Levant during the Early Modern Period. Middle Eastern Studies, 44 (2), 259-274.
Çalışır, M. F. (2016). A Virtuous Grand Vizier: Politics and Patronage in the Ottoman Empire during the Grand Vizierate of Fazıl Ahmed Pasha (1661-1676). Basılmamış Doktora Tezi, Georgetown Üniversitesi, Washington, D.C.
De Groot, A. (1978). The Ottoman Empire and the Dutch Republic: A History of the Earliest Diplomatic Relations: 1610-1630. Leiden: Nederlands Instituut voor het Nabije Oosten.
Ettlinger, K. M. (1998). Aslan Aga-turkisk ambassadör till Sverige eller svenskt sändebud med diplomatiska uppdrag till Turkiet? Personhistorisk tidskrift, Yıl 94 (1), 3-19.
Greene, M. (2002). Beyond the Northern Invasion: The Mediterranean in the Seventeenth Century. Past and Present, 174, 42-71.
Hammer, J. (1835). Geschichte des Osmanischen Reiches 3: 1623-1699. Peşte: Hartlebens Verlag.
Ivanics, M. (1999). Krími tatár követjárások a bécsi udvarban 1598-1682: vázlat a krími tatár diplomácia 16-17. századi történetéről. Aetas, 14 (4), 41- 50.
Kissling, H. J. (1972). Die Köprülü-Restauration. Internationales Kulturhistorisches Symposion Mogersdorf 1969, Österreich und die Türken, içinde (ss. 75-84). Eisenstadt.
Kolçak, Ö. (2012a). Habsburg Elçisi Walter Leslie’nin Osmanlı Devlet Yapısına Dair Gözlemleri (1665). Tarih Dergisi, 54, (2011/2), 55-89.