Galina MİŞKİNİENE

Litvanya Tatarlarına ait el yazmalarında bulunan miraçname

18–19. yüzyılda Litvanya Tatarlarına ait, Arap harfleriyle Beyaz Rus ve Leh dillerinde yazılmış kitapların içinde Arapça sure ve hadislerle, Türkçe bazı dua ve niyetlerin yanında bir de miraçname yer almaktadır. Litvanya Tatarları arasında popüler olan miraçname, bir dinî kitaptan bir başka dinî kitaba geçmektedir. Bu miraçnamenin etkisiyle Litvanya Müslümanları arasında Evliya Kontey (Kontus) adlı efsane yayılmıştır. Efsaneye göre çoban Kontey her gece olağanüstü bir şekilde Mekke‟ye gider ve orada namaz kılar. Bu makalede dinî kitaplarda yer olan miraçname incelenecek ve Evliya Kontey efsanesi ile arasındaki bağlantı ve paralellikler ortaya konmaya çalışılacaktır.

Story of Miraj in Lithuanian Tatars manuscripts

Story of Muhammed‟s Miraculous Journey to the Heavens (Miraj) could be found in well-known 18-19 century religious manuscripts. In Lithuanian Tatar manuscripts this story is written using Arabic script in old Belarusian and Polish language, also parts of the text have been written in Arabic and Turkish language. Mostly it is Quran‟s suras, prayers, trying to perform a prayer. This Miraj legend‟s text, which is under our investigation, is also written in Turkish with translation into old Belarusian and sometimes into Polish. This very popular legend‟s text, among Lithuania Tatars, is rewritten from one religious book to another. Miraj legend also made impact on the appearance of local legend about Evlija Kontus. According this legend, Evlija Kontus, every evening, somehow miraculously has been relocating herself to Mecca to pray near the Prophet‟s grave. In this article we are going to reveal connections between those two legends.

PDF

___

Akar, M. (1987). Türk Edebiyatında Manzum Miraçnameler. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
Akiner, Sh. (2009). Religious Language of a Belorusian Tatar Kitab. A Cultural Monument of Islam in Europe. Wiesbaden: Mediterranean Language and Culture Monograph Series 11.
Aleksandrowicz, M. (1935). Legendy, Znachorstwo, Wróżby i Gusła Ludu Muzułmańskiego w Polsce. Rocznik Tatarski 2. Zamość, 368–376.
Borawski, P. and Dubiński, A. (1986). Tatarzy Polscy. Dzieje, Obrzędy, Legendy, Tradycje. Warszawa.
Czas. (1861). Nr 69 z dn. 23 marca, s. 3. Kronika. Kraków.
Demidchik V.P. (1987). Pamiatniki Belorusskoj Literatury, Pisannoj Arabskim Pis‟mom, i Legenda o Nochnom Vozneseniji Muchammada. Problemy Arabskoj Kul’tury. Pamiati Akademika I.J. Krachkovskogo, Moskva: Nauka, 238–253.
Dmitrijev М. (1861). Predanija o Lovchicah. Vilenskij Vestnik № 13. 14 февраля, s. 111.
Drozd, A., Dziekan, M., Majda, T. (2000). Piśmiennictwo i Muhiry Tatarów Polsko-Litewskich. Katalog Zabytków Tatarskich, 3. Warszawa: Res Publika Multietnica.
Durgut, H. and Mişkiniene, G. (2009). Legenda „Miradz‟ iz Kitaba Ivana Luckevicha. Bibliotheca Archivi Lithuanici 7: Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės Kalbos, Kultūros ir Raštijos Tradicijos. Vilnius: Lietuvių Kalbos Institutas, 357–375.
Kričinskis S. (1993). Lietuvos Totoriai. Istorinės ir Etnografinės Monografijos Bandymas. (Iš Lenkų Kalbos Vertė T. Bairašauskaitė). Vilnius: Mokslo ir Enciklopedijų Leidykla.
Lastouski, V. (1926). Gistorija Belaruskaj (kryuskaj) Knigi. Kouna.
Mişkiniene, G. (2009). Ivano Laucevičiaus Kitabas. Lietuvos Totorių Kultūros Paminklas. Leidinį Parengė: Galina Miškinienė, Pirminė Teksto Transliteracija Sigita Namavičiūtė, Turkiškų Intarpų Transliteracija: Hüseyin Durgut, Arabiškų Intarpų Transliteracija: Jekaterina Pokrovskaja, Vilnius: Lietuvių Kalbos Institutas, 800 p.
Miškinienė, G., Namavičiūtė and S., Pokrovskaja, J. (2005). Katalog Arabskoalfavitnych Rukopisej Litovskih Tatar. Vilnius: Vilniusskij Universitet.
Pokrovskaya, J. (2003). Mustafa Şagideviç Kitabı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Vılnius: Vilnius Üniversitesi.
SGKP (1884). Słownik Geograficzny Królewstwa Polskiego i İnnych Krajów Słowiańskich, V. Warszawa, s. 752: “Łowczyce” (art. Al. Jelskiego). Red. Woronowicz Ali.
Szynkiewicz, J. (1932). O Kitabie. Rocznik Tatarski 1. Wilno, 188–194.
Stankevič, J. (1933–1934). Přispěvki k Dějinám Beloruského Jazyka na Zaklade Rukopisu „Al kitab„. Slavia 12, (3-4), 357–390.
Stankevič, J., Tauerava, M. (1925). Apaviadanne z Al‟kitabu. Kryvich 9, 69–80.
TDEA. (1986). Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi 6. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Volskij, V. (1927). Otryvok iz Kitaba. Uzvyshsha 4, 135–146.
Woronowicz, A. Łowczyce (el yazısı) – Kaybolmuş.