KADIN YÖNETİCİLERİN KARŞILAŞTIKLARI FIRSATLAR VE ENGELLER: NİTEL BİR ÇALIŞMA

Dünya genelinde kadınlar işgücüne katılım ve yönetici pozisyonunda temsil açısından erkeklerden daha dezavantajlı konumdadır. Nüfusunun yarısına ekonomik, sosyal ve siyasal hakları tam anlamıyla sunamayan toplumların nasıl gelişeceği şüphelidir. Pek çok ülkede olduğu gibi, Türkiye’de de kadın yöneticilerin sayısı erkeklere oranla daha azdır. Bu nedenle, kadınların yönetici olmalarını engelleyen unsurların tespit edilmesi ve bu engelleri ortadan kaldıracak politikaların oluşturulması önem taşımaktadır. Böylece yönetim kademesinde cinsiyet eşitliği sağlanabilir. Bu araştırmada, kolayda örneklem ile ulaşılan 22 kadın yöneticiye kariyer hikâyeleri ve yöneticiliğe giden süreçteki deneyimleri yarı yapılandırılmış mülakatlar aracılığıyla sorulmuştur. Bulgular betimsel analiz yöntemi ile yorumlanmıştır. Yönetici olmaya giden yolda katılımcıların özveriyle çalışmak ve kendini geliştirmeye önem vermek gibi benzer özellikleri vurguladığı görülmüştür. Ayrıca, üstlerden destek almak, kurumun sağladığı imkânlar gibi yönetici olmayı kolaylaştıran unsurlar olduğu ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte, iş-aile çatışması, erkeklerden kaynaklanan baskılar gibi kadınlar için yönetici olmayı zorlaştırıcı çeşitli unsurlar da tespit edilmiştir. Katılımcıların işyerinde cinsiyet eşitliğine ilişkin farklı görüşlere sahip oldukları anlaşılmıştır. Bulgular, toplumsal cinsiyet çerçevesinde tartışılmıştır. Kadınların yönetici olma sürecini analiz eden nitel araştırmaların, yönetici olma yolunda karşılaşılan zorlukları ve kolaylıkları belirlemek açısından zengin bir veri kaynağı oluşturacağı düşünülmektedir. Bu tip araştırmaların kariyer hedefi olan genç kadınlara bir yol haritası sunması ve toplumsal cinsiyet eşitliği politikalarına katkıda bulunması umulmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Kadın yöneticiler, Toplumsal cinsiyet, cam tavan etkisi

OPPORTUNITES AND CHALLENGES FACNG FEMALE MANAGERS: A QUALTATVE STUDY

Women are more disadvantaged than men in terms of representation in managerial positions worldwide. It is questionable how societies that cannot fully offer economic, social, and political rights to half of their population will develop. As seen in many countries, in Turkey, the number of female managers is less than men. Therefore, identifying the factors that prevent women from becoming managers and developing policies to eliminate these obstacles is essential. Thus, achieving gender equality at the management level might be possible. In this study, semi-structured interviews were implemented among 22 female managers who were reached with convenience sampling to learn about their career narratives and experiences during the process leading to management. Findings were interpreted with the descriptive analysis method. On the way to managerial ranks, it was observed that the participants emphasized similar characteristics, such as working devotedly. Several factors making it easy or difficult to become a manager have been revealed. Findings were discussed in the context of gender. It is believed that qualitative research will generate a rich data source for identifying the difficulties and conveniences encountered in this way. The expectation is that such research can provide a roadmap for young women with career goals and contribute to creating gender equality policies.

Keywords:

female managers, gender, glass ceiling,

PDF

___

Akbaş, G. ve Korkmaz, L. (2017). Kadın yöneticiler: Görünmez engellerin gölgesinde yükselme çabası. İş ve İnsan Dergisi, 4(2): 73-86.
Akbaş, N. ve Taner, B. (2017). Yönetim ve cinsiyet: Cam Uçurum’un ötesi. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 193-214.
Aycan, Z. (2004). Key success factors for women in management in Turkey. Applied Psychology, 53(3), 453-477.
Aycan, Z. (2008). Cross-cultural perspectives to work-family conflict. K. Korabik ve D. Lero (Ed.), Handbook of Work-Family Conflict içinde (s. 359-371). London: Cambridge University Press.
Braun, V. ve Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3, 77-101.
Cortis, R. ve Cassar, V. (2005). Perceptions of and about women as managers: Investigating job involvement, self-esteem and attitudes. Women in Management Review, 20(3), 149-164.
Cresswell, J. W. ve Plano Clark, V. L. (2011). Designing and conducting mixed method research (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
Dragoni, L., Tesluk, P. E., Russell, J. E. ve Oh, I. S. (2009). Understanding managerial development: Integrating developmental assignments, learning orientation, and access to developmental opportunities in predicting managerial competencies. Academy of Management Journal, 52(4), 731-743.
Drydakis, N., Sidiropoulou, K., Patnaik, S., Selmanovic, S. ve Bozani, V. (2017). Masculine vs feminine personality traits and women's employment outcomes in Britain: A field experiment. IZA Discussion Papers, No. 11179, Institute of Labor Economics (IZA), Bonn. http://hdl.handle.net/10419/174089
Durbin, S. ve Tomlinson, J. (2010). Female part-time managers: Networks and career mobility. Work, Employment and Society, 24(4), 621–640.
Hayes, J., Allinson, C. W. ve Armstrong, S. J. (2004). Intuition, women managers and gendered stereotypes. Personnel Review, 33(4), 403-417.
ILO. (2020). ILO Türkiye Ofisi ve TÜİK ortak araştırmasına göre Türkiye’de cinsiyete dayalı ücret farkı %15,6. Erişim adresi: https://www.ilo.org/ankara/news/WCMS_757032/lang--tr/index.htm
Kalafatoğlu, Y. (2020). Women-founded start-ups: Bigger, better, faster, more!. B. Uçanok Tan (Ed.) Macro and Micro-Level Issues Surrounding Women in the Workforce: Emerging Research and Opportunities içinde (s. 58-88). PA, USA: IGI Global.
Karakılıç, N.Y. (2019). The relationship between gender discrimination perception and mobbing from the perspective of European Union and Turkey. Research Journal of Business and Management, 6(4), 213-231.
Kiaye, R. E. ve Singh, A. M. (2013). The glass ceiling: A perspective of women working in Durban. Gender in Management: An International Journal, 28 (1), 28-42. Koyuncu, M., Burke, R. J. ve Fiksenbaum, L. (2006). Work engagement among women managers and professionals in a Turkish bank. Equal Opportunities International, 25(4), 299-310.
Küresel Cinsiyet Uçurumu Raporu. (2021). Erişim adresi: http://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2021.pdf
Lambert, V. A. ve Lambert, C. E. (2012). Editorial: Qualitative descriptive research: An acceptable design. Pacific Rim International Journal of Nursing Research,16(4), 255-256.
Mert Şencan, M. N. (2014). Kadın yöneticilerin liderlik özelliklerinin incelenmesi: Türkiye’deki kadın rektörler üzerine bir içerik analizi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
Morrow, S. (2005). Quality and trustworthiness in qualitative research in counseling psychology. Journal of Counseling Psychology, 52(2), 250–260.
Nalbant, M. (2002). Kamu çalışanlarının kadın yöneticilerde liderlik davranışlarını algılamaları ve bir anket çalışması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Nath, D. (2000). Gently shattering the glass ceiling: Experiences of Indian women managers. Women in Management Review, 15(1), 44-55.
Negiz, N. ve Yemen, A. (2011). Kamu örgütlerinde kadın yöneticiler: Yönetici ve çalışan açısından yönetimde kadın sorunsalı. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (24), 195-214.
Öğüt, A. (2006). Türkiye’de kadın girişimciliğin ve yöneticiliğin önündeki güçlükler: Cam tavan sendromu. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 1(1), 56-78.
Örücü, E., Kılıç, R. ve Kılıç, T. (2007). Cam tavan sendromu ve kadınların üst düzey yönetici pozisyonuna yükselmelerindeki engeller: Balıkesir İli Örneği. Yönetim ve Ekonomi, 14(2), 117-135.
Primecz, H. ve Karjalainen, H. (2019). Gender relations in the workplace: The experience of female managers in African harbors. International Journal of Cross-Cultural Management, 19(3), 291-314.
PwC Çalışma Hayatında Cinsiyet Eşitliği Araştırması. (2018). Erişim adresi: https://www.pwc.com.tr/tr/Hizmetlerimiz/insan-yonetimi-ve-organizasyon-danismanligi/yayinlar/calisma-hayatinda-cinsiyet-esitligi/pwc-calisma-hayatinda-cinsiyet-esitligi-arastirmasi.pdf
Ruderman, M. N., Ohlott, P. J., Panzer, K. ve King, S. N. (2002). Benefits of multiple roles for managerial women. Academy of Management Journal, 45(2), 369-386. Rossier, R. (2009). Future prospects of young female farm managers in Switzerland. OGA Jahrbuch - Journal of the Austrian Society of Agricultural Economics, 18(2), 55-66.
Ryan, M. K. ve Haslam, S. A. (2007). The glass cliff: Exploring the dynamics surrounding the appointment of women to precarious leadership positions. Academy of Management Review, 32(2), 549-572.
Scarborough, W. J., Lambouths III, D. L. ve Holbrook, A. L. (2019). Support of workplace diversity policies: The role of race, gender, and beliefs about inequality. Social Science Research, 79, 194-210.
Schaufeli, W. B., Salanova, M., González-Romá, V. ve Bakker, A. B. (2002). The measurement of engagement and burnout: A two sample confirmatory factor analytic approach. Journal of Happiness Studies, 3(1), 71-92.
Şener, İ., Karabay, M. E. ve Tezergil, S. A. (2018). Kadın yöneticilerin cam tavan algıları ve kadın yöneticilere karşı tutum: Finansal hizmetler sektöründe bir uygulama. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1), 78-98.
Tabassum, N., Shafique, S., Konstantopoulou, A. ve Arslan, A. (2019). Antecedents of women managers’ resilience: Conceptual discussion and implications for HRM. International Journal of Organizational Analysis, 27(2), 241-268.
Tahtalıoğlu, H. ve Özgür, H. (2020). Türkiye’nin yükseköğretim kurumlarında akademisyenlerin idari görevleri açısından cam tavan algısı üzerine bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 41, 166-190.
Tominc, P., Sebjan, U. ve Širec, K. (2017). Perceived gender equality in managerial positions in organizations. Organizacija, 50(2), 132-150.
TÜİK. (2019). İstatistiklerle Kadın. Erişim Adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Kadin-2018-30707
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2003). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9.baskı). Ankara: Seçkin Yayınları.
Yılmaz, S. E. ve Karaçelebi, F. (2020). Kadın girişimcilerin girişim süreçleri üzerine bir araştırma. İş ve İnsan Dergisi, 7(2), 283-293.