Kırsal Kesimde Yaşayan Kadınların Beslenme Okuryazarlığının Değerlendirilmesi

Amaç: Bu çalışmanın amacı kırsal bölgede yaşayan kadınların beslenme okuryazarlığının ve etkileyen faktörlerin belirlenmesidir. Gereç ve Yöntem: Bu tanımlayıcı çalışmanın örneklemini kırsal kesimde yaşayan 327 kadın oluşturmuştur. Veriler Tanıtıcı Bilgi Formu ve Yetişkinlerde Beslenme Okuryazarlığı Değerlendirme Aracı ile toplanmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler ve regresyon analizi kullanılmıştır. Bulgular: Araştırmada yer alan kadınların yaş ortalaması 36,97±11,25’dir. Kadınların %70’i evli, %68,8’i çocuk sahibi ve %40,1’i ortaokul mezunudur. Kadınların Yetişkinlerde Beslenme Okuryazarlığı Değerlendirme Aracı puan ortalaması 23,66±4,54’dür. Regresyon analizi sonucunda medeni durum (p<0,05), eğitim durumu (p<0,05) ve tanı konulmuş hastalık sahibi olma (p<0,05) değişkenlerinin pozitif yönde, yaş (p<0,05) ve sigara kullanma durumunun (p<0,05) ise negatif yönde kadınların beslenme okuryazarlığını istatistiksel olarak anlamlı düzeyde etkilediği bulunmuştur. Sonuç: Kırsal kesimde yaşayan kadınların beslenme okuryazarlığı, genel beslenme bilgisi, okuduğunu anlama ve yorumlama, besin grupları bölümlerinde sınırda, porsiyon miktarları, gıda etiketi ve sayısal okuryazarlık bölümlerinde yetersiz düzeyde beslenme okuryazarlığı bilgisine sahip oldukları bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Beslenme okuryazarlığı, kadınlar, kırsal kesim

Evaluation of Nutritional Literacy of Women Living in Rural Areas

Objectives: The aim of this study was to determine the nutritional literacy of women living in rural areas and the affecting factors. Materials and Methods: The sample of this descriptive study consisted of 327 women living in rural areas. Data were collected with the Introductory Information Form and Evaluation Instrument of Nutrition Literacy on Adults. Descriptive statistics and regression analysis were used in the analysis of the data. Results: The mean age of the women participating in the study was 36,97±11,25 years. Of women, 70% are married, 68,8% have children and 40,1% are secondary school graduates. The mean score of Evaluation Instrument of Nutrition Literacy on Adults for women was 23,66±4,54. As a result of the regression analysis, it was found that the variables of marital status (p<0,05), education status (p<0,05) and having a diagnosed disease (p<0,05) positively affected the nutritional literacy of women, while age (p<0,05) and smoking status (p<0,05) negatively affected women's nutritional literacy. Conclusions: It has been found that women living in rural areas have borderline nutritional literacy in the sections of nutritional literacy, general nutritional knowledge, reading comprehension and interpretation, and food groups, to have insufficient nutritional literacy information in portion amounts, food label and numerical literacy sections.

Keywords:

