19. Yüzyıl Birleşik Devletler Edebiyatında Nasreddin Hoca: Geçmişin Anlamı ve Bugünün Dersi

Özgün olarak Osmanlı öncesinin sözlü gelenekte yaşayan kurnaz köylü karakterine ait yazılı fıkralar 1888‟de birdenbire Amerika Birleşik Devletleri‟nde ortaya çıkar ve kitaplıklarda yerini alır. Bu Mark Twain sayesinde mümkün olmuştur. Mark Twain Mizah Kitaplığı adıyla çıkan ve girişinde Amerikan mizahını yansıttığını düşündüğü bir kitabında Twain, 5 tane Nasreddin Hoca fıkrasına yer vermiştir. Bu kitapta yer alan anlatıların çok büyük çoğunluğu Amerikan kökenliyken Mark Twain niçin Nasredddin Hoca fıkralarını da, Amerikan mizahına uygun olarak görmüş ve seçmiştir? Hoca fıkralarını yaratan Türk kültürü ile İç Savaş sonrası Amerikası arasında şaşırtıcı benzerlik ve paraleleliklerde bu sorunun cevabını bulabiliriz. Her iki kültür de geçmişten gelen hoşnutsuzlukların ve son derece büyük değişikliklerin olduğu bir dönemdedir ve bilge Nasreddin Hoca fıkraları hem rahatsızlıkları yatıştırmış hem de onları yeniden şekillendirmiştir. Nasreddin Hoca fıkralarının ortaya çıktığı 19. yüzyıl Amerikalılarıyla Türkler arasında ortaklıklar vardır. Bu da onların hikayesidir.

Anahtar Kelimeler:

Nasreddin Hoca, Türk folkloru, Türk mizahı, Mark Twain, Amerikan mizahı

PDF

___

AMMONS, Elizabeth and Valerie Rohy, (1998). eds. American Local Color Writing, 1880 – 1920. New York, Penguin.
BAŞGÖZ, İlhan and Pertev N. BORATAV, (1998). A Thematic Analysis of Hoca Stories. Bloomington, IN: Indiana University Turkish Studies Series.
BULLOUGH, Vern, (1973). Rev. of The Angel of Bethesda, by Cotton Mather. Early American Literature.: 205-209.
CLEMENS, Samuel Langhorne, William Dean Howells, and Charles Hopkins Clark, eds., (1969). Mark Twain’s Library of Humor. 1888. New York: Garrett Press, Inc.45
HABEGGER, Alfred, (1976). “Nineteenth-Century American Humor: Easygoing Males, Anxious Ladies, and Penelope Lapham.” PMLA, 91.5: 884-99.
ISANI, Mukhtar Ali, (1970).“Cotton Mather and the Orient.” The New England Quarterly, 43.1: 46-58.
REESMAN, Jeanne Campbell, (2001). Trickster Lives: Culture and Myth in American Fiction. Athens: University of Georgia Press.
TWAIN, Mark, (1996). The Innocents Abroad or The New Pilgrims Progress. 1869. New York: Oxford University Press.