Ar. Gör. Dr. Zahide TUNA, Prof. Dr. Sevilay ŞENOL ÇELİK

Otonomi Değerlendirme Ölçeği’nin 65 Yaş ve Üstü Bireylerde Geçerlilik-Güvenirlik Çalışması

Amaç: Çalışma yaşlı bireylerin fonksiyonel bağımsızlığını değerlendirmek için geliştirilen “Otonomi Değerlendirme Ölçeği”nin Türk toplumu için geçerlilik ve güvenirliğini incelemek amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Bu metodolojik çalışma Ankara İli Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde yalnız ya da ailesiyle birlikte yaşayan, psikolojik ve mental bozukluğu bulunmayan 90 yaşlı birey üzerinde yürütülmüştür. Çalışmada veri toplama aracı olarak Otonomi Değerlendirme Ölçeği kullanılmıştır. Çalışma kapsamında ölçeğin dil eşdeğerliği, içerik geçerliliği, güvenirlik ve yapı geçerliliği çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın verilerinin değerlendirilmesinde ortalama, ortanca, standart sapma, Spearman Korelasyon, Cronbach Alpha Katsayısı ve doğrulayıcı faktör analizi kullanılmıştır. Bulgular: Çalışma kapsamına alınan yaşlı bireylerin yaş ortalamasının 73.44±6.21 olduğu belirlenmiştir. Ölçeğin test-tekrar test güvenirliği için Spearman korelasyon katsayısı 0.98, Cronbach alfa katsayısı ise 0.95 olarak belirlenmiştir. Doğrulayıcı faktör analizinde belirlenen uyum indekslerine göre ölçek için üç faktörlü yapının uygun olduğu [x2/SD=294,77/272=1,08; RMSEA= 0,031 (%95 GA 0,00 – 0,054); GFI= 0.99; CFI= 1.00; NFI= 0.99] bulunmuştur. Sonuç: Türkiye için uyarlanan “Otonomi Değerlendirme Ölçeği”, 65 ve üzeri yaş grubundaki bireylerin fonksiyonel bağımsızlıklarını ölçmek için geçerli ve güvenilir bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Yaşlı, Otonomi Değerlendirme Ölçeği, Geçerlilik ve Güvenirlik

The Validity and Reliability Study of the “Functional Autonomy Measurement System” Among 65 Years and Over Age Group

Aim: The aim of this study was to investigate the validity and reliability of the Turkish “Functional Autonomy Measurement System” which was developed to evaluate elderly functional independence. Material and Method: This methodological study was conducted with 90 elderly people who live alone or with their family in the Greater Municipality of Ankara, without known psychological and mental disability. In the study, an existing Functional Autonomy Measurement System was used as data collection tool. During the study, language equivalence, content validity, reliability and construct validity of the scale was performed. The data was assessed by using mean, median, standard deviation, Spearman Correlation, Cronbach Alpha coefficient and confirmatory factor analysis. Results: The mean age of study participants was 73.44±6.21 years. Spearman correlation coefficient of the scale for test-retest reliability was 0.98 and the Cronbach alpha coefficient was 0.95. According to fit indexes of confirmatory factor analysis [x2/SD=294,77/272=1,08; RMSEA= 0,031 (%95 CI 0,00 – 0,054); GFI= 0.99; CFI= 1.00; NFI= 0.99] it was found that three factors were appropriate for the scale. Conclusion: The adoption of the translated “Functional Autonomy Measurement System” in Turkey is found reliable and valid to evaluate functional independence of adults over 65 ages.

Keywords:

Aged, Functional Autonomy Measurement System, Reliability and Validity,

PDF

___

Akdemir N. Yaşlılık sorunları ve hemşirelik bakımı. In: Akdemir N, Birol L, editors. İç Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı. 2. baskı. Ankara: Sistem Ofset Yayınları; 2004. p. 165-189.
Erdil F, Çelik SŞ, Baybuğa MS. Yaşlılık ve hemşirelik hizmetleri. In: Yaşlılık Gerçeği. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Basımevi; 2004. p. 57-78.
Karahan A, Güven S. Yaşlılıkta evde bakım. Turkish Journal of Geriatrics 2002;5(4):155-159.
Bilir N, Paksoy N. Değişen dünyada ve Türkiye’de yaşlılık kavramı, In: Gökçe-Kutsal Y, editor. Temel Geriatri. Ankara: Güneş Tıp Kitabevleri; 2007. p. 3-9.
United Nations. United Nations Demographic Yearbook 2009-2010. [online]. URL: http://unstats. un.org/unsd/demographic/products/dyb/dybsets/2009-2010.pdf. August 13, 2012.
Türkiye İstatistik Kurumu. Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları Haber Bülteni. 2011; [online]. URL: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=10736. May 7, 2012.
Graf C. Functional decline in hospitalized older adults. Am J Nurs 2006;106(1):58-67.
Hebert R. Functional decline in old age. Can Med Assoc J 1997;157(8):1037-1045.
Aslan D. Yaşlılıkta yetiyitimi/özürlülük ve korunma. In: Aslan D, Özbek M, editors. Geriatri ve Gerontoloji II. Ankara: Rekmay Ltd.; 2009. p. 363-367.
Yağcı İ. Geriatrik rehabilitasyon. In: Gökçe-Kutsal Y, editor. Temel Geriatri. Ankara: Güneş Tıp Kitabevleri; 2007. p. 1187-1195.
Ulusel B, Soyer A, Uçku R. Toplum içinde yaşayan yaşlılarda günlük yaşam etkinliklerinde bağımlılık düzeyi ve etkileyen risk etmenleri. Turkish Journal of Geriatrics 2004;7(4):199-205.
Tabloski PA. Principles of geriatrics. In: Gerontological Nursing. New Jersey: Prentice Hall; 2006. p. 5482.
Kathleen JF. Health assessment in gerontological nursing. In: Ebersole P, Hess P, Touhy TA, Jett KF, Luggen AS. Toward Healthy Aging Human Needs and Nursing Response. 7th ed. Canada: Mosby Elsevier; 2008. p. 104-119.
Biçer A. Geriatride kullanılan yaşam kalitesi ve fonksiyonal değerlendirme ölçekleri. Türkiye Klinikleri J Int Med Sci. 2005;1(27):10-15.
Hebert R, Guilbalt J, Desrosiers J, Dubuc N. The functional autonomy measurement system (SMAF): a clinical-based instrument for measuring disabilities and handicaps in older people. Geriatrics Today: Journal of the Canadian Geriatrics Society 2001; 4(September):141-147.
Seçkin Ü, Keskin D. Yaşlılara yönelik ölçme ve değerlendirme. In: Gökçe-Kutsal Y, editor. Temel Geriatri. Ankara: Güneş Tıp Kitabevleri; 2007. p. 1169-1178.
Hebert R, Carrier R, Bilodeau A. The functional autonomy measurement system (SMAF): description and validation of handicaps. Age and Ageing 1988;17(5):293-302.
Desrosiers J, Bravo G, Hébert R, Dubuc N. Reliability of the revised functional autonomy measurement system (SMAF) for epidemiological research. Age and Ageing 1995;24(5):402-406.
Sönmez V. Bilimsel araştırmalarda yapılan yanlışlıklar. Hemşirelik Araştırma Dergisi 1999;1(1):13-28.
Aksayan S, Gözüm S. Kültürlerarası ölçek uyarlaması için rehber I: Ölçek uyarlama aşamaları ve dil uyarlaması. Hemşirelik Araştırma Dergisi 2002;4(1):9-14.
Erefe İ. Veri toplama araçlarının niteliği. In: Erefe İ, editor. Hemşirelikte Araştırma: İlke, Süreç ve Yöntemleri. 3. baskı. Ankara: Odak Ofset; 2004. p. 169-188.
Gözüm S, Aksayan S. Kültürlerarası ölçek uyarlaması için rehber II: psikometrik özellikler ve kültürlerarası karşılaştırma. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2003;5(1):3-14.
Alpar R. Geçerlik ve güvenirlik. In: Spor, Sağlık ve Eğitim Bilimlerinden Örneklerle Uygulamalı İstatistik ve Geçerlik-Güvenirlik. 2. baskı. Ankara: Detay Yayıncılık; 2010. p.313-395.
Yılmaz V, Çelik HE. Yapısal eşitlik modellerinin tahmini ve model uyumunun değerlendirilmesi. In: Yapısal Eşitlik Modellemesi-I. Ankara: Pegem Akademi; 2009. p.27-51.