Nutritional literacy, women, rural areas,

PDF

___

Açıkkapu, M. A. (2020). Elâzığ il merkezinde beslenme okuryazarlığı düzeyinin ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Uzmanlık Tezi. Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. 20-32
Aktaş, N., Özdoğan, Y. (2016). Gıda ve beslenme okuryazarlığı. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 20(2), 146-153. http://doi.org/10.29050/harranziraat.259105.
Bükecik, N., Yeşilfidan, D., Adana, F. (2021). İşçilerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve ilişkili faktörler: Bir hastane örneği. Sağlık ve Toplum, 31(1), 128-135. https://ssyv.org.tr/wp-content/uploads/2021/04/15-Iscilerin-Saglikli-Yasam-Bicimi-Davranislari-Ve-Iliskili-Faktorler-Bir-Hastane-Ornegi.pdf adresinden 30 Ekim 2021 tarihinde alınmıştır.
Carbone, E. T., Zoellner, J. M. (2012). Nutrition and health literacy: a systematic review to inform nutrition research and practice. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 12, 254-265. http://doi.org/10.1016/j.jada.2011.08.042.
Cesur, B. (2014). Sivas il merkezi yetişkin nüfusta beslenme okuryazarlığı durumu ve yaşam kalitesi ile ilişkisi. Halk Sağlığı ABD, Doktora Tezi, Sivas. 35-43.
Cesur, B., Koçoğlu, G., Sümer, H. (2015). Evaluation instrument of nutrition literacy on adults (EINLA) A validity and reliability study. Integrative Food, Nutrition and Metabolism, 2015,2(3). http://doi.org/10.15761/IFNM.1000125.
Demir Özdenk, G., Özcebe, H. L. (2018). Bir üniversite çalışanlarının beslenme okuryazarlığı, beslenme davranışları ve ilişkili faktörler. Turkish Journal of Public Health, 16(3), 178-189. http://doi.org/10.20518/tjph.499902.
Diamond, J. (2007). Development of a reliable and construct valid measure of nutritional literacy in adults. Nutrition Journal, 6(5), 1-4. http://doi.org/10.1186/1475-2891-6-5
Gibbs, H., Chapman-Novakofski, K. (2013). Establishing content validity for the nutrition literacy assesment instrument. Preventing Chronic Disease, 100-109. http://doi.org/10.5888%2Fpcd10.120267. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü 2018. (2019). Türkiye nüfus ve sağlık araştırması. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ve TÜBİTAK, Ankara, Türkiye, 147-148. http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tr/2018_tnsa_analiz_ve_rapor-56 adresinden 30 Aralık 2021 tarihinde alınmıştır.
Hassan, H. F., & Dimassi, H. (2017). Usage and understanding of food labels among L ebanese shoppers. International Journal of Consumer Studies, 41(5), 570-575. http://doi.org/10.1111/ijcs.12368.
Hicking-Woodison, L. E. (2021). Providing patient education on portion control and healthy eating. Nursing Standard, 36(4), 45-50. http://doi.org/10.7748/ns.2021.e11670.
Kazak, K. (2020). The relationship between nutritional literacy and diet self-efficacy in ındividual who have cardiovascular risk factors receiving dietary therapy. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. Yeditepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik Anabilim Dalı. 18-50.
Lee, C. K., Liao, L. L., Lai, I. J., Chang, L. C. (2019). Effects of a healthy-eater self-schema and nutrition literacy on healthy-eating behaviors among Taiwanese college students. Health Promotion International, 34, 269–276. http://doi.org/10.1093/heapro/dax080.
Liao, L. L., Lai, I. J. (2017). Construction of nutrition literacy indicators for college students in Taiwan: A Delphi consensus study. Journal of Nutrition Education and Behaviour, 49, 734–742. http://doi.org/10.1016/j.jneb.2017.05.351.
Malatyalıoğlu, N. (1991). Erzincan ı̇li merkez ı̇lçesi köylerindeki evli kadınların beslenme bilgi düzeyleri ı̇le yiyecek hazırlama, pişirme ve saklama uygulamaları üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Ankara. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Ev Ekonomisi Anabilim Dalı, 20-22.
Mozaffarian, D. (2016). Dietary and policy priorities for cardiovascular disease, diabetes, and obesity: a comprehensive review. Circulation, 133(2), 187-225. http://doi.org/10.1161/CIRCULATIONAHA.115.018585.
Pendergast, F. J., Livingstone, K. M., Worsley, A., McNaughton, S. A. (2019). Examining the correlates of meal skipping in Australian young adults. Nutrition journal, 18(1), 1-10. https://doi.org/10.1186/s12937-019-0451-5.
Pınarlı, Ç. (2019). Kadınlarda beslenme okuryazarlığı ve beslenme durumu ile tip 2 diyabet riski arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Acıbadem Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik Anabilim Dalı, 38-50.
Risso, D., Drayna, D., Morini, G. (2020). Alteration, reduction and taste loss: main causes and potential implications on dietary habits. Nutrients, 12(11), 3284. https://doi.org/10.3390/nu12113284. Sengül, S., Akpolat, T., Erdem, Y., Derici, U., Arıcı, M. Sindel, S., Karatan, O., Turgan, C., Hasanoğlu, E., Cağlar, S., Erturk, S. (2016). Changes in hypertension prevalence, awareness, treatment, and control rates in Turkey from 2003 to 2012. Journal of Hypertension, 34, 1208-1217. http://doi.org/10.1097%2FHJH.0000000000000901.
TÜİK. (2021). İstatistiklerle kadın, 2020. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Kadin-2020-37221 adresinden 15 Ekim 2021tarihinde alınmıştır.
Türkiye Beslenme Rehberi (2019) Türkiye Beslenme Rehberi 2015. T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. Ankara, 2019. 38-49 https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/saglikli-beslenme-hareketli-hayat-db/Turkiye_Beslenme_Rehberi_TUBER_18_04_2019.pdf adresinden 1 Mart 2022 tarihinde alınmıştır.
Üner, S., Balcılar, M., Ergüder, T. (2017) Türkiye Hanehalkı Sağlık Araştırması: Bulaşıcı Olmayan Hastalıkların Risk Faktörleri Prevalansı 2017 (STEPS). Dünya Sağlık Örgütü Türkiye Ofisi, Ankara, 2018. 59-64. https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0009/383985/turkey-risk-factors-tur.pdf adresinden 30 Ekim 2021 tarihinde alınmıştır.
World Health Organization (WHO). (2021). Noncommuicable diseases. 2021. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/noncommunicable-diseases adresinden 15 Ekim 2021 tarihinde alınmıştır.
Zoellner, J., Connell, C., Bounds, W., Crook, L., Yadrick, K. (2009). Nutrition literacy status and preferred nutrition communication channels among adults in the Lower Mississippi Delta. Centers for Disease Control and Prevention. 6, 1-11. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2774642/pdf/PCD64A128.pdf adresinden 15 Ekim 2021 tarihinde alınmıştır.