Türk modernleşmesi'ni Ankara Palas üzerinden okumak:Doğu'dan batı'ya açılan bir pencere

Bu çalışma, birer hafıza mekanı olarak belli yapıların, bulundukları tarihseldönemden, siyasi ve kültürel atmosferden bağımsız olmadığından yola çıkarakTürk Modernleşmesini ve Cumhuriyet rejiminin yeni toplum yaratma projesini,Erken Cumhuriyeti Döneminin sosyo-kültürel ve siyasal simgelerinden birisihaline gelmiş Ankara Palas üzerinden ele almıştır. Nitekim özellikle 19. yüzyılmodernleşme süreçlerinde, mekanların, modernleşmeci zihniyeti aktarmak içinönemli olduğu bilinmektedir. Türk Modernleşmesinin üstüne kurulduğu modernbir ulus, devlet ve toplum yaratma ideali de mekansal örgütlenmelerden sıklıklayararlanmıştır. Başkentin Ankaraya taşınması ve buranın planlanarak baştaninşası bile bunun açık bir örneğidir. Yeni Devletin ve elitlerinin modernleşmepratiklerini gerçekleştirdiği ve Yeni Devletin modern yüzünün yabancılara vetopluma tanıtıldığı önemli mekanlardan birisi Ankara Palastır. Bu nedenle,Erken Cumhuriyet Dönemi Türk Modernleşmesinin temel niteliklerini, birmekan üzerinden okumak için Ankara Palas seçilmiş ve onun inşa edildiği siyasiatmosfer göz önünde bulundurularak bu mekanın önemi, rolü, inşa edilme amacı,sosyal ve kültürel üretim işlevleri ve buradaki gündelik pratiklerdeğerlendirilmeye çalışılmıştır. Ankara Palasın kimliksel bağlamdaki sosyalsiyasal üretim işlevleri ve etkileri, buradaki modern kadın siluetleri ve balolarüzerinden de ele alınmıştır. Bu amaçla Ankara ve Ankara Palası anlatan anılarve dönemin iki önemli ulusal gazetesi, Hakimiyet-i Milliye ve Cumhuriyet,incelenmiştir.

Reading Turkish modernization on the case of Ankara Palas: A Window opens from east to west

This study discusses the Turkish Modernization on the case of Ankara Palaswhere was one of the socio-cultural and political symbols of Early Republican Era considering that certain spaces as the places of memory are not independentfrom political and cultural atmosphere. Particularly during the modernizationprocess of 19th century, spaces were used to adopt the modernization ideology.Turkish Modernization which aimed to form a modern nation state had also usedthese kinds of spatial formations such as the decisions of new capital, Ankara,and its reconstruction. Ankara Palas was also one of the places in where themodern face of New Government was introduced to society and the foreigners.The ideal model was learned and practiced by the new elites in Ankara Palas. Inthis article, the roles, importance, socio-cultural functions of Ankara Palas andgoals of its construction were discussed to evaluate the main characteristics ofTurkish Modernization in the Early Republican Era. Beyond, two of theimportant symbols of the Turkish Modernization, the modern women portraitsand balls, in Ankara Palas were additionally discussed. The well-known twonational newspapers of the era called Hakimiyet-i Milliye and Cumhuriyet andthe memory books that tell Ankara and Ankara Palas were analyzed.

PDF

___

Akgün K.aral, S. (2000) Kurtuluş Savaşının Mekansal Stratejisi ve Ankaranın Başkent Seçilmesi Kararının İçeriği, içinde A. T. Yavuz (der.), Tarih İçinde Ankara: Eylül 1981 Seminer Bildirileri, Ankara: ODTÜ Yayınları, 221- 232.
Akış, T. (2009) Gündelik Hayat ve Kentsel Mekanlar: Yüksel Yaya Bölgesinde Yürümek, içinde G. A. Sargın (der.), Başkent Üzerine Mekan-Politik Tezler: Ankaranın Kamusal Yüzleri, İstanbul: İletişim, 77-118.
Akşit, E.E. (2006) Ankaranın Kılıkları, 1930 Boydan Boya Bir Karşı Koyma, içinde F. Şenol Cantek (der.), Sanki Viran Ankara, İstanbul: İletişim, 149-174.
Alkan, H (2008) Popüler Kültür ve Eğlence Hayatı, Ankaranın Eğlence Hayatı Üzerine Sosyo-Kültürel Bir İnceleme, yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
Altaban, Ö. (1998) Cumhuriyetin Kent Planlama Politikaları ve Ankara Deneyim, içinde Y. Sey (der.), 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları-Tarih Vakfı Yayınları, 41-64.
Arcayürek, C. (2005) Bir Zamanlar Ankara, Ankara: Bilgi Yayınevi.
Anderson, B. (2002) Imagined Communities, New York: Courier Company.
Aslanoğlu, İ. (2001a) Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı 1923-1938, Ankara: ODTÜ Mimarlık Yayınları.
Aslanoğlu, İ. (2001) 1930-50 Yılları Ankarasının Eğlence Yaşamı İçince Gazino Binaları, içinde Y. Yavuz (der.), Tarih İçinde Ankara: Aralık 1998 Seminer Bildirileri, Ankara: ODTÜ Yayınları, 327-340.
Asiliskender, B. (2006) Kayseri Eski Kent Merkezinde Cumhuriyetin İlanından Günümüze Mekan ve Kimlik Deneyimi, Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 22 (1-2) 203-212.
Atay, F.R. (2010) Çankaya, İstanbul: Pozitif Yayıncılık.
Aydın, S. vd. (2005) Küçük Asyanın Bin Yüzü: Ankara, Ankara: Dost Kitabevi.
Aytepe, O. (2004) Ankaranın Merkez ve Başkent Olması, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, (33-34), 15-22.
Batuman, B. (2009) Mekan, Kimlik ve Sosyal Çatışma: Cumhuriyetin Kamusal Mekanı Olarak Kızılay Meydanı, içinde G.A. Sargın (der.), Başkent Üzerine Mekan-Politik Tezler: Ankaranın Kamusal Yüzleri, İstanbul: İletişim, 41-77.
Bağlum, K. (1992) Beşbin Yılda Nereden Nereye Ankara, Ankara: Özel.
Berktay, F. (2004) Doğu ile Batının Birleştiği Yer: Kadın İmgesinin Kurgulanışı, içinde T. Bora ve M. Gültekingil (der.), Modern Türkiyede Siyasi Düşünce Cilt 3: Modernleşme ve Batıcılık, İstanbul: İletişim, 275-285.
Burçak, E. (1998) 20li yıllarda Bozkır Kasabası Ankara, İstanbul: Milliyet Yayınları.
Büyükyıldız, F. (2008) Başka Kent Ankara, Ankara: Siyasal Basın Yayın Dağıtım.
Bozdoğan, S. (1998) Türk Mimari Kültüründe Modernizm: Genel Bir Bakış, içinde S. Bozdoğan ve R. Kasaba, (der.), Türkiyede Modernleşme ve Ulusal Kimlik, İstanbul: Tarih Vakfı, 118-135.
Deren, S. (2004) Kültürel Batılılaşma, içinde T. Bora ve M. Gültekingil (der.), Modern Türkiyede Siyasi Düşünce Cilt 3: Modernleşme ve Batıcılık, İstanbul: İletişim, 382-401.
Gökberk, Ü. (2006) Mekan Olarak Geçmiş: Walter Benjaminin Das Passagen-Werk Çalışmasının İstanbul Eski Levanten Semtlerindeki Yankıları, içinde M. Karakuş ve M. Oraliş (der.), Bellek, Mekan, İmge, İstanbul: Multilingual.
İnci, N. (1985) II. TBMM ve Ankara Palas, (yayınlanmamış bilim uzmanlık tezi), Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
İnönü, İ. (2008) Defterler 1919-1973 I. Cilt, (Haz.: A. Demirel), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
İnönü, İ. (2009) İsmet İnönü Hatıralar, (Yayına Haz.: S. Selek), Ankara: Bilgi Yayınevi.
Harvey, D. (2009) Sosyal Adalet ve Şehir, İstanbul: Metis Yayıncılık. Karaosmanoğlu, Y.K.. (2006) Ankara, İstanbul: İletişim.
Köker, E. (2005) Modernleşme, Kemalizm ve Demokrasi, İstanbul: İletişim.
Lefebvre, H. (1991) The Production of Space, Oxford: Blackwell.
Madran, E., E.A. Ergut, N. Özgönül (2005) Ulus Tarihi Kent Merkezi, Planlama, (34:4), 51-53.
Maruflu, S. (16 Ağustos 2011) Atatürk'ü Anarken Bedii Faik'le Söyleşi, Vatan Gazetesi.
Nalbantoğlu, G. (2000) 1928-1946 Döneminde Ankarada Yapılan Konutların Mimarisinin Değerlendirilmesi, içinde A.T. Yavuz (der.), Tarih içinde Ankara: Eylül 1981 Seminer Bildirileri, Ankara: ODTÜ Yayınları, 253- 270.
Nalbantoğlu, H.Ü. (2000) Cumhuriyet Dönemi Ankarasında Yükselen Orta Sınıf Üzerine, içinde A.T. Yavuz (der.), Tarih içinde Ankara: Eylül 1981 Seminer Bildirileri, Ankara: ODTÜ Yayınları, 287- 300.
Özakman, T. (2005) Önsöz Gibi, içinde C. Arcayürek Bir Zamanlar Ankara, Ankara: Bilgi Yayınevi.
Özer; M.N. (2005) Bir Kültürel Miras Olarak Gençlik Parkı, Planlama, 34(4), 16-24.
Ricoeur, P. (2012) Hafıza, Tarih, Unutuş, İstanbul: Metis Yayınları.
Sağdıç, O. (2000) Bir Zamanlar Ankara, Ankara: SANTUR.
Sancar, S. (2008) Siyasal Katılım, içinde S. Sancar, M. Tan, Y. Ecevit ve S. Acuner (der.), Türkiyede Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sorunlar, Öncelikler ve Çözüm Önerileri, İstanbul: TÜSİAD ve KAGİDER Yayını, 215-293.
Sarıaslan, Ü. (2005) Cumhuriyetin Mimarları, Kuruluş Ankarasında Üç Mimar: Kemalletin- Ernst Arnold Egli- Bruno Taut, İstanbul: Otopsi Yayınları.
Sarıoğlu, M. (2001) Ankara Bir Modernleşme Öyküsü (1919-1945), Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı.
Schmid, C. (2008) Henri Lefebvres Theory of the Production of Space: Towards a Three-Dimensional Dialectic, in K.Goonewardena, S. Kipfer, R. Milgrom ve C. Schmid (ed.), Space, Difference, Everyday Life: Reading Henri Lefebvre, New York: Routledge, 27-46.
Smith, A.D. (2002) Ulusların Etnik Kökeni, Ankara: Dost Kitabevi.
Şenol Cantek, LF. (2003) Yabanlar ve Yerliler: Başkent Olma Sürecinde Ankara, İstanbul: İletişim.
Şenyapılı, Ö. (2005) Gençlik Yıllarımın (ve öncesinin) Ankarasında EğlenceDinlence Mekanları, içinde T. Şenyapılı (der.), Cumhuriyetin Ankarası, Ankara: ODTÜ Yayıncılık, 286-309.
Şimşir, N. B. (2006) Ankara Ankara Bir Başkentin Doğuşu, Ankara: Bilgi Yayınevi.
Tarhan, B. A. (2006) Ankara, Kent ve Modernleşme, içinde F. Şenol Cantek (der), Sanki Viran Ankara, İstanbul: İletişim, 107-148.
Tekeli, İ. (1998) Bir Modernleşme Projesi Olarak Türkiyede Kent Planlaması, içinde S. Bozdoğan ve R. Kasaba, (der.), Türkiyede Modernleşme ve Ulusal Kimlik, İstanbul: Tarih Vakfı, 136-152.
Tunçer, M. (2008) Ankarada Kentsel Kimlik Oluşumu, içinde Kent Kimliği, Mekansal-Kültürel Değişim Dosyası.
Urry, John (1999) Mekanları Tüketmek, (çev. R.G. Öğdül), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Cumhuriyet Gazetesi (04 Temmuz 1929) Ankara Palas, 3.
Cumhuriyet Gazetesi (31 Ekim 1930) Ankarada Cumhuriyet Bayramı Nasıl Geçti?, 1, 5.
Cumhuriyet Gazetesi (07 Temmuz 1931) Kral Faysal Hz. Ankarada, 1.
Cumhuriyet Gazetesi (31 Ekim 1931) Cumhuriyet şenlikleri memleketin her tarafında büyük tezahüratla tesit edildi, 1,5.
Hakimiyet-i Milliye Gazetesi (03 0cak 1927), Evkaf Otelinin Yapımı.
Hakimiyet-i Milliye Gazetesi (18 Nisan 1928) Evkaf Oteli Dün Açıldı. Otelin açılışı münasebetiyle dün akşam erkân-ı devlete 70 kişilik bir ziyafet ve gece bir balo verildi (Eski Harfli), 1,3.
Hakimiyet-i Milliye Gazetesi (02 Şubat 1929) Balonun Renkleri.
Hakimiyet-i Milliye Gazetesi (05 Şubat 1929) Ankara Palas, 6.
Hakimiyet-i Milliye Gazetesi (07 Şubat 1929) Ankara Palas, 6.
Hakimiyet-i Milliye Gazetesi (07 Temmuz 1931) Irak Kralı Faysel Hz. Geldi, 1.
Hakimiyet-i Milliye Gazetesi (28 Ekim 1933) Varaşilofun Riyasetindeki Sovyetler Birliği Ekibi Geldi, 1,3.
Ankara Palas Devlet Konuk Evi Broşürü (2011) Ankara: Ankara Palas Konukevi